Sosyal Adalet Liderliği ile Öğrenci Bağlılığı İlişkisinin Liselerde İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: 2, 932 - 961, 01.10.2018

Hilal Büyükgöze , Gönül Şayir Ebru Gülcemal , Sevda Kubilay

Öz

Bu araştırmada, lise öğrencilerinin görüşlerine
göre okul yöneticilerinin sosyal liderlik davranışları ile öğrenci bağlılığı arasındaki
ilişki incelenmiştir. Çalışma, Anadolu ve Meslek Lisesi olmak üzere iki farklı
lise türünde öğrenim görmekte olan 968 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Veri, Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği (SALÖ) ve
Öğrenci Bağlılığı Ölçeği (ÖBÖ) ile
elde edilmiştir. Verinin analizinde, Pearson korelasyonu ve hiyerarşik çoklu
regresyon kullanılmıştır. Araştırma sonuçları; sosyal adalet liderliği ile
öğrenci bağlılığı arasında orta düzeyde olumlu bir ilişki olduğunu; sosyal
adalet liderliğinin destek boyutunun, öğrenci bağlılığındaki değişimin %28’ini
yordadığını; araştırmada incelenen tüm demografik değişkenler ile sosyal adalet
liderliğinin tüm boyutlarının birlikte öğrenci bağlılığındaki değişimin %34’ünü
yordadığını göstermiştir. Çalışmanın sınırlılıkları belirtilmiş ve çalışma
sonuçları, eğitim yönetimi alanında araştırma ve uygulamaya dönük yansımaları bağlamında
tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal adalet liderliği, Öğrenci bağlılığı, Lise, Okul müdürü, Eleştirel bilinç

Examining How Social Justice Leadership Relates to Student Engagement in High Schools

Öz

The present study elaborates on the relationship
between school principals’ social justice leadership behaviors and student
engagement in relation to high school students’ opinions. The study was
conducted on 968 high school students from two different school types:
Anatolian and vocational high schools. The data was collected by Social Justice Leadership Scale (SJLS) and
Student Engagement Scale. Data was
analyzed by utilizing Pearson correlation, and hierarchical multiple
regression. Main results indicated that student engagement and social justice
leadership has a moderate level of positive relationship; support dimension of
social justice leadership predicted 28 % of the variance in student engagement
itself; and all demographics, and dimensions of social justice was found to
predict 34 % of the variance in student engagement. Limitations are presented, and
future implications for research and practice in the field of educational
administration are discussed in relation to the results of the study.

Anahtar Kelimeler

Social justice leadership, Student engagement, High school, School principal, Critical consciousness

Kaynakça

• Akman, S. (2013). Lise öğrencilerinin şiddete yönelik tutumları ile okula bağlılık duygusu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Anderman, E. M. (2002). School effects on psychological outcomes during adolescence. Journal of Educational Psychology, 94(4), 795–809. doi: 10.1037//0022-0663.94.4.795
• Anderson, R., & Smiley, W. (2011). Measuring students’ cognitive engagement on assessment tests: A confirmatory factor analysis of the short form of the cognitive engagement scale. Research Practice in Assessment, 6(1), 17-27. doi: 10.18488/journal.1/2016.6.3/1.3.203.211
• Arastaman, G. (2009). Lise birinci sınıf öğrencilerinin okula bağlılık durumlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (1), 102-112.
• Arbuckle, J. L. (2012). IBM SPSS AMOS 21.0 User’s guide. Retrieved from ftp://public.dhe.ibm.com/software/analytics/spss/documentation/amos/21.0/en/Manuals/IBM_SPSS_Amos_Users_Guide.pdf on August 19, 2016.
• Balay, R. (2000). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Yayınclılık.
• Bell, L. A. (1997). Theoretical foundations for social justice education. M. Adams, L.A. Bell, P. Griffin (Eds.), Teaching for Diversity and Social Justice (pp.1-14). London, Taylor & Francis Group.
• Bogotch, I. (2002). Educational leadership and social justice: practice into theory. Journal of School Leadership, 12(2), 138–156.
• Booker, K. C. (2004). Exploring school belonging and academic achievement in African American adolescents. Curriculum and Teaching Dialogue, 6(2), 131-143.
• Browne, M.W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In: Bollen, K.A., & Long, J.S. (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage Publishing.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (14. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okula bağlılık düzeylerinin değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çağlar, A. (2010). 21. Yüzyılda okulun değişen rolü ve yeni eğilimlere ilişkin iyimser bazı öngörüler. (Orhan Oğuz, Ayla Oktay, Halis Ayhan (Ed.). 21. Yüzyılda Eğitim ve Türk Eğitim Sistemi İçerisinde (s. 81-94). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Çalık, T. (2010). Öğrenen örgütler olarak eğitim kurumları. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 121-128.
• Dantley, M. E., & Tillman, L. C. (2009). Social justice and moral transformative leadership. C. Marshall, M. Oliva (Eds.), Leadership For Social Justice: Making Revolutions In Education (2nd ed., pp. 19–34). Boston, MA: Pearson.
• DeMatthews, D., & Izquierdo, E. (2016). School leadership for dual language education: a social justice approach. The Educational Forum, 80(3), 278-293.
• Doğan, U. (2015). Validity and reliability of Student Engagement Scale. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 390-403. doi: 10.14686/BUEFAD.201428190
• Durmaz, A. (2008). Liselerde Okul Yaşam Kalitesi. Kırıkkale İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Ergür, O. D. (2010). Öğrenen özerkliğinin kazandırılmasında öğretmenin rolü. International Conference on New Trends in Education and Their Implications (s. 354-359) içinde. Antalya: 11-13, November.
• Finn, J. D. (1989). Withdrawing from school. Review of Educational Research. 59(2), 117-142. doi: 10.3102/00346543059002117
• Finn, J. D. (1993). Student engagement and student at risk. Washington, DC: National Center For Education Statistics.
• Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, State of tehe Evidence. Reviev of Educational Research, 74(1), 59-109.
• Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: Developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191-229.
• Furman, G. C., & Shields, C. M. (2005). How can educational leaders promote and support social justice and democratic community in schools? W. A. Firestone, C. Riehl (Eds.), A New Agenda For Research In Educational Leadership (pp. 119–137). New York, NY: Teachers College Record.
• Gewirtz, S., & Cribb, A. (2002). Plural conceptions of social justice: implications for policy sociology. Journal of Education Policy, 17(5), 499-509.
• Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlighan, D. M. (2008). Research design in counseling (3rd ed.). USA: Thomson Brooks/Cole.
• Hirschi, T. (1969). Causes of delinquency. Berkeley: University of California Press.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama.Bölüm 4: Okulda Bireyler içerisinde. Ankara: Nobel Dağıtım.
• Hu, L., & Bentler, P.M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55. doi: 10.1080/10705519909540118
• İşleyici, K. (2015). Örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Zonluldak İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Kalaycı, H., & Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Katzman, L. (2007). High-stakes testing. A. Bursztyn (Ed.), The Praeger Handbook of Special Education (pp. 127-129). Westport, CN: Praeger.
• Kaya, O. (2007). Örgütsel bağlılık: Emniyet Genel Müdürlüğü merkez biriminde bir uygulama (Yayımlanmamışyüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Keklik, B., & Us, N. C. (2013). Örgütsel adalet algılamalarının iş tatminine etkisi: Hastane çalışanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 143-161.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
• Kurşunoğlu, A., Bakay, E., & Tanrıöğen, A. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 101-115.
• Kuş, Z., & Karatekin, K. (2009). Öğrencilerin okul ortamında kurallara uygun davranma yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 183-196.
• Larson, C. L., & Murtadha, K. (2002). Leadership for social justice. Yearbook of the National Society for the Study of Education, 101, 134–161.
• Leblebici, D. N. (2008). 21. yüzyılın liderlik anlayışına bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 61-72.
• Lewis, K. (2016). Social justice leadership and inclusion: a genealogy. Journal of Educational Administration and History, 48(4), 324-341.
• Marsh, H. W., Hau, K. T., Artelt, C., Baumert, J., & Peschar, J. L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: Cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360. doi: 10.1207/s15327574ijt0604_1
• McKenzie, K. B., Christman, D. E., Hernandez, F., Fierro, E., Capper, C. A., Dantley, M., Gonzalez, M. L., McCabe, N. C., & Scheurich, J. J. (2008). From the field: A proposal for educating leaders for social justice. Educational Administration Quarterly, 44(1), 111-138.
• Mengi, S. (2011). Ortaöğretim 10. ve 11. Sınıf öğrencilerinin sosyal destek ve özyeterlik düzeylerinin okula bağlılıkları ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Sakarya.
• Metin, H. (2010). Sosyal adalet bağlamında örgütsel itibar kavramına bakış. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 139-148.
• Miller, D. (1999). Principles of Social Justice. Cambridge: Oxford University Press.
• Miller, D. (2005). What is social justice. N. Pearce, W. Paxton (Eds.), Social Justice: Building Fairer Britain (pp. 5-7), Politico’s, UK.
• Moulton, J. (January, 2008). Emotional engagement in education, Part One: Should Teachers care about student apathy? Retrieved August 7, 2016, from http://www. edutopia.org/ emotionalengagement-education-part-one.
• Ocak, B. (2004). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin okula ait olma duyguları ve bazı sosyo-demografik özelliklerinin gösterdikleri istenmeyen davranışlarla ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana.
• Oplatka, I. (2010). The place of ‘social justice’ in the field of educational administration: a journal based historical overview of emergent area of study. Ira Bogotch, Carolyn, M. Shields (Eds.), International Handbook of Educational Leadership and Social Justice, 1(pp. 15-36). London: Springer.
• Osterman, K. F. (2000). Students’ need for belonging in the school community. Review of Educational Research, 70(3), 323–367.
• Öncü, H. (2004). Motivasyon. Ed. Leyla Küçükahmet. Sınıf Yönetimi içinde. Ankara: Nobel Yayınclılık.
• Önen, E. (2014). Öğrencinin okula bağlılığı ölçeği: Türk ortaokul ve lise öğrencileri için uyarlama çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(42), 221-234.
• Özdemir, M., & Kütküt, B. (2015). Sosyal Adalet Liderliği Ölçeği’nin (SALÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3), 201-218.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E., & Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimime ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
• Özdemir, S. (2013). Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama. 9. Bölüm: Eğitim Politikaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using SPSS for Windows (Version 12). Ligare, Sydney: Allen and Unwin.
• Rivera-McCutchen, R. L. (2014). The moral imperative of social justice leadership: a critical component of effective practice. The Urban Review, 46(4), 747-763.
• Rosner-Salazar, T. A. (2003). Multicultural service- learning and community-based research as a model approach to promote social justice. Social Justice, 30(4), 64-76.
• Sarı, M. (2013). Lise öğrencilerinde okula aidiyet duygusu. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13, 146-160
• Schermelleh-Engel, K., & Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Serpen, A. S., Duyan, V., & Aldoğan, E. U. (2014). Sosyal adalet savunuculuğu ölçeği güvenirlik ve geçerlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25(1), 21-34.
• Shields, C. M. (2004). Dialogic leadership for social justice: overcoming pathologies of silence. Educational Administration Quarterly, 40(1), 109–132.
• Stewart, E. A. (2003). School social bonds, school climate and school misbahavior: A multilevel analysis. Justice Quarterly, 20, 575-604.
• Sunal, O. (2011). Sosyal politika: sosyal adalet açısından kuramsal bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 283-305.
• Şimşek, H. (1997). 21. Yüzyılın eşiğinde, paradigmalar savaşı kaostaki Türkiye. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Şişman, M, & Taşdemir, İ. (2008). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi
• Şişman, M. (2007). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi.
• Şişman, M. (2007). Okul Yönetimi ve Öğretim Liderliği. Eğitime Bakış Dergisi, 1, 3-14.
• Toker, G. A., & Bülbül, T. (2014). Okul bir insan bedenidir: Meslek lisesi öğrencilerinin okul algılarına yönelik bir metafor çalışması. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(1), 64-88. doi number: 10.12973/jesr.2014.41.4
• Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 126-137.
• Uslu, T. (2015). Okul yöneticilerinin öğrencilerin örgütsel bağlılığındaki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: İstanbul.
• Ünal, H., & Çukur, C. Ş. (2011). Okula bağlılık, okulda uygulanan disiplin teknikleri ve okulda mağdurluğun lise öğrencilerinin sapkın davranışları üzerine etkisi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 547-570.
• Yıldırım, F. (2011). Üniversite gençliği sosyal adaletten ne anlıyor? Sosyal adalet ilkelerinin sosyal adalet algısı üzerindeki etkisi. Aile ve Toplum, Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, Nisan Sayısı, 113-124.
• Yılmaz, K. (2008). The relationship between organizational trust and organizational commitment in Turkish primary schools. Journal of Applied Sciences, 8(12), 2293-2299.
• Yüksel, Ö. (2012). İlköğretim okulu 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin okula bağlılığında yöneticinin sosyal sorumlulukla ilgili etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Zieman, G. L., & Benson, G. P. (1981). School perceptions of truant adolescent girls. Behavioral Disorders, 6(4), 197-205.