Adults' Knowledge Levels and Consumption Status about Foods Containing Probiotics: The Example of Karabük Province

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 32 - 42, 30.04.2024

Özlem Özer Altundağ , Begüm Bütünöz

https://doi.org/10.58208/cphs.1444260

Öz

Aim: This research was conducted in Karabük province to determine the knowledge level and consumption status of adult individuals about foods containing probiotics. Materials and Methods: The research population consists of 252,058 people living in Karabük province. In the research, a survey form consisting of 37 questions was applied face to face to 403 individuals who agreed to participate in the study, without selecting a sample. The data were evaluated with the SPSS program. Results: It was found that 76.4% of individuals were knowledgeable about foods containing probiotics and that they regularly consumed the most cheese (90.6%), olives (74.7%), yoghurt (74.4%), butter (73.0%) and vinegar (69.7%). On the other hand, it was found that they did not have knowledge about probiotic-supplemented yoghurt, probiotic-supplemented ayran and probiotic-supplemented herbal teas and did not consume them regularly. When the reasons why individuals consume probiotic-containing foods are examined, it was found that they consume them first due to their beneficial effects on health (73.7%), and secondly due to expert recommendations (48.6%). When the individuals' answers to 18 statements directed to examine their attitudes and behaviors towards the health effects of probiotic foods were evaluated, the average score of the individuals was 2.6±0.56, and a statistically significant difference was found between men and women (p<0.05). Conclusion: Individuals' answers to these statements show that they have moderate knowledge about probiotic foods. In addition, when the reasons for consuming probiotic-containing foods were evaluated, it was found that individuals consumed them mostly because they thought it was good for diarrhea, constipation and bloating. More extensive and comprehensive studies are needed in this field in order to better recognize probiotic foods, especially to reveal their presence in our traditional foods and their consumption.

Anahtar Kelimeler

Nutrition, Probiotic, Health

Etik Beyan

Araştırma kapsamında Karabük Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulundan E-78977401-050.02.04-121229 sayılı etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kuruluş yoktur.

Yetişkinlerin Probiyotik İçeren Besinler Hakkındaki Bilgi Düzeyleri Ve Tüketim Durumları: Karabük İli Örneği

Öz

Amaç: Bu araştırma, yetişkin bireylerin probiyotik içeren besinler hakkındaki bilgi düzeylerini ve tüketim durumlarını saptamak amacıyla Karabük ilinde gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntem: Araştırma evrenini Karabük ilinde yaşayan 252.058 kişi oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeksizin çalışmaya katılmayı kabul eden 403 bireye yüz yüze 37 sorudan oluşan anket formu uygulanmıştır. Veriler SPSS programı ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Bireylerin %76,4’ünün probiyotik içeren besinler hakkında bilgi sahibi olduğu ve düzenli olarak en fazla peynir (%90,6), zeytin (%74,7), yoğurt (%74,4), tereyağı (%73,0) ve sirkeyi (%69,7) tükettikleri bulunmuştur. Buna karşın probiyotik katkılı yoğurt, probiyotik katkılı ayran ve probiyotik katkılı bitkisel çayları hakkında bilgi sahibi olmadıkları ve düzenli tüketmedikleri bulunmuştur. Bireylerin probiyotik içeren besinleri tüketme sebepleri incelendiğinde ilk sırada sağlığa faydalı etkileri (%73,7) sebebiyle ikinci sırada ise uzman önerileri (%48,6) olması sebebiyle tükettikleri bulunmuştur. Bireylerin probiyotik besinlerin sağlık etkilerine yönelik tutum ve davranışlarını inceleme amacıyla yönlendirilen 18 ifadeye verdikleri cevaplar değerlendirildiğinde bireylerin puan ortalamaları 2,6±0,56 olup, kadın ve erkekler arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık bulunmuştur (p<0,05). Sonuç: Bireylerin bu ifadelere verdikleri cevaplar bireylerin probiyotik besinler hakkında orta düzeyde bilgi sahibi olduklarını göstermektedir. Ayrıca bireylerin probiyotik içeren besin tüketiminin sebepleri değerlendirildiğinde en yüksek oranla diyare, kabızlık ve şişkinliğe iyi geldiğini düşüncesiyletükettikleri bulunmuştur. Probiyotik besinlerin daha iyi tanınması, özellikle geleneksel besinlerimizdeki varlığının ortaya çıkarılması ve tüketilmesi amacıyla daha fazla bu alanda geniş ve kapsamlı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme, Probiyotik, Sağlık

Kaynakça

• Gülbandılar A, Okur M, Dönmez M. Fonksiyonel gıda olarak kullanılan probiyotikler ve özellikleri. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 2017; 10(1): 44-47.
• Önay D. Probiyotikler. Akademik Gıda. 2020; 4(6): 17-18.
• Michalak I, Chojnacka K. Functional fermented food and feed from seaweed. Fermented Foods, Part I: Biochemistry and Biotechnology, CRP Press Taylor&Francis Group London, New York; 2016.
• Sezen AG. Prebiyotik, probiyotik ve sinbiyotiklerin insan ve hayvan sağlığı üzerine etkileri. Ataturk Univ. Vet. Bilim. Derg. 2013; 8(3): 248-258.
• Ayyash M, Al-Najjar MA, Jaber K, Ayyash L, Abu-Farha R. Assessment of public knowledge and perception about the use of probiotics”. Eur J Integr Med. 2021; 48: 101404.
• Türk Gıda Kodeksi. Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği. Web site. 2016. https://members.wto.org/crnattachments/2016/TBT/TUR/16_0109_00_x.pdf Erişim Aralık 1, 2022.
• Özden A. Sağlıklı yaşam için yararlı dost bakteriler. Ankara: Türk Gastroentoloji Vakfı Yayınları, Ankara; 2006.
• Gao J, Li X, Zhang G, Sadiq FA, Simal‐Gandara J, Xiao J, Sang Y. Probiotics in the dairy industry—Advances and opportunities. Compr Rev Food Sci Food Saf. 2021; 20(4): 3937-3982.
• Lopez-Santamarina A, Gonzalez EG, Lamas A, Mondragon ADC, Regal P, Miranda JM. Probiotics as a possible strategy for the prevention and treatment of allergies. A narrative review. Foods. 2021; 10(4): 701.
• Palamutoğlu Mİ, Baş M. Türkiye’deki Geleneksel Fermente Ürünler. Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2020; 3(2): 200-220.
• Çelikel A, Göncü B, Akın MB, Akın MS. Süt ürünlerinde probiyotik bakterilerin canlılığını etkileyen faktörler. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi. 2018; 8(1/2): 59-68.
• Yaşar B, Kurdaş O. Probiyotikler ve Gastrointestinal Sistem. Guncel Gastroenteroloji. 2009; 13: 1.
• Onyenweaku F, Obeagu EI, Ifediora AC, Nwandikor UU. Health Benefıts of Probıotıcs. International Journal. 2016; 4(3): 21-30.
• Kanak EK, Kıyak E, Yılmaz SÖ. Kabak türlerinin (Cucurbita maxima, C. moschata, C. pepo) probiyotik yoğurt çeşitlerinde prebiyotik amaçlı kullanımı. Bursa Uludag Üniv. Ziraat Fak. Derg. 2022; 36(2): 433-446.
• Abatenh E, Gizaw B, Tsegay Z, Tefera G, Aynalem E. Health benefits of probiotics. Journal of Bacteriology and Infectious Diseases. 2018; 2(1): 17-27.
• Altun HK, Yıldız EA. Relationship between prebiotics-probiotics and diabetes mellitus. Türk Yaşam Bilimleri Dergisi. 2017; 2(1): 149-156.
• Rajkumar H, Kumar M, Das N, Kumar SN, Challa HR, Nagpal R. Effect of probiotic Lactobacillus salivarius UBL S22 and prebiotic fructo-oligosaccharide on serum lipids, inflammatory markers, insulin sensitivity, and gut bacteria in healthy young volunteers: a randomized controlled single-blind pilot study. J Cardiovasc Pharmacol Ther. 2015; 20(3): 289-298.
• Abdrabou AM, Osman EY, Aboubakr OA. Comparative therapeutic efficacy study of Lactobacilli probiotics and citalopram in treatment of acute stress-induced depression in lab murine models. Hum Microb J. 2018; 10: 33-36.
• Agahi A, Hamidi GA, Daneshvar R, Hamdieh M, Soheili M, Alinaghipour A, et al. Does severity of Alzheimer's disease contribute to its responsiveness to modifying gut microbiota? A double blind clinical trial. Front Neurol. 2018; 9: 662-671.
• Allaker RP, Stephen AS. Use of probiotics and oral Health. Curr Oral Health Rep. 2017; 4(4): 309-318.
• Güleç M. Ortaokul öğretmenlerinin probiyotik ürünler hakkındaki bilgi düzeyleri ve probiyotik ürünleri tüketme durumları: Ceyhan ilçesi örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara, Türkiye: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü; 2015.
• Zeren R. Yetişkin bireylerin probiyotik besinler hakkında bilgi düzeyi ve tüketim durumlarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı; 2015.
• Aslantürk A. Yetişkin bireylerin probiyotik besinler hakkındaki bilgi düzeyleri ve tüketim durumlarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, Türkiye: Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı; 2019.
• Pehlivan B. Yetişkin bireylerin probiyotik besinleri tüketim sıklıklarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Bilimsel Tamamlayıcı Tıp, Regülasyon ve Nöralterapi Dergisi. 2020; 14(3): 69-79.
• Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. Bilimsel araştırma yöntemleri-spss uygulamalı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2014.
• Sekaran U. Research method for business. 2nd edition. New York: John Willey&Son,Inc; 1992.
• Anonim. Web site. 2022. Erişim adresi: https://www.nufusu.com/ Erişim Şubat, 2 2023.
• Turan İ, Şimşek Ü, Aslan H. Eğitim araştırmalarında likert ölçeği ve likert-tipi soruların kullanımı ve analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2015; (30): 186-203.
• Ural A, Kılıç İ. Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi: SPSS 10.0-12.0 for Windows. Ankara: Detay Yayıncılık; 2006.
• Koçak H, Kalkan S. Üniversite öğrencilerinin probiyotik gıda tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi-Bahçe Meslek Yüksekokulu örneği. DBHAD Beslenme Araştırmaları Dergisi. 2014; 1: 1.
• Zemzemoğlu TEA, Uludağ E, Sevda U. Üniversite öğrencilerinin probiyotik bilgi düzeyi ve tüketim durumlarının belirlenmesi. Gıda. 2019; 44(1): 118-130.
• Khalesi S, Vandelanotte C, Thwaite T, Russell AM, Dawson D, Williams SL. Awareness and attitudes of gut health, probiotics and prebiotics in Australian adults. Journal of Dietary Supplements. 2021; 18(4): 418-432.
• Yabancı N, Şimşek I. Üniversite öğrencilerinin probiyotik ürün tüketim durumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülten. 2007; 6 (6): 449-454.
• Ayyash M, Al-Najjar MA, Jaber K, Ayyash L, Abu-Farha, R. Assessment of public knowledge and perception about the use of probiotics. European Journal of Integrative Medicine. 2021; 48: 101404.
• Islam S, Moniruzzaman M, Biswas S, Biswas J, Arefin P, Uddin MS, et al. Knowledge, awareness, and socio-demographic assessment of probiotics, obesity and diabetes. Inform Med Unlocked. 2022; 33: 101101.
• Yilmaz-Ersan L, Ozcan T, Akpinar-Bayizit A. Assessment of socio-demographic factors, health status and the knowledge on probiotic dairy products. Food Science and Human Wellness. 2020; 9(3): 272-279.
• Yurttaş M, Yılmaz A. Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin probiyotik ürünler hakkında bilgi düzeyinin ve tüketim durumunun belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 6, (2): 64-69.
• Payahoo L, Nikniaz Z, Mahvadi R, Jafar-Abadi MA. Perceptions of medical sciences students towards probiotics. Health Promot Perspect. 2012; 2(1): 96-102.
• Özgül AA, Bozat C, Seziş M, Badur Y, Özcan ÖÖ, Sarıyer ET, ve ark. Çalışma hayatındaki bireylerin probiyotik besinler hakkındaki bilgi düzeyi ve tüketim durumlarının belirlenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020; 12: 365-378.
• Kağan DA, Özlü T, Yurttaş H. Yetişkin bireylerin probiyotik gıdaları bilme ve tüketme durumları üzerine bir araştırma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2019; 17: 556-563.
• Koç ST, Demir H. The evaluation of knowledge and consumption status on probiotic nutritions of individuals practicing sports. Health Sciences. 2020; 125.