Dijitalleşme, Kültür ve Psikoloji Üçgeninde Değer Algısı

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 40 - 63, 31.10.2024

Aydın Çakır , Tuncay Dilci

Öz

Dijital çağın getirmiş olduğu yenilikler her yaştan bireyin yaşamında derin izler bırakmaktadır. Teknolojik araçların yaşamın ayrılmaz parçası hale gelmesi ile birlikte bireylerin davranışlarında değişimler gözlenmiştir. Dijital uygarlığın ortaya koymuş olduğu yeni yaşam biçimi ve buna bağlı kültürel türevler her ortamda varlığını hissettirmeye başladı. Özellikle subliminal mesajlarla şekillenen yeni neslin doğuşu toplumda yalnızlaşmayı, yabancılaşmayı ve kültürel yozlaşmayı da beraberinde getirmektedir. Diğer yandan dijital psikoloji toplumu narsist, bencil ve pragmatist yeni bir varlık olmaya sürüklemektedir. Toplum içinde kendi kabuğuna çekilen bireyler dijital platformlarda sosyalleşme çabası içerisine girmiştir. Dijitist dünya değersiz nesillerin niceliğini artırırken, nitelik sorununu da beraberinde getirmiştir. İşte bu noktada hızla ilerleyen dijital teknoloji insan hayatını yapay zekâ uygulamalarıyla adeta kuşatmaya başlamıştır. İnsanların hayatını kolaylaştıran dijital dünya; ayrıca kendi içsel varlık sorunları ve çelişkileri ile toplumsal insani ilişkileri yeniden dizayn etme rolünü üstlenmiştir. Bu çerçevede dijital kültür, psikoloji ve değer algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla bu çalışma gündeme alınmıştır. Çalışma kapsamında, dijitalleşme, kültür ve psikoloji, dijital psikoloji, değer algısı ve dijitalleşme, dijitalleşme ve toplumsal değişim kavramları ele alınmıştır. Derleme olarak yazılan bu çalışmada veri toplama aracı olarak doküman analizinden yararlanılmıştır. Konuya ilişkin dokümanların incelenmesi ile elde edilen çalışma betimsel analiz yoluyla tasvir edilmiştir. Sonuç olarak; dijital kültür psikolojisi ve değer algısı arasındaki ilişkiyi incelemek adına yapılan araştırmalarda dijitalleşmenin bireyleri derinden etkilediği; bireylerin davranışlarında ve alışkanlıklarında değişikliklerin olduğu dile getirilirken; bu durumun derinliğini analiz eden makalemiz dijitalleşme, kültürü ve psikolojisi üçgeninde geçmişten geleceğe inanç, inanç psikolojisi ve değer odaklı yaşantı biçimini sentezleyerek bu değişimin olası olması gerekenlerini ifşa etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Dijital Psikoloji, Dijital Kültür

Kaynakça

• Agarwal, R., Gupta, A. K., & Kraut, R. (2008). Editorial overview—the interplay between digital and social networks. Information Systems Research, 19(3), 243-252.
• Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 7-18.
• Akgüneş, H. (2020). Dijitalleşme ve finans sektörüne etkileri. Bankacılık Araştırmaları Dergisi, 2(4), 53-67.
• Atlı Şengül, N. (2023). Dijital kültür ve siberfeminizme dijital bölünme üzerinden bir eleştiri. Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, (12), 25-42.
• Ayaz, H. (2021). Bir mizah unsuru olarak dijitalleşme: karikatürler üzerinden bir içerik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 519-536.
• Bayrakçı, O. (Ed.). (2020). Kelebek Etkisi Çalışma Yaşamında Değişim ve Dönüşüm (1. Baskı). Kriter Basım Yayın Dağıtım.
• Bedel, A., & Güler, G. (2019). Ortaokul öğrencilerinin psikolojik sağlamlıklarının başa çıkma stratejileri açısından incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 71.
• Canatan, A. (2008). Toplumsal değerler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1(1), 62-71.
• Cüceloğlu, D. (2002). İnsan İnsana. Remzi Kitabevi.
• Çataloğlu, S. (2018). Yaşlılık, değer ve teknoloji. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 1(1), 27-35.
• Çiftçi, A., & Karakaş, Y. (2019). Dijitalleşen zamanın izdüşümünde: kimliğin, bedenin ve iletişimin dönüşümü. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 10(37), 7-30.
• Değirmencioğlu, G. (2016). Dijitalleşme çağında gazeteciliğin geleceği ve inovasyon haberciliği. TRT Akademi, 1(2), 590-606.
• Dilci, T. (2015). Dijital Diyet. Geçit Yayıncılık.
• Eşgi, N. (2013). Dijital yerli çocukların ve dijital göçmen ebeveynlerinin internet bağımlılığına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 181-194.
• Göldağ, B. (2015). Öğrencilerin şiddet eğilimi düzeyleri ve değer algıları. TÜBAV Bilim Dergisi, 8(4), 1-15.
• Güney, B. (2017). Dijital bağımlılığın dijital kültüre dönüşmesi: netlessfobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 207-213.
• Güvendi, A., Demir, A., & Yılmaz, G. (2019). Dijital oyunların çocuk psikolojisi üzerindeki etkileri. Psikoloji ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(4), 325-338.
• Han, B. C. (2017). Şeffaflık Toplumu (H. Barışcan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Han, B. C. (2022). Infocracy: Digitization and the Crisis of Democracy. Cambridge: Polity Press.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kirby, A. (2009). Dijimodernizm: Dijital Kültürün Yeniden Tanımlanması. İletişim Yayınları.
• Koçarslan, H., & Kılınç, H. (2019). Dijital pazarlamada tüketici algısı, internette alışveriş üzerine bir araştırma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (17), 1263-1273.
• Kozak, M. (2018). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri (4. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Lefebvre, R. C., & Bornkessel, A. S. (2013). Digital social networks and health. Circulation, 127(17), 1829-1836.
• Mumford, M. D., Helton, W. B., Decker, B. P., Connelly, M. S., & Van Doorn, J. R. (2003). Values and beliefs related to ethical decisions. Teaching Business Ethics, 7(2), 139–170.
• Ryan, D. (2016). Understanding digital marketing: marketing strategies for engaging the digital generation. Kogan Page Publishers.
• Savcı, İ. (1999). Toplumsal cinsiyet ve teknoloji. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(1).
• Stevenson, N. (2008). Medya Kültürleri (G. Orhon & B. E. Aksoy, Çev.). Ütopya Yayınevi.
• Thapa, R., & Subedi, S. (2018). Social media and depression. Journal of Psychiatrists' Association of Nepal, 7(2), 1-4.
• Tombul, I. (2021). Değişen değerler ve yabancılaşma bağlamında sinemada öznenin dijitalleşen yalnızlığı. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi (İNİF E-Dergi), 6(1), 312-328.
• Turhan, M. (1997). Kültür Değişmeleri: Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik. Marmara Üniversitesi, İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Turhan, D. G. (2017). Dijital aktivizm. SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 26-44.
• Uysal Tuna, M. (2020). Yaşlı bireylerin sosyalleşmesinde dijital teknolojinin rolü: Dijital yaşlılar üzerine bir çalışma. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 43-59.
• Yalçın, F. G. (2020). 2020 yılı global dijital raporu. Fundalina. https://www.fundalina.com/2020-yili-global-dijital-raporu/
• Yardımcı, İ., Özgeldi, M., & Akan, G. (2019). Üniversite öğrencilerinin dijitalleşmeye ilişkin görüşlerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Proceedings of the International Congress on Business and Marketing, Maltepe University.
• Yengin, D. (2015). Teknoloji bağımlılığı olarak dijital bağımlılık. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 9(2), 130-144.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (8. Baskı). Seçkin Yayıncılık.