Güvenlik Önceliğinin, Güvenlik İletişiminin ve Güvenlik Eğitiminin Güvenli Davranış Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: İnşaat Sektöründe Uygulamalı Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 73, 1075 - 1104, 15.03.2022

Zeynep Aca Emrah Akdamar

https://doi.org/10.54752/ct.1097169

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın amacı, güvenlik önceliğinin, güvenlik iletişiminin ve güvenlik eğitimin güvenli davranış üzerindeki etkisinin incelenmesidir. Çalışma, güvenlik önceliğine, güvenlik iletişimine, güvenlik eğitimine verilen önemle güvenli davranış arasında nedensel bir bağ olduğu modeline dayanır. Malatya’da kurumsal bir inşaat firmasında çalışan 349 katılımcı ile gerçekleştirilen araştırmada, katılımcıların demografik özellikleriyle güvenli davranış arasındaki ilişki de incelenmiştir. Bunun için Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis H testi kullanılmıştır. Güvenlik önceliği, güvenlik iletişimi, güvenlik eğitimi değişkenlerinin güvenli davranış üzerindeki etkisi çoklu doğrusal regresyon analiziyle belirlenmiştir. Demografik değişkinlere ilişkin bulgular; yaşın ilerlemesiyle birlikte güvenli davranış eğiliminin azaldığı, bekâr işçilerin güvenli davranış eğiliminin yüksek olduğu, eğitim düzeyinin güvenli davranış üzerinde olumlu yönde etkili olduğu, daha önce bir kazaya uğrayıp uğramamanın güvenli davranış üzerinde bir etkisinin olmadığı yönündedir. Güvenlik önceliği, güvenlik iletişimi ve güvenlik eğitiminin güvenli davranış üzerindeki etkisine ilişkin bulgularsa şu şekildedir: Güvenlik önceliği değişkeninin güvenli davranış üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmalı (p<.05). Güvenlik eğitiminin ve güvenlik iletişiminin güvenli davranış üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi vardır (p<.05). Dolayısıyla bulgulara göre, açık iletişim ve eğitim güvenli bir çalışma ortamının yaratılmasında; işçilerin işyerinde daha güvenli davranış sergilemelerinde olumlu yönde bir etkiye sahiptir.

Anahtar Kelimeler

güvenlik önceliği, güvenlik iletişimi, güvenlik eğitimi, güvenli davranış.

Kaynakça

• Ajslev, J.Z.N., Lund, H.L., Møller, J.L., Persson, R. ve Andersen, L.L. (2013) “Habituating Pain: Questioning Pain and Physical Strain as Inextricable Conditions in the Construction Industry”, Nord. J. Work. Life Stud., 3, 195–218.
• Ajslev, J.Z.N., MSc, E.L.D., Dyreborg, J., Kines, P., MSca, K., Sundstrup, E., Jakobsen, M.D., Fallentin, N. ve Andersen, L.L.(2017) “Safety Cimate and Accidents at Work: Cross-sectional Study among 15,000 Workers of the General Working Population”, Safety Science, 91, 320-325.
• Altın, M., Kapıdaş, İ. F. ve Lorasokkay, M. A. (2017), “Hatalı Kurulan Kalıp Ve İskeleler Sonucu Meydana Gelen İş Kazalarının İnşaat Maliyetine Ve Ülke Ekonomisine Olan Etkileri”, Selçuk-Teknik Dergisi, 16, 55-70.
• Arpat, B. (2015), “İş Güvenliği Kültürünün İş Kazalarına Etkileri: Metal Sektörü– Denizli İli Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Barling, J., Kelloway, E. K. ve Iverson, R. D. (2003) “High-quality Work, Job Satisfaction, and Occupational Injuries”, Journal of Applied Psychology, 88, 276 –283.
• Bayram, M. (2020), Factors Affecting Employee Safety Productivity: An Empirical Study in an OHSAS 18001-certified Organisation, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 1–14. doi:10.1080/10803548.2020.1739892.
• Bayram, M. ve Apart, B. (2021), “Güvenlik Kültürü Bileşenlerinin Sağlıklı ve Güvenli İşyeri Oluşumuna Etkisi: Bir Büyükşehir Belediyesinde Ampirik Bir Uygulama”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 11(1), 95-116, doi: 10.32331/sgd.952552
• Bayram, M., Arpat, B., Özkan, Y. (2021), “Safety Priority, Safety Rules, Safety Participation and Safety Behaviour: The Mediating Role of Safety Training”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, https://doi.org/10.1080/10803548.2021.1959131.
• Bottani E, Monica L, Vignali G. (2009), “Safety Management Systems: Performance Differences between Adopters and Non-Adopters, Safety Science, 47, 155–162. doi:10.1016/j.ssci.2008.05.001.
• Cavazza, N. ve Serpe, A. (2010) “The Impact of Safety Training Programs on Workers’ Psychosocial Orientation and Behaviour”, Revue internationale de psychologie sociale, 23 (2/3), 187-210.
• Ceylan, H. (2014) “Türkiye’de İnşaat Sektöründe Meydana Gelen İş Kazalarının Analizi”, International Journal of Engineering Research and Development, 6(1), 1-6.
• Chen, W. T., Merrett, H. C., Huang, Y. H., Bria, T. A. ve Lin, Y. H. (2021), “Exploring the Relationship between Safety Climate and Worker Safety Behavior on Building Construction Sites in Taiwan”, Sustainability, 13(3326), 1-21.
• Chen, W.T., Merret, H.W., Huamg, Y. H., Lu, S. T., Sun, W. C. ve Li, Y. (2019), “Exploring the Multilevel Perception of Safety Climate on Taiwanese Construction Sites”, Sustainability, 11, 4596, 1-18, doi:10.3390/su11174596.
• Cheyne, A., Cox. S., Oliver, A. ve Tomas, J.M. (1998) “Modeling Safety Climate in the Prediction of Levels of Safety Activity”, Work & Stress, 12, 255-271.
• Choudhry, R. M. ve Fang, D. (2008), “Why Operatives Engage in Unsafe Work Behavior: Investigating Factors on Construction Sites”, Safety Science, 46(4), 566-584.
• Christian, M.S., Bradley, J.C., Wallace, J.C. ve Burke, M.J. (2009) “Workplace Safety: a Meta-Analysis of the Roles of Person and Situation Factors”, Journal of Applied Psychology, 94(5), 1103–1127.
• Cigularova, K. P., Chenb, P. Y. ve Rosecrance, J. (2010) “The Effects of Error Management Climate and Safety Communication on Safety: A multi-level Study”, Accident Analysis and Prevention, 42, 1498–1506.
• Clarke, S. (2006) “The Relationship between Safety Climate and Safety Performance: A Meta-Analytic Review”, Journal of Occupational Health Psychology, 11(4), 315–327.
• Cox, S.J. ve Cheyne, A. J. T. (2000) “Assessing Safety Culture in Offshore Environments”, Safety Science, 34, 111-119.
• Çakmak, E. (2014) Atölye Tipi Üretim Yapan Sanayi İşletmelerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Uzmanlığı Tezi, Ankara.
• Çasgem (2017) Türkiye’de İş Sağlığı Ve Güvenliği Algısı Araştırma Raporu, Ankara: ÇASGEM.
• Demirbilek, T. ve Çakır, Ö. (2008), “Kişisel Koruyucu Donanım Kullanımını Etkileyen Bireysel Ve Örgütsel Değişkenler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 173–191. Demirbilek, Tunç (2005), İş Güvenliği Kültürü, İzmir: Legal Yayıncılık.
• Didla., S., Mearns, K. ve Flin, R. (2009) “Safety Citizenship Behaviour: A Proactive Approach to Risk Management”, Journal of Risk Research, 12(3), 475–483.
• Dursun, S. (2011) Güvenlik Kültürünün Güvenlik Performansı Üzerine Etkisine Yönelik Bir Uygulama, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Dursun, S. (2013) “İş Güvenliği Kültürünün Çalışanların Güvenli Davranışları Üzerine Etkisi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 61-75.
• Fugas, C. S., Silva. A. S. ve Melia, J. L. (2012) “Another Look at Safety Climate and Safety Behavior: Deepening the Cognitive and Social Mediator Mechanisms”, Accident Analysis and Prevention, 45, 468– 477.
• Garavan, T. N., ve OBrien, F. (2001). “An Investigation into the Relationship between Safety Climate and Safety Behaviors in Irish Organizations”, Irish Journal of Management, 22, 141–170.
• Glendon, A. I. ve Clarke, S. G. (2016) Human Safety And Risk Management: A Psychological Perspective, (3. Basım), London, Nexyork: CRC.
• Gözüak, M.H. ve Ceylan, H. (2021), “Türkiye’de İnşaat Sektöründe Meydana Gelen İş Kazalarının İş Sağlığı Ve Güvenliği Bağlamında Analizi: Güncel Eğilimlere Genel Bir Bakış”, Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(2), 133-143
• Griffin, A. ve Hu, X. (2013) “How Leaders Differentially Motivate Safety Compliance and Safety Participation: The Role of Monitoring, İnspiring, and Learning”, Safety Science, 60, 196–202.
• Griffin, M. A. ve Neal., A. (2000) “Perceptions of Safety at Work A Framework for Linking Safety Climate to Safety Performance”, Journal of Occupational Health Psychology, 5, 347-358.
• Gunst, R. F., ve Mason, R. L. (1980) Regression Analysis and Its Applications. New York: Marcel Dekker.
• Güllüoğlu, E. N. ve Güllüoğlu, A. N. (2019), “Türkiye İnşaat Sektöründe İstihdam ve İş Kazalarının Analizi”, Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 3(2), 65‐81.
• Gyekye, Seth A. ve Salminen, S. (2009), “Educational Status and Organizational Safety Climate: Does Educational Attainment Influence Workers’ Perceptions of Workplace Safety?”, Safety Science, 47, 20–28.
• Haitovski, Y. (1969) “A Note on the Maximization of R2”, The American Statistician, 23(1), 20-21.
• Hofmann, D. A., ve Morgeson, F.P. (1999). “Safety-related Behavior as a Social Exchange: The role of Perceived Organizational Support and Leader–Member Exchange.” J. Appl. Psychol, 84(2): 286-296. https://doi.org/10.1037/0021-9010.84.2.286.
• Hofmann, D., Morgeson, F. P. ve Gerras, S. J. (2003), “Climate as a Moderator of the Relationship Between Leader–Member Exchange and Content Specific Citizenship: Safety Climate as an Exemplar”, Journal of Applied Psychology, 88(1), 170-178.
• Huang, Y. H. Sinclairb, R. R., Leec, J., McFaddenb, A. C., Cheungd, J. H. ve Murphye L. A. (2018) “Does Talking the Talk Matter? Effects of Supervisor Safety Communication and Safety Climate on Long-haul Truckers’ Safety Performance”, Accident Analysis & Prevention, 117, 357-367.
• Huang, Y. H. ve Yang, T. R. (2019), Exploring On-Site Safety Knowledge Transfer in the Construction Industry, Sustainability, 11, 6426, 1-16, doi:10.3390/su11226426
• ILO (2020a) World Statistic. https://www.ilo.org/moscow/areas-of-work/occupational-safety and-health/WCMS_249278/lang--en/index.htm (01.08.2021).
• ILO (2020b) Safety and Health at Work. https://www.ilo.org/global/topics/safety-and-health-at-work/lang--en/index.htm (01.08.2021).
• Keser, A. ve Dursun, S. (2014) “İş Güvenliği Farkındalığı ve İş Güvenliği Davranışları Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Uygulamalı Bir Araştırma”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(2), 1-9.
• Kines, P., Framke, E., Salmi, A. ve Bengtsen, E. (2013) Young Workers’ Occupational Safety and Health Risks in the Nordic Countries, http://dx.doi.org/10.6027/TN2013-569, TemaNord 2013:569.
• McDonald, N., Corrigan, S., Daly, C. ve Cromie, S. (2000) “Safety Management Systems and Safety Culture in Aircraft Maintenance Organizations”, Safety Science, 34, 151-176.
• Michael, J. H., Guo, Z. G., Wiedenbeck, J. K. ve Ray, C. D. (2006), “Production Supervisor Impacts on Subordinates' Safety Outcomes: An Investigation of Leader-Member Exchange and Safety Communication”, Journal of Safety Research 37, 469–477.
• MMOB (2020), İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği, Yayın No: MMO/718, Ankara.
• Montgomery, D. C., Peck, E., ve Vining, G. G. (2001) Introduction to Linear Regression Analysis (3. Basım) New York: John Wiley & Sons.
• Mullen, J., Kelloway, E.K. ve Teed, M.(2017), “Employer Safety Obligations, Transformational Leadership and Their Interactive Effects on Employee Safety, Safety Science, 91, 405–412. doi:10.1016/j.ssci.2016.09.007.
• Müngen, U. (2011), “İnşaat Sektörümüzdeki Başlıca İş Kazası Tipleri”, Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 469(5), 32-39.
• Neal, A. ve Griffin, M. (2006) “A Study of the Lagged Relationships Among Safety Climate, Safety Motivation, Safety Behavior, and Accidents at the Individual and Group Levels”, Journal of Applied Psychology, 91, No. 4, 946 –953.
• Neal, A. ve Griffin, M. A. (2002) “Safety Climate and Safety Behaviour”, Australian Journal of Management, 27, Special Issue, 67-76.
• Neal, A. ve Griffin, M. A. (2004) “Safety Climate and Safety at Work”, J. Barling ve M. R. Frone (Eds.) The Psychology of Workplace Safety içinde, (s. 15–34) Washington, DC: American Psychological Association, https://doi.org/10.1037/10662-002.
• Neal, A., Griffin, M. A. ve Hart P. M. (2000) “The Impact of Organizational Climate on Safety Climate and İndividual Behavior”, Safety Science, 34, 99-109.
• Ocaktan, M. E. (2009), “Bir Otomotiv Fabrikasında Güvenlik Kültürünün Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ofluoğlu, G. ve Doğru, T. (2011), Türkiye’de İnşaat İskolu’ndaki İş Kazalarının Ekonomik Boyutları, Kamu-İş, 11(4), 183-218.
• Özkan, Y., ve Arpat, B. (2015), “Mavi Yakalılarda Güvenlik Kültürü Algısı: Denizli İli Kablo İmalat Endüstrisi Örneği”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3, 205-240.
• Raua, P, Lioa, P., Guo, Z., Zheng, J. ve Jing, B. (2018), “Personality Factors and Safety Attitudes Predict Safety Behaviour and Accidents in Elevator Workers”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 26, No 4, 719-727.
• Ringdahl, L.H. (2001) Safety Analysis Principles And Practice In Occupational Safety. 2. Edition. London and New York: Taylor & Francis.
• Rudmo, T. (2000) Safety Climate, Attitudes, and Risk Perception in Norsk Hydro. Safev Science, 34, 47-59.
• Sadullah, O. ve Kanten, S.(2009), “A Research of The Effect of Organizational Safety Climate Upon The Safe Behaviors”, Ege Academic Review, 9(3), 923-932.
• SGK (2020) 2019 SGK İstatistik Yıllığı. https://www.alomaliye.com/2020/09/09/2019-sgk-istatistik-yilligi/ (02.08.2021).
• SGK (2021) 2020 SGK İstatistik Yıllığı. http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari (02.08.2021).
• Shin, D.P., Gwak, H.S. ve Lee, D. F. (2015), “Modeling the Predictors of Safety behavior in Construction Workers”, International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 21(3), 298-311, DOI: 10.1080/10803548.2015.1085164.
• Şerifoğlu, U.K. ve Sungur, E. (2007), “İsletmelerde Saglık ve Güvenlik Katılımının Oluşturulması; Tepe Yönetimin Rolü ve Kurum İletişim Olanaklarının Kullanımı”, Yönetim: İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadi Enstitüsü Dergisi, 18(58), 41–50.
• Tekin, B. (2020) SGK, 2019 Yılı İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistiklerini Açıkladı... Açıklamaya Göre 2019 Yılında İş Kazaları Sonucu 1149 Sigortalı Hayatını Kaybetti. http://isigmeclisi.org/20549-sgk-2019-yili-is-kazasi-ve-meslek-hastaliklari-istatistikleri-aciklad (02.08.2021).
• TMMOB (2018) İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği, (8. Basım). Yayın No: MMO/689, Ankara.
• Tomas, J. M., Melia, J.L. ve Oliver, A. (1999) “A Cross-validation of a Structural Equation Model of Accidents: Organizational and Psychological Variables as Predictors of Work Safety”, Work & Stress: An International Journal of Work, Health & Organisations, 13:1, 49-58, DOI: 10.1080/026783799296183
• Tomas, J.M., Oliver, A. ve Cheyne, A. (2010) “Explaining Safe Behaviour Across Different Work Groups”. Safety Science Monitor, 1, 1-9.
• TÜİK (2007) İş kazaları ve İşe Bağlı Sağlı Problemleri Araştırması -2006–2007, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=3916 (02.08.2021).
• TÜİK (2013) İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları, 2013, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Is-Kazalari-ve-Ise-Bagli-Saglik-Problemleri-Arastirma-Sonuclari-2013-16118 (02.08.2021).
• Vinodkumar, M.N. ve Bhasi, M. (2010) “Safety Management Practices and Safety Behaviour: Assessing the Mediating Role of Safety Knowledge and Motivation”, Accident Analysis and Prevention 42, 2082–2093.
• Vredenburgh A. G. (2002), “Organizational Safety: Which Management Practices are Most Effective in Reducing Employee Injury Rates, J Saf Res., 33(2), 259–276.
• Wu C, Song X, Wang T. Fang, D. (20215), “Core Dimensions of the Construction Safety Climate for a Standardised Safety-Climate Measurement”, J Constr Eng Manag, 141(8), 1-12, doi:10.1061/(ASCE)CO.1943-7862.0000996.
• Yıldız, S. ve Yılmaz, M. (2017) “Türk İnşaat Sektöründe Çalışanların Güvenlik Kültürü Düzeyinin ve Güvenlik Performansı ile İlişkisinin İncelenmesi”, Politeknik Dergisi, 20 (1), 137-149.
• Yılmaz, F. ve Tan, O. (2015) “Bir inşaat şantiyesinde iş kazalarının neden olduğu iş-günü kayıplarının işverene maliyetinin belirlenmesi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 14, 143-156.
• Zhang, R. P., Lingard, H. ve Oswald, D. (2020), “Impact of Supervisory Safety Communication on Safety Climate and Behavior in Construction Workgroups”, J. Constr. Eng. Manage., 146(8): 04020089, 1-11, doi: 10.1061/(ASCE)CO.1943-7862.0001881
• Zhu, Cherrie J., Fan, D., Fu, G. ve Clissold, G. (2010), “Occupational Safety in China: Safety Climate and Its Influence on Safety-Related Behavior”, China Information, 24(1), 27–59.
• Zohar, D. (2002) “The Effects of Leadership Dimensions, Safety Climate, and Assigned Priorities on Minor Injuries in Work Groups”, Journal of Organizational Behavior, 23(1), 75–92. doi:10.1002/job.130.
• Zohar, D. ve Luria, G. (2003) “The Use of Supervisory Practices As Leverage To İmprove Safety Behavior: A Cross-Level Intervention Model”, Journal of Safety Research, 34(5), 567-577.
• Zohar, D. ve Polachek, T. (2014) “Discourse-based Intervention for Mmodifying Supervisory Communication as Leverage for Safety Climate and Performance Improvement: A Randomized Field Study”, Journal of Applied Psychology, 99(1), 113–124. doi:10.1037/a0034096.