LOZAN GÖRÜŞMELERİNDE TRAKYA SINIR SORUNU VE FRANSIZ BASININDA YER ALMASI

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 47, 699 - 732, 31.12.2023

Müzehher Yamaç

Öz

Osmanlı Devleti, Balkan Savaşları sonrasında 29 Eylül 1913’te imzalanan İstanbul Antlaşması ile Batı Trakya’yı Bulgaristan’a devretmek zorunda bırakılmıştı. 1919 Neuilly Antlaşması ile de Müttefik devletler bu toprakları Yunanistan’a devretmişti. 11 Ekim 1922 tarihinde imzalanan Mudanya Ateşkes Antlaşması ile doğu Trakya boşaltılıp Türk idaresi bölgeye yerleşmiş, Trakya sınırı büyük ölçüde belirlenmişti. Kesin barış için Lozan’a gidecek olan Türk heyetine TBMM hükûmetinin verdiği talimata göre, Batı Trakya sınırı Misakımillî maddesine dayandırılacaktır. Lozan’da Trakya sınırının belirlenmesi için yapılan oturumda Türk heyeti Trakya için 1913 sınırının kabul edilmesini ve Batı Trakya için ise halk oylaması yapılmasını talep etmiştir. Lozan’da İtilaf devletleri Yunanlıları desteklemiş, Batı Trakya’da plebisite yapılmasına ve Karaağaç’ın Türkiye’ye verilmesine karşı çıkmıştır. Büyük mücadele sonucunda Türkiye-Yunanistan kara sınırı, Yunanistan-Bulgaristan sınırının birleştiği noktadan Arda ve Meriç nehirlerini izleyerek Ege Denizi’ne kadar uzanan hat oldu. Karaağaç ve civarı Türkiye’ye bırakıldı. Türkiye-Bulgaristan sınırı 29 Eylül 1913 tarihli İstanbul Antlaşması’ndaki sınır olarak kabul edildi. Bu çalışmada ağırlıklı olarak, sürecin Fransız basınına yansımaları konu olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Trakya Sınırı, Mudanya Ateşkes Antlaşması, Lozan Konferansı

Etik Beyan

Gerek Yoktur

Destekleyen Kurum

Yoktur

Proje Numarası

Yoktur

Teşekkür

Sayın Editör, Zahmetleriniz için teşekkür ederim. Saygılarımla. Doç. dD. Müzehher Yamaç

THE THRACIAN BORDER PROBLEM IN THE LAUSANNE MEETINGS AND ITS COVERAGE IN THE FRENCH PRESS

Öz

After the Balkan Wars, the Ottoman Empire was forced to hand over Western Thrace to Bulgaria with the Istanbul Treaty signed on September 29, 1913. With the 1919 Treaty of Neuilly, the Allied powers transferred these lands to Greece. With the Mudanya Armistice Agreement signed on October 11, 1922, eastern Thrace was evacuated and the Turkish administration settled in the region, and msot of the Thracian border was determined. According to the instructions given by the Turkish government to the Turkish delegation, which were going to Lausanne, the border of Western Thrace was to be based on the Misak-ı-milli clause. At the session held in Lausanne to determine the border of Thracian region, the Turkish delegation demanded that the 1913’s border be accepted for Thrace and a referendum was to be held for the Western Thrace. In Lausanne, the Allied powers supported the Greeks, opposed the plebiscite in Western Thrace and the handing over of Karaağaç to Turkey. As a result of the great struggle, the land border of Turkey-Greece became the line extending from the confluence of the Greece-Bulgaria border to the Aegean Sea by following the Arda and Meriç rivers. Karaağaç and its surroundings were left to Turkey. The Türkiye-Bulgaria border was accepted as the border in the Istanbul Treaty of 29 September 1913. In this study, the reflections of the process on the French press will be examined in detail.

Anahtar Kelimeler

Thrace Border, Mudanya Armistice Agreement, Lausanne Conference

Proje Numarası

Yoktur

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, C.III, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1985.
• TBMM Gizli Celse Zabıtları, C.4, Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara, 1985.
• Türk Diplomatik Arşivi Belgeleriyle 100. Yılında Mudanya Askerî Sözleşmesi Tutanaklar-Belgeler, T.C. Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşiv Dairesi Başkanlığı, Ankara, 2022.
• Société Des Nations Recueil des Traités et des Engagements Internationaux Enregistrés par le Secretariat de la Sociétédes Nations. League Of Nations Treaty Series Publication of Treatiesand International Engagements Registered with the Secretariat of the League of Nations, No.701, s.11. Wt. G. 11/227 1100 1/26 F.O.P. L12299J
• AKIN, Veysi, Trakya’nın Türklere Devir Teslimi, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1996.
• Atatürkün Milli Dış Politikası, Milli Mücadele Dönemine Ait 100 Belge 1919-1923, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1992.
• ATATÜR, Kemal, Nutuk, Haz. Zeynep Korkmaz, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2004.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, C I, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 1997.
• BAYTOK, Taner, İngiliz Belgeleriyle Sevr’den Lozan’a, Doğan Kitapçılık, İstanbul, 2007.
• BIYIKLIOĞLU, Tevfik, Trakya’da Millî Mücadele, C. I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
• BİLSEL, Cemil, Lozan, C.II, Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1998.
• BUDAK, Mustafa, Misâk-ı Millî’den Lozan’a İdealden Gerçeğe Türk Dış Politikası, Küre Yayınları, İstanbul, 2008.
• CEBESOY, Ali Fuat, Siyasi Hatıralar, C.1, (Haz. Osman Selim Kocahanoğlu), Temel Yayınları, İstanbul, 2002,
• DEMİRCİ, Sevtap, Belgelerle Lozan, Taktik-Stratejik Diplomatik Mücadele 1922-1923, Alfa Yayınları, İstanbul, 2017
• ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları), C. I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1953.
• EYYÜPOĞLU, İsmail, Mudanya Mütarekesi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara,2002,
• GOLOĞLU, Mahmut, Millî Mücadele Tarihi –V, Türkiye Cumhuriyeti 1923, Goloğlu Yayınları, Ankara,1971.
• İLİADİS, Hristos İliadis, “Trakya Tehdit Altında” Gizli Yazışmalar, Türkiye Stratejisi-Gizli Politikalar-Azınlık Grupları, Çev. Lale Alatlı, Trakya Üniversitesi Balkan Araştırma Enstitüsü Yayını No.11, Edirne, 2020
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, Haz. Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2020.
• İNÖNÜ, İsmet, Lozan Barış Konferansı Konuşma, Demeç, Makale, Mesaj, Anı ve Söyleşileri. Haz. İlhan Turan, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2010. www.ismetinonu.org.tr/lozan-baris-konferansi.htm
• KARACAN, Ali Naci, Lozan, Nokta Kitap Yayınları, İstanbul, 2006.
• KARACAN, Ali Naci, Lozan Konferansı ve İsmet Paşa, Bilgi Yayınevi, Ankara 1993
• MCCARTHY, Justin, The Ottoman Peoples and the End of Empire, Arnold, London, 2001.
• MERAY, Lozan Barış Konferansı,Tutanaklar-Belgeler, C.I, C.II, C. V, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1993.
• NUR, Rıza, GREW, Joseph C., Lozan Barış Konferansı’nın Perde Arkası (1922-1923), Örgün Yayınevi, İstanbul, 2003.
• SONYEL, Salahi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.2, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.
• SOYSAL, İsmail, Tarihsel Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları C.I, (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000,
• ŞİMŞİR, Bilâl N., Doğu’nun Kahramanı Atatürk, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2015.
• ŞİMŞİR, Bilal N., Lozan Telgrafları (1922-1923), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.
• ŞİMŞİR, Bilâl N., İngiliz Belgelerinde Atatürk (1919-1938), C.I-II-III-IV, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara-1984-1992-2000-2000.
• YAVUZ, Bige, Kurtuluş Savaşı Döneminde Türk-Fransız İlişkileri, Fransız Arşiv Belgeleri Açısından 1919-1922, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1994.
• EROĞLU, Hamza, “Şerefli Bir Tarih: Lozan”, Ataürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, C.I, S:3 Temmuz, Ankara, 1985, s.805-812.
• ÖKSÜZ, Hikmet, “Misak-ı Millî: Bir Reel Politik Yansıması”, Yeni Türkiye Misâk-ı Millî Özel Sayısı, Ankara 2017, s.672-679.
• SONYEL, Salahi R., “İngiliz Yüksek Komiseri Sir Horace Rumbold’un Türk Ulusal Akımı’na Karşı Tutumu (1920-1923)”, Belleten, C.58, S.221, Nisan 1994, s.159-184.