Okul Türlerine Göre Dindarlık Düzeyi: Türkiye’de Kadınlar Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 1, 787 - 820, 21.04.2019

Cahit Aslan

Öz

Dindarlık tartışmaları laik yaşamın
toplumda boy göstermesi ile beraber yoğunlaşmış ve Türkiye’nin siyasal
hareketlerinin ana damarını oluşturmuştur. Bu konu özellikle eğitim kurumları
üzerinden yoğun tartışmaların yaşanmasına neden olmaktadır. Örneğin, mevcut
siyasal iktidarın "dindar nesil yetiştirme" arzusu ve projesi
toplumun önemli laik bir kesiminde "toplum dindarlaşıyor"
kaygılarının artmasına neden olmuştur. Gerçekten kurumsal din eğitim ile
dindarlık arasında mutlak bir ilişki var mıdır? Eğer etkili ise kurumsal din
eğitiminin bireylerin dindarlaşması üzerinde ne kadar etkilidir? İşte bu
çalışma kurumsal din eğitimiyle dindarlaşma arasındaki ilişkiyi kadınlar
üzerinden ortaya koymayı amaçlamıştır. Özellikle “imam hatip ortaokulu”, “ imam
hatip liseleri” ve “ilahiyat fakülteleri”nde eğitim görmüş kadın bireyler ile
bu eğitim kurumlarının dışındaki eğitim kurumlarında eğitim görmüş kişilerin
dindarlık eğilimleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir.

Dindarlıkla ilgili ölçeklere
bakıldığında dindarlığın çok boyutlu biçimde ele alındığı görülmektedir. Bu
çalışmanın hipotezine göre Türkiye’de dindarlık her boyutta yaşanmamaktadır.
Acaba, bahsi geçen eğitim kurumlarında öğrenim görmüş bireyler dindarlıklarını
hangi boyutlarda ve düzeylerde yaşamaktadırlar ve diğer eğitim kurumlarında
öğrenim görmüş bireylerden ne düzeyde farklılaşmaktadırlar?

Bu araştırmanın genel evreni Türkiye’de yaşayan kadınlardır. Çalışma
evreni ise Adana’da yaşayan kadınlardır. Veriler tabakalı tesadüfi örnekleme
tekniğiyle tespit edilen 389 kişiden yapılandırılmış anket çalışması yaparak
toplanmıştır. Sonuçlar betimsel ve ilişkisel olarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dindarlık, İmam Hatip, Türban-Tesettür, Laiklik

Level of religiosity by School Type: A Study on Women in Turkey

Öz

Religiosity
discussions condensed together with secular / laic life emerged in the
community and has been the main vein of Turkey's political movements. It causes
intense discussions especially on educational institutions. For example, the
desire and project of the current political power to a raise “a religious
generation” leads to an increase to concerns that society is pious in an
important secular / secular part of society. Is there really an absolute
relationship between institutional religious education and religiosity? If
effective, how effective is institutional religious education on the
religiousness of individuals? This study aims to reveal on women the
relationship between institutional religious education and religiosity.
Particularly, the tendency of religiosity of women who were educated in Imam
Hatip Middle School, Imam Hatip High Schools and Theology Faculties and those
who were educated in educational institutions other than those educational
institutions were evaluated comparatively.

It is seen
that religiosity is dealt with multidimensionality when the religiosity scales
are examined. Based on the assumption of this work it is not experienced in all
dimensions of religiosity in Turkey and to what extent do individuals who study
in educational institutions differ in terms of which dimensions and levels of
living in other educational institutions? I wonder how the individuals who went
to the mentioned educational institutions are able to live their religiousness
and to what extent do they differ from individuals who went to other
educational institutions?

The general universe of this research is Turkish
society and women. The private universe is the women living in Adana. The data
were collected from 389 people who were determined by stratified random
sampling technique. The results were analysed descriptively and relationally

Anahtar Kelimeler

Religiosity, Imam Hatip, Turban-Headscarf- Hijab, Laicism

Kaynakça

• Akşit, B., Şentürk, R., Cengiz, K., Küçükural Ö. (2012). Türkiye'de dindarlık: sosyal gerilimler ekseninde inanç ve yaşam biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arslan, M. (2003). Popüler dindarlık ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 3 (1): 97-116.
• Aslan, C. (2016). Sosyal hareketler sosyolojisi: toplumsal fay hatlarının anatomisi. Adana: Karahan Kitabevi.
• Brown, D. G., & Lowe, W. L. (1951). Religious beliefs and personality characteristics of college Students. The Journal of Social Psychology, 33(1), 103-129.
• Barnes, M., Doyle, D., & Johnson, B. (1989). The formulation of a fowler scale: an empirical assessment among catholics. Review of Religious Research, 30, 412–420.
• Cochran William G. (1997). Sampling techniques. New York: Wiley.
• Cornwall, M. - Albrecht, L. S., etc. (1998). The dimensions of religiosity: a conceptual model with an empirical test. Latter-day Saint Social Life: Social Research on the LDS Church and its Members ed. By James T. Duke Volume Twelve in the Religious Studies Center Specialized Monograph Series, Brigham Young University, Provo, Utah: 203–230.
• Çubuk, S. U. (2012), “The headscarf issue in feminist discourse in turkey, Kadın Araştırmaları Dergisi, Volume: 10, 103-117
• Denzin N. K. (1992). Symbolic interactionism and cultural studies: the politics of interpretation. Malden, MA: Blackwell.
• DeVellis, R. F. (2003). Scale development theory and applications. Second Edition. SAGE, chapter 5: 60-96.
• Durkheim, E. (1915). The elementary forms of the religious life. London: Allen and Unwin.
• Glock, C. Y. & Stark, R. (1966). Religion and society in tension. Chicago: Rand McNally.
• Glock, C. Y. (1962). On the study of religious commitment. Religious Education, 57, 98-110.
• Göle, N. (2012). Seküler ve dinsel: aşınan sınırlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, N. (2011). Modern mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle, N., (2009), Modernist Kamusal Alan ve İslami Ahlak. (Ed. Nilüfer Göle). İstanbul: Metis Yayınları
• Göle, N. (1997), Secularism and islamism in turkey: the making of elites and counter-elites. Middle East Journal. Vol. 51, No. 1, s. 46-58. http://www.jstor.org/stable/4329022
• Hill, C. P. - Hood, W. R. (1999). Measures of religiosity. Birmingham, Alabama: Religious Education Press.
• Himmelfarb, S. H. (1975). Measuring religious involvement. Social Forces 53 (4): 606-618.
• Islam Ansiclopedia (2011). Volume 40. pp. 95-105.
• James, W. (1902; 1961). The varieties of religious experience. New York: The Modern Library
• Pargament, K.I., Ensing, D.S., Falgout, K., Olsen, H., Reilly, B., Van Haitsma, K., & Warren, R. (1990). God help me (I): Religious coping efforts as predictors of the outcomes to significant negative life events. American Journal of Community Psychology, 18, 793–824
• Poppleton, P. K., & Pilkington, G. W. (1963). The measurement of religious attitudes in a university population. British Journal of Social & Clinical Psychology, 2(1), 20-36.
• Kanbir, F. (2014) Kadın(ın) Toplumsal Algılamalarındaki Dönüşümü, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume: 1, Pp.:72-82
• KONDA (2007). Gündelik yaşamda din, laiklik ve türban araştırması”, Milliyet Newspaper, 3-9 September 2007.
• Köse, A. (2002). Sekülerden kutsala yolculuk. A. Köse (Ed.) Sekülerizm Sorgulanıyor içinde (ss. 123-222), İstanbul: Ufuk Kitapları
• Leuenberger, K. G. (2017) Transformations of the turkish headscarf: an exploration of the political meaning, socio economic impact, cultural influence, and the art and craft of the hijab. Submitted in partial completion of the requirements for commonwealth interdisciplinary honors in art & art history and sociology. Bridgewater State University. http://vc.bridgew.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1251&context=honors_proj
• Long J. S. and Freese J. (2001). Regression models for categorical dependent variables using stata. College Station, TX: Stata Press.
• Onay, A. (2004). Dindarlık, etkileşim ve değişim. İstanbul: DEM.
• Pargament, K. I., Koenig, H. G., & Perez, L. M. (2000). The many methods of religious coping: development and initial validation of the RCOPE. Journal Of Clinical Psychology, 56(4), 519-543.
• Poloma, M. M. (1979). Contemporary sociological theory. Macmillan Publishing.
• Saundra K. C. and J. N. White (2013). Psychology: an exploration (Seccond Edition). Pearson Education.
• Seyhan, Y. B. (2015). Dinî şuur ölçeği: geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Ekev Akademi Dergisi 19 (61): 399-414.
• Yapıcı, A.(2006). Yeni bir dindarlık ölçeği ve üniversite gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi. Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi ( (1). Pp. 66-116.
• Yapıcı, A. and Kayıklık, H. (2005). “Dinsel eğilimle ön yargı ve hoşgörüsüzlük arasındaki ilişkiler üzerine psikolojik bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14 (1): 413-426.
• Yapıcı, A. (2002). Dini yaşayışın farklı görüntüleri ve dogmatik dindarlık. Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi. Dergisi 2 (2). Pp. 75-117.
• Weber, M. (1964). The Sociology of religion. Boston: Beacon Press.
• Weber, M. (2012). The “Objectivity” of knowledge in social science and social policy. In: Bruun, H. H. – Whimster, S. (Eds.) Max Weber: Collected Methodological Writings. Oxon : Routledge, 2012. s. 100–138.