1923’TEN 2023’E CUMHURİYETİN 100 YILLIK ÇEVRE TARİHİ

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 5, 18 - 34, 24.07.2024

Tuğrul Çamaş

Öz

Çevre tarihi insanlık tarihinin ayrılmaz bir parçasıdır. Çevre tarihi çalışmaları
günümüzde çok önemli bir araştırma sahasıdır. Çevre gerek bir yaşam modeli
gerekse ekonomik modelin bir parçası olarak her zaman önemli olmuştur. Ancak
insanoğlu yüksek medeniyetler kurma yolunda çok büyük adımlar atmıştır. Türkler,
gerek Orta Asya’da gerekse Anadolu’da sosyo-ekonomik yaşam alanlarında
doğa ve doğal çevresi ile güçlü bir işbirliği yapmıştır. Osmanlı dönemi Batı’nın
tüm değerleriyle Osmanlı sosyo-ekonomik yaşantısına etki ettiği bir dönem
olmuş, şehir yaşantısından, şehircilik çalışmalarına, mimariden, çevre ve sokak
düzenlemesine kadar her şey Batılı sistem içerisinde yapılmıştır. Çevre odaklı
dönüşüm yeni cumhuriyetle birlikte kent odaklı bir yaklaşımı beraberinde getirmiştir.
Paternalist yaklaşımdan ulus-devlet çizgisine geçiş yapan bu yeni rejimin çevre
politikalarında çevre kentsel çevre olarak algılanmıştır. Ankara özellikle yeni rejimin
sürdürülebilirliğini sağlamak için çevre ve şehircilik çalışmalarında adeta bir okul
görevi görmüştür. 1973’te Çevre Sorunları Koordinasyon Kurulu, 1974’te Çevre
Koordinasyon Kurulu, 1978 yılında Bakanlar Kurulu Kararıyla, Başbakanlığa bağlı
Çevre Müsteşarlığı kurulmuştur. Türkiye’de büyük şehirler küresel ölçekli neoliberal
ekonomik sistemin bir parçası haline gelerek hızla büyümeye ve gelişmeye
başlamıştır. Bu süreç zarfında kentleşmenin artması ve yeni bir orta sınıfın yükselişi
de dahil olmak üzere önemli sosyal ve politik değişiklikler yaşanmıştır. Bunun da
etkisiyle şehircilik bu dönemde her zamankinden daha güçlü bir disiplin olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Osmanlı, Çevre, Tarih, Ankara

Kaynakça

• https://agri.csb.gov.tr/iklim-degisikligi-ve-uyum-koordinasyon-kurulunun-ilktoplantisi- gerceklesti-haber-267122. (2022, 01 25). www.csb.gov.tr: https://agri.csb.
• gov.tr/iklim-degisikligi-ve-uyum-koordinasyon-kurulunun-ilk-toplantisi-gerceklestihaber- 267122 adresinden alındı
• Büken Cantimur, B. (2023). Su Kaynaklarının Denetim ve Kullanımı. Y. Ö. Ed. Küçükdağ içinde, Türklerde Çevre ve Şehircilik - 1 (s. 137-142). Ankara: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Çelik, F. (2019). Geç Osmanlı Dönemi Kentsel Mekanda Batılılaşma Etkileri: Konya Millet Bahçesi . Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 331 - 350.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı›nın Tarihçesi. (2023, Temmuz Pazartesi). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı: https://csb.gov.tr/ tarihcemiz-i-7012 adresinden alındı.
• International Day of Zero Waste. (2022, 10 14). www.un.org.: https://www.un.org/en/ observances/zero-waste-day adresinden alındı
• Kafesoğlu, İ. (1997). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kayıkçı, M. (2014). Osmanlı’da Çevre Düşüncesi. İstanbul: Orion Yayınevi.
• Müftüoğlu Talha, B. (2023). Osmanlı Şehirciliğinde Vakıf Kultürü: İnsan, Çevre ve Şehir İlişkisi. İstanbul: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı.
• Peters, R. H. (1991). A critique for ecology. Cambridge university press.
• Radkau, J. (2009). Doğa ve İktidar. İstanbul: İş Bankası.
• Resmi Gazete. (2021, 10 29). 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Ankara, Türkiye: Cumhurbaşkanlığı. 34 Çevre, Şehir ve İklim Dergisi
• Satır R., A. &. (2016). Çevre Politikalarında Yeni Bir Yaklaşım: Yeşil İşler ve Yeşil İstihdam. Memleket Siyaset Yönetim. Memleket Siyaset Yönetim, 21-39.
• Tekeli, İ. (2020). 50 Yılda Neler Değişti ? (Türkiye İçin Bir Kentleşme Kuramı ve Kavramların İrdelenmesi). 8 Kasım Dünya Şehircilik Gününü . Ankara. https://www.academia.edu/40840511/50_Y%C4%B1lda_Neler_ D e % C 4 % 9 F i % C 5 % 9 F t i _ T % C 3 % B C r k i y e _ % C 4 % B 0 % C 3 % A 7 i n _ B i r _ Kentle%C5%9Fme_Kuram%C4%B1_ve_Kavramlar%C4%B1n_%C4%B0rdelenmesi_ ?rhid=29106045652&swp=rr-rw-wc-47726444. adresinden alındı
• TRT, H. (2021, 10 11). Bakan Kurum: 2053 net sıfır emisyon hedefimizi başaracağız. Ankara.
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türklerde Çevre ve Şehircilik, Şehirlerimizin Gelişiminde Tarihi Süreç 1. Cilt. (2023). Ankara.
• Worster, D. (1994). Nature’s economy: a history of ecological ideas. . Cambridge University Press.