MÜTAREKE DÖNEMİ İZMİR SPOR HAYATI

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: Mütareke, 297 - 314, 21.12.2018

Fehim Kuruloğlu

Öz

Bu çalışmada 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi ile 11 Ekim 1922’de imzalanan Mudanya Mütarekesi arasında geçen sürede İzmir spor hayatında yaşanan değişim ve dönüşüm anlatılmaktadır. Mütareke dönemi İzmir spor hayatının kırılma noktası 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgal edilmesi olmuştur. Bu tarihe kadar spor sahalarında Türkler, Rumlar ve Levantenler arasındaki rekabet dengeli bir şekilde sürmekle birlikte Türk takımlarının bilhassa Altay İdman Yurdu’nun rakiplerine bariz bir üstünlük kurduğu görülmekteydi. Ancak işgalden sonra Türklerin spor sahalarından dışlandığı ve sonucunda Rum takımlarının ön plana çıktığı bir süreç yaşandı. Spor sahalarında yaşanan bu gelişme siyaset sahasındaki mücadelenin birebir yansıması olması bakımından kayda değerdir. Yunanistan’ın Batı Anadolu’da Rum egemenliğini siyasi, ekonomik ve sosyal açılardan yayma çabalarının bir tezahürü de spor sahalarındaki mücadele olmuştur. Mütareke dönemi İzmir spor hayatını değerlendiren bu çalışmada okul takımları ile amatör spor kulüplerinin faaliyetleri dönemin basınından ve hatıratlardan elde edilen bilgiler çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu kapsamda Ahenk, Anadolu, Spor Âlemi, Türkiye İdman Mecmuası gibi süreli yayınlardan istifade edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Mütareke Dönemi, İzmir, Spor, Futbol

IZMIR SPORTS LIFE IN THE ARMISTICE PERIOD

Öz

This study describes the changes and transformations experienced during the period between the Mondros Armistice signed on October 30, 1918 and the Mudanya Armistice signed on October 11, 1922 in İzmir sports life. In armistice period, the break point of İzmir sports life was the occupation of İzmir on 15 May 1919. It was seen that the competition between the Turks, the Greeks and the Levantes had a balanced stance but Turkish teams, especially the Altay Idman Yurdu, was dominant to others. However, after the occupation, the Turks were excluded from the sports fields and as a result Greek teams came to forefront. This development in sports fields is worthy of the fact that it is a reflection of individualism in the field of politics. A manifestation of the efforts of Greece to disseminate the Greek sovereignty in western Anatolia from the political, economic and social fronts has also been a struggle in the sports arena.

In this study evaluating İzmir sports life during armistice period, the activities of school teams and amateur sports clubs were evaluated within the framework of information gathered from the press and memoirs of the period. In this context, periodicals such as Ahenk, Anadolu, Spor Âlemi, Türkiye İdman Mecmuası were used.

Anahtar Kelimeler

Armistice Period, İzmir (Smyrna), Sports, Football

Kaynakça

• Ahenk (1335)
• Spor Âlemi (1336, 1337, 1338)
• Türkiye İdman Mecmuası (1923)
• Anadolu (1335, 1925)
• Demokrat İzmir (1968)
• AKSOY Yaşar, Karşıyaka ve KSK Tarihi, Hisdaş Yayınları İzmir 1989.
• Arşiv Belgelerine Göre Balkanlar’da ve Anadolu’da Yunan Mezalimi, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara 1996.
• BERBER Engin, Yeni On Binlerin Gölgesinde Bir Sancak: İzmir (30 Ekim 1918-15 Mayıs 1919), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
• BEYRU Rauf, 19. Yüzyılda İzmir’de Yaşam, Literatür Yay., İstanbul 2000.
• ÇAKMAK Zafer, İzmir ve Çevresindeki Yunan İşgali ve Rum Mezalimi, Yeditepe Yay., İstanbul 2007.
• DEMİR Cenk, Amerikan Board’un İzmir’deki Faaliyetleri ve İzmir Uluslararası Kolej, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri 2014.
• GEORGELİN Herve, Smyrna’nın Sonu İzmir’de Kozmopolitizmden Milliyetçiliğe, çev. Saadet Özen, Bir Zamanlar Yayıncılık, İstanbul 2008.
• GÜNDEM Naci, Günler Boyunca, İzmir B.B. Kent Kitaplığı, İzmir 2002.
• GÜNEŞ Günver, (1850-1922) Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modern Sporların İzmir’e Girişi, İzmir B.B. Kent Kitaplığı 2012.
• İzmir 1920, Çeviren ve Yay. Haz. Engin Berber, Akademi Kitabevi, İzmir 1998.
• KAHRAMAN Atıf, Osmanlı Devletinde Spor, Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 1995.
• KUPER Simon, Futbol Asla Sadece Futbol Değildir, Çev: Sinan Gürtuna, İstanbul 2003.
• KURULOĞLU Fehim, Altay Spor Kulübü Tarihi, İstanbul 2014.
• MERT Hasan, Geçmişten Günümüze Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Yönleriyle Bornova, Bornova Belediyesi Yayınları İzmir, 2008.
• MORALI Nail, Mütarekede İzmir Önceleri ve Sonraları, Tekin Yayınevi, İstanbul 1976.
• ORAL M. Ali, Türkiye Futbol Tarihi, C.1, Fasikül 2, Sulhi Garan Matbaası İstanbul 1954.
• ÖKTEM Haydar Rüştü, Mütareke ve İşgal Anıları, Yay. Haz. Zeki Arıkan, Ankara 1991.
• POLITIS Kozmas, Yitik Kentin Kırk Yılı, Çev. Osman Bleda, İstanbul 1992.
• SUNGUR Erdoğan, İzmir Spor Tarihi, İzmir 2002.
• TAÇALAN Nurdoğan, Ege’de Kurtuluş Savaşı Başlarken, Milliyet Yayınları İstanbul 1970.
• TURAN Mustafa, Yunan Mezalimi, Atatürk Araştırma Merkezi Yay. Ankara 1999.
• TÜRKMEN Zekeriya, Batı Anadolu’da Yunan Mezalimi, Berikan Yayınevi, Ankara 2016.
• Uluslararası Amerikan Araştırma Komitesi, İzmir’deki Bazı Sosyal Koşullar Hakkında Bir Araştırma İzmir 1921, Çev. Aykan Candemir, İzmir B.B. Kent Kitaplığı, İzmir 2000.
• UMAR Bilge, İzmir’de Yunanlıların Son Günleri, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1974.
• ÜRÜK Yaşar, İzmir’i İzmir Yapan Adlar (İzmir Kent Sözlüğü), İBB Kültür Yay., İzmir 2008.
• YÜCE Mehmet, Osmanlı Melekleri Futbol Tarihimizin Kadim Devreleri, İletişim Yayınları, İstanbul 2014.
• ATABEYOĞLU Cem, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Spor”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları İstanbul 1985, C.6, ss.1473-1518.
• GÜNEŞ Günver, “Osmanlı İmparatorluğunda XIX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla İzmir’de Futbol”, Toplumsal Tarih Dergisi, S.142, 2005, ss.68-78.
• KOULOURİ Christina, “Voluntary Associations and New Forms of Sociability: Greek Sports Club at the Turn of the Nineteenth Century”, Greek Society in the Making 1863-1913: Realities, Symbols and Visions, ed.Philip Carabot, Ashgate Publishing Hampshire 1997, ss.147-160.
• KURULOĞLU Fehim, “İzmir Futbolunda Birlik Beraberlik Günleri: Muhtelit Takımlar”, İzmir Spor Tarihi Sempozyumu, 15 Şubat 2018 Yaşar Üniversitesi İzmir.
• SERÇE Erkan, “İstatistiklerle İzmir 1917-1918”, Kebikeç, S.4, 1996, ss.159-174.
• TOPRAK Zafer, “Meşrutiyet ve Mütareke Yıllarında Türkiye’de İzcilik”, Toplumsal Tarih, Nisan 1998, S.52, ss.13-20.
• http://www.uskudaristanbul.com/firmadetay.asp?id=2115. (Erişim Tarihi: 01.07.2018).