WESTERN IMAGE IN THE WORKS OF REFIK HALID KARAY

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 33, 307 - 324, 13.01.2017

Yenal Ünal

Öz

As a man of culture and prominent political figures Refik Halid Karay, is one of the

most important intellectuals educated in Turkey in the 20th century. In particular, as being

an effective political humor writer Refik Halid has also been closely involved with the history

and sociology as besides man of letter. Karay has mostly written political, social, economic

and cultural developments happened in the first half of the 20th century that is one of the

turning points of the Turkish history. The author expressed these events for reader with a

strong writing skills and extraordinary interpretive power. Refik Halid is one of the prominent

intellectuals commenting skillfully development and changes of the Turkish community in

the years between 1908-1965, in his memoirs, articles, and literary works. Another theme that author emphasizes in this works mainly western culture and image of the west. While

thinking and interpreting important developments in Turkey and Middle East in his books

and newspaper articles, he has questioned meticulously influence and impact of the west on

the point of emergence and development of the these events. Thus, he often thought western

impact on the eastern culture in this comments about the theme of political history, military

history, social history and cultural history. It has been tried to study thoughts of the writer

on western culture starting from information provided by the works of Karay in this study.

Anahtar Kelimeler

Refik Halid Karay, West, Image, Idea

REFİK HALİT KARAY’IN ESERLERİNDE BATI İMGESİ

Öz

Bir kültür adamı ve politik figür olarak ön plana çıkan Refik Halid Karay, 20.

yüzyılda Türkiye’de yetişmiş en önemli entelektüellerden biridir. Özellikle siyasi mizah

içerikli kalem tecrübeleriyle etkili bir yazar olan Refik Halid, edebiyatçılığının yanında

aynı zamanda tarihle ve sosyolojiyle yakından ilgilenmiştir. Türkiye tarihinin kırılma

noktalarından biri olan 20. yüzyılın ilk yarısında meydana gelen siyasi, sosyal, ekonomik

ve kültürel gelişmeler Karay’ın üzerinde kalem oynattığı önemli konular olarak ön plana

çıkmıştır. Yazar bu olayları sağlam bir yazım tekniği ve sıra dışı yorum gücüyle okuyucuya

aktarmasını bilmiştir. Refik Halid, hatıra, makale ve edebi eserlerinde 1908-1965 yılları

arasında Türk toplumunun yaşadığı gelişim ve değişimleri ustalıkla yorumlayan aydınlardan

biridir. Yazarın eserlerinde ağırlıklı olarak durduğu bir başka konu da Batı kültürü ve Batı

imgesidir. O, kitaplarında ve gazete makalelerinde Türkiye’de ve Ortadoğu’da yaşanan

mühim gelişmeleri düşünüp yorumlarken, bu olayların ortaya çıkışı ve gelişimi noktasında

Batı’nın nüfuz ve tesirlerini titizlikle sorgulamıştır. Nitekim siyasi tarih, askeri tarih, sosyal

tarih ve kültürel tarih konularında yaptığı yorumlarda sık sık Batı’nın, Doğu kültürüne olan

etkilerini düşünmüştür. Bu çalışmada Karay’ın eserlerinde verdiği bilgilerden yola çıkarak

yazarın Batı kültürü hakkındaki düşünceleri irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Refik Halid Karay, Batı, İmge, Düşünce

Kaynakça

• Düstur, 29 Haziran 1938, Üçüncü Tertip, Cilt 19, Kanun No: 3527, 1956.
• Nevsal-i Millî, “Refik Halid Bey”, Dersaadet, R. 1330 (Miladi 1914).
• Resmî Gazete, Sayı 3961-Kabul Tarihi: 29.06.1938, İlan Tarihi 16 Temmuz 1938.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kavanin Mecmuası, Af Kanunu, Devre V, İçtima III, Cilt 18, 1938.
• Tan, “Eski Zaman Masalı”, 03.12.1939.
• Tan, “Dönün Kuşlar Dönün Geldiğiniz Yere”, 17.03.1940.
• Anabritannica Genel Kültür Ansiklopedisi, “Refik Halid Karay”, Cilt 18, 15. Bs. Ana Yayıncılık, İstanbul, 1994.
• Banarlı, Nihat Sami, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Cilt 2. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1984.
• Aktaş, Şerif, Refik Halid Karay, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• Ebcioğlu, Hikmet Münür, Kendi Yazılarıyla Refik Halid, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul, 1943.
• Ekiz, Osman Nuri, Refik Halid Karay (Hayatı ve Eserleri), Gökşin Yayınları, İstanbul, 1984.
• İmren, Ali, Refik Halid Karay (Hayatı ve Eserleri), Yeryüzü Yayınevi, Ankara, 2002.
• Karaer, Nihat, Tam Bir Muhalif Refik Halid Karay, Temel Yayınları, İstanbul, 1998.
• Karay, Refik Halid, Bir İçim Su, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2005.
• Karay, Refik Halid, Bir Ömür Boyunca, 2. Bs. İletişim Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Karay, Refik Halid, Bugünün Saraylısı, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Karay, Refik Halid, Çete, 3. Bs. İnkılap Yayınevi, İstanbul, [t.y.].
• Karay, Refik Halid, Deli-Ankara, 4. Bs. İnkılap Yayınevi, İstanbul, [t.y.].
• Karay, Refik Halid, Ekmek Elden Su Gölden, İnkılap ve Aka Yayınevi, İstanbul, 1985.
• Karay, Refik Halid, “Lawrence”, Gurbet Hikâyeleri, 15. Bs, İnkılap Yayınevi, İstanbul, [t.y.].
• Karay, Refik Halid, İlk Adım, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1999.
• Karay, Refik Halid, Makyajlı Kadın, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul, 1943.
• Karay, Refik Halid, Minelbab İlelmihrab (Mütareke Devri Anıları), 2. Bs. İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1992.
• Karay, Refik Halid, Nilgün, 4. Bs. İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1986.
• Karay, Refik Halid, Tanrıya Şikâyet, Semih Lütfi Kitabevi, İstanbul, 1944.
• Karay, Refik Halid, Üç Nesil Üç Hayat, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 2002.
• Karay, Refik Halid, Yerini Seven Fidan, İnkılap ve Aka Yayınevi, İstanbul, 1977.
• Karay, Refik Halid, Yezidin Kızı, 2. Bs. İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1992.
• Kurdakul, Şükran, Çağdaş Türk Edebiyatı II, 4. Bs. Bilgi Yayınları, Ankara, 1994.
• Necatigil, Behcet, Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, 9. Bs. Varlık Yayınları, İstanbul, 2005.
• Oktay, Ahmet, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı (1923-1950), Kültür Bakanlığı, Ankara, 1993.
• Ünal, Yenal, Yakın Dönem Türk Tarihinde Refik Halid Karay, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 2013.
• Arslantaş, Bayram, Refik Halid ve Millî Mücadele, İstanbul Üniversitesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 2003.