Dirençli Şehirler Tasarlamak: Uygulama Kılavuzu Arayışı İzmir-Torbalı Örneği

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 165 - 202, 12.08.2022

Gizem Erdoğan , Serdar Simsar , Sinem Dudu Sakal , Ömer Kor , Gamze Kardoğan , Ceren Parıltı , Yaşar Doğukan Kaya , Begüm Gündoğdu

Öz

Kentsel sistemler, yapılar, altyapı ve enerji tesisleri, suyolları, ulaşım ve açık ve yeşil sirkülasyon sistemlerinden oluşmaktadır. Uyum sağlamak ve kent sistemindeki değişikliklere cevap vermeyi ifade eden kentsel direnç kavramı mekânsal çalışmaların güncel araştırma konularındandır. Kentsel sistemlerin dirençli olmaması kentin afetlere karşı aşırı kırılgan olması ile sonuçlanmaktadır. Kriz dönemlerinde kentsel sistemlerin hayatta kalması ve baskı altında fonksiyonlarını sürdürebilmesi önem taşımaktadır. Sürdürülebilir kalkınma amaçları kent planlarında dirençli bir kent yaratmayı önemli kılmaktadır. Kentlerin dirençli olma durumu sadece afet riskleri, iklim değişikliği, kontrolsüz nüfus artışına değil aynı zamanda bölgesel yığılmalar, salgın hastalıklar, kentlerin krizlere karşı dayanıklılık ve reaksiyon verme esnekliklerinin sorgulaması temeline oturmaktadır.

Bu çalışma kentsel planlama araçları kullanılarak dirençli bir kent planlamanın mümkün olabileceği hipotezine dayanmaktadır. Bu amaçla literatür taraması sonucu elde edilen dirençli kent ölçütleri, imar kanunu ve mekânsal plan yapım yönetmeliği, nazım imar planı çerçevesinde Torbalı ilçesinde uygulanarak deprem ve kentsel sıcak hava dalgalarına dirençli bir kent kurgusu oluşturulması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda iki farklı “Dirençli Kent Torbalı” mekânsal planı sunulmuştur. Dirençli kentler kaynakların yanlış kullanımı ve aşırı tüketimi ile sistemde meydana gelen olumsuz etkileri en az seviyeye düşürürken, doğalyapılı çevre, sağlık, ekonomi, toplum gibi kavramları geliştirerek yaşam kalitesinin arttırılmasına katkıda bulunmaktadır. Çalışmanın karar vericilere, Torbalı ilçesi ve dirençli kent konusunda çalışan araştırmacılara katkı sunacağı düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Dirençli Kent, Mekansal Strateji Planı, Afet, Kentsel Sıcak Hava Dalgaları, Torbalı, İzmir

Kaynakça

• Adger, W. N. (2000). Social and ecological resilience: are they related?. Progress in human geography, 24(3), 347-364.
• Bruneau, M., Chang, S. E., Eguchi, R. T., Lee, G. C., O'Rourke, T. D., Reinhorn, A. M., Shinozuka, M., Tierney, K. T. , Wallace W.A., Von Winterfeldt, D. (2003). A Framework to Quantitatively Assess and Enhance the Seismic Resilience of Communities, Earthquake Spectra, 19(4), 733-752.
• Chelleri, L. (2012). From the «Resilient City» to Urban Resilience. A review essay on understanding and integrating the resilience perspective for urban systems. Documents d'anàlisi geogràfica, 58(2), 287-306.
• Gerçek, D., & Güven, T. (2016). Kentsel dirençliliğin coğrafi bilgi sistemleri ile analizi: Deprem ve İzmit kenti. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8(1), 51-64.
• Gözlükaya, H. ve Türk, A. 2016. Sakınım Planlaması Sürecinde Burdur Kentsel Sit Alanı ve Yakın Çevresinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 1(2), 31–47.
• Guo Y. (2012). Urban Resilience in Post-Disaster Reconstruction Towards a Resilient Development in Sichuan, China, International Journal of Disaster Risk Science, 3(1), 45-55.
• Holling, C. S. (1973). Resilience and stability of ecological systems. Annual review of ecology and systematics, 4(1), 1-23.
• Godschalk, David R. "Urban hazard mitigation: creating resilient cities." Natural hazards review 4.3 (2003): 136-143.
• Desouza, K. C., & Flanery, T. H. (2013). Designing, planning, and managing resilient cities: A conceptual framework. Cities, 35, 89-99.
• TDK, 2021, www.tdk.gov.tr, Erişim: 10.10.2021
• Khodabakhsh, P., Mashayekhi, S., & Malekpour Asl, B. (2015). An Analytical View on Resilience Urban Planning, Focusing on Urban Transport Systems and Climate Change. Athens Journal of Social Sciences, 2(3), 213–228.
• Schauppenlehner-Kloyber, E., & Penker, M. (2016). Between participation and collective action—From occasional liaisons towards long-term co-management for urban resilience. Sustainability, 8(7), 664.
• Sharifi, A., & Yamagata, Y. (2016). Principles and criteria for assessing urban energy resilience: A literature review. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 60, 1654-1677.
• Mc Daniels, T., Chang, S., Peterson, K., Mikawoz, J., Reed, D. (2007). Empirical framework for characterizing infrastructure failure interdependencies, Journal of Infrastructure Systems, 13(3), 175–184.
• MTA, 2021, http://yerbilimleri.mta.gov.tr/anasayfa.aspx , Erişim: 10.10.2021.
• Öztürk, N. K., & Demirel, Ö. (2021) Çok Paydaşlı İş Birliği ve Dirençli Kent Açısından Montreal Şehri. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 10(2), 24-44.
• Rockefeller Foundation. The Rockefeller Foundation launches new Climate and Resilience Initiative; Commits an initial $8 million to continue supporting global network of cities and Chief Resilience Officers. 2019, https://www.rockefellerfoundation.org/news/rockefeller-foundation-launches-new-climate-resilience-initiative-commits-initial-8-million-continue-supporting-global-network-cities-chief-resilience-officers/?utm_source=Twitter&utm_medium=organic_social&utm_campaign=Resilience&utm_content=100RCNetworkAnnouncement (Erişim : 12.01.2022).
• Tilio, L., Murgante, B., Trani, F., Vona, M., Masi, A. (2011). Resilient City and Seismic Risk: A Spatial Multicriteria Approach, Computational Science and Its Applications - ICCSA 2011, p.p. 410-422.
• UN. Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development A/RES/70/1; United Nations:New York, NY, USA, 2015.
• Birleşmiş Milletler-Habitat, (2021), https://urbanresiliencehub.org/whatis-urban-resilience/ (Erişim : 12.01.2021).