Okul Psikolojik Danışmanlarının İkincil Travmatik Stres ve Sosyal Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 2, 1054 - 1071, 30.10.2019

Ayşegül Erçevik

Öz

Bu çalışmanın amacı okul psikolojik danışmanlarının
ikincil travmatik stres ve sosyal problem çözme düzeyleri arasındaki ilişkiyi
incelemektir. Bu araştırmanın örneklemi Amasya, İstanbul ve Samsun’da Milli
Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak çalışmakta olan 268 psikolojik danışmandan
oluşmaktadır. Bu çalışmada veri toplama aracı olarak İTSÖ ve SPÇE kullanılmıştır. Bu çalışma sonucunda katılımcıların ikincil travmatik
stress düzeyleri ile sosyal problem çözmenin negatif problem yönelimi,
içtepisel-dikkatsiz stil, kaçınan stil boyutları arasında pozitif yönlü anlamlı
ilişkiler bulunurken; pozitif problem yönelimi ve[1]
akılcı problem çözme stili ile anlamlı ilişkiler bulunmamıştır. Psikolojik
danışmanların problem çözme becerileri arttıkça, ikincil travmatik stress
düzeylerinin azaldığı bulunmuştur. Psikolojik danışmanların negatif problem
yönelimi, içtepisel/dikkatsiz stil ve kaçınan stil düzeyleri arttıkça ikincil
travmatik stress düzeylerinin arttığı bulunmuştur. Son olarak, negatif problem
yönelimi okul psikolojik danışmanlarının ikincil travmatik stress düzeylerinin
pozitif anlamlı yordayıcısı iken; pozitif problem yönelim, akılcı problem
çözme, içtepisel-dikkatsiz stil ve kaçınan stilin ikincil travmatik stress
düzeylerinin anlamlı bir yordayıcısı değildir.

Anahtar Kelimeler

Okul psikolojik danışmanı, Travma, İkincil travmatik stres, Sosyal problem çözme

The Relationship Between Secondary Traumatic Stress and Social Problem-Solving Skills of School Counselors

Öz

The aim of this study
was to analyze the relationship between school psychological counselors’
secondary traumatic stress and social problem-solving levels. The sample of this research was
consisted of 268 school psychological counselors who were working affiliated to
Turkey Ministry of National Education in Amasya, İstanbul and Samsun. Secondary Traumatic
Stress Scale and Social Problem Solving Inventory were used as data collection
tools in this study. As a result of the
research, while there were significant positive correlations between
participants’ the secondary traumatic stress levels and negative problem
orientation, impulsive-careless style, avoidance
style dimensions of the social problem solving, there were not significant
correlations between positive problem orientation and rational problem-solving
style of the social problem solving. Another finding of the study, as
psychological counselors’ level of social problem solving increased, secondary
traumatic stress levels were found to decreased. As psychological counselors’
levels of negative problem orientation, impulsive-careless style and avoidance
styles were increased, secondary traumatic stress levels were found to
increased. Finally, while negative problem
orientation was found a positive predictor of the school counselors’ secondary
traumatic stress levels, positive problem orientation, rational problem
solving, impulsive-careless style and avoidant style were not significant predictor of the secondary
traumatic stress.

Anahtar Kelimeler

Social problem solving, School counselor, Trauma, Secondary traumatic stress, Social problem solving

Kaynakça

• Adams, K. B., & Riggs, S. A. (2008). An exploratory study of vicarious trauma among therapist trainees. Training and Education in Professional Psychology, 2, 26–34.
• Anderson, D.G. (2000). Coping strategies and burnout amaong veteran child protection workers. Child Abuse & Neglect, 24(6), 839-848.
• APA (n.d.). Trauma. http://www.apa.org/topics/trauma/ (Date of access, August 18, 2018).
• Bell, A.C., & D’Zurilla, T.J. (2009). The influence of social problem-solving acility on the relationship between daily stress and adjustment. Cogn Ther Res, 33, 439-448.
• Braird, K., & Kracen, A.C. (2006). Vicarious traumatization and secondary traumatic stress: A research synthesis. Counselling Psychology Quaertly, 19(2), 181-188.
• Bride, E.B., Robinson, M.M., Yegidis, B., & Figley, C.R. (2004). Development and validation of the Secondary Traumatic Stress Scale. Research on Social Work Practice, 14(1), 27-35.
• Clum, G.A.; Patsiokas, A.T., & Luscomb, R.L. (1979). Emprically based comprehensive treatment program for parasuicide. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 47(5), 937-945.
• Çolak, B., Şişmanlar, Ş. G., Karakaya, I., Etiler, N., & Biçer, Ü. (2012). Çocuk cinsel istismarı olgularını değerlendiren meslek gruplarında dolaylı travmatizasyon. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13, 51-58.
• Dunkley, J., & Whelan, T.A. (2006). Vicarious traumatisation: Current status and future directions. British Journal of Guidance and Counselling, 34(1), 107-118.
• D'Zurilla, T. J., & Nezu, A. M. (1990). Development and preliminary evaluation of the Social Problem-Solving Inventory. Psychological Assessment: A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 2(2), 156-163.
• D’Zurilla, T.J., & Nezu, A.M. (2006). Solving life’s problems: A 5-step guide to enhanced well-being. Springer Publishing Company.
• D’Zurilla, T.J., Nezu, A.M., & Maydeu-Olivares, A. (2004). Social problem solving: Theory and assessment. In E.C.Chang, T.J. D’Zurilla ve L.J. Sanna (Eds.), Social problem solving: Theory, research and training, Washington: American Psychological Association, (pp.11-27).
• Eskin, M. (2014). Sorun Çözme Terapisi (3th Ed.). Ankara: HYB Yayıncılık.
• Eskin, M. ve Aycan, Z. (2009). Gözden geçirilmiş Sosyal Problem Çözme Envanteri’nin Türkçe’ye (Tr-SSÇE-G) Uyarlanması, güvenirlik ve geçerlik analizi. Türk Psikoloji Yazıları, 12(23), 1-10.
• Esposito, C.L. ve Clum, G.A. (2002). Social support and problem solving as moderators of the relationship between childhood abuse and suicidality: Application to a delinquent population. Journal of Traumatic Stress, 15(2), 137-146.
• Figley, C. R. (2002). Compassion fatigue: Psychotherapists' chronic lack of self care. Journal of clinical psychology, 58(11), 1433-1441.
• Gürdil, G. (2014). Üstlenilmiş travma ve ikincil travmatik stresin travmatik yaşantılara müdahale eden bir grup üzerinde gestalt temas biçimleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Doktora Dissertation, Ankara University, Ankara.
• Gürdil Birinci ve Erden (2016). Yardım çalışanlarında üstlenilmiş travma, ikincil travmatik stres ve tükenmişliğin değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi, 31(77), 10-26.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (Pearson new international edition). Essex: Pearson Education Limited.
• Herman, J. (2015). Travma ve İyileşme: Şiddetin sonuçları ev içi istismardan siyasi teröre (T. Tosun, trans.). İstanbul: Literatür Kitabevi.
• Hiçdurmaz, D. & Arı İnci, F. (2015). Eşduyum Yorgunluğu: Tanımı, Nedenleri ve Önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 295-303.
• Kahil, A. (2016). Travmatik yaşantıları olan bireylere yardım davranışında bulunan profesyonel ve gönüllülerin ikincil travmatik stres düzeylerinin belirlenmesi. Master’s thesis, Ufuk University, Ankara.
• Kahil, A. ve Palabıyıklıoğlu, N.R. (2018). İkincil travmatik stres. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1), 59-70.
• Korkut Owen, F. (2015). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma (Extended 4th Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Maydeu-Olivares, A., & D'Zurilla, T. J. (1996). A factor-analytic study of the Social Problem-Solving Inventory: An integration of theory and data. Cognitive therapy and research, 20(2), 115-133.
• McCann, L., & Pearlman, A. (1990). Vicarious traumatization: A framework for understanding the psychological effects of working with victims. Journal of Traumatic Stress, 3, 131–149.
• MEB (2001). Psikososyal okul projesi travma sonrası normal tepkiler el kitabı. Ankara.
• Nezu, A.M., Nezu, C.M. ve D’Zurilla, T.J. (2013). Problem-solving therapy: A treatment manual. New York: Springer Publishing Company.
• Nezu, A. M. ve Ronan, G.F. (1988). Social problem solving as a moderator of stres related depressive symptoms: A prospective analysis. Journal of Counseling Psychology, 35(2), 134-138.
• Newell, J.M. ve MacNeil, G.A. (2010). Professional burnout, vicarious trauma, secondary traumatic stress, and compassion fatigue: A review of theoretical terms, risk factors, and preventive methods for clinicians and researchers. Best Practice in Mental Health, 6(2), 57-68.
• O’Halloran, T.M., & Linton J.M. (2000). Stress on the job: Self-care resources for counselors. Journal of Mental Health Counseling, 22(4), 354-364.
• Parker, M., & Henfield, M.S. (2012). Exploring school counselors’ perceptions of vicarious trauma: A quanlitative study. Professional Counselor, 2(2), 134-142.
• Prati, G., & Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A meta-analysis. Journal of loss and trauma, 14(5), 364-388.
• Sutherland, K., & Bryant, R.A. (2008). Social problem solving and autobiographical memory in posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy, 46(1), 154-161.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (Sixth edition). Harlow, Essex: Pearson Education.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics (New International Ed.). Harlow: Pearson.
• Turkish Psychological Counselling and Guidance Association (2014). Psikolojik ilk yardım: Saha çalışanları için rehber.
• Uslu, E., & Buldukoğlu, K. (2017). Psikiyatri hemşireliğinde şefkat yorgunluğu: Sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(4), 421-430
• WHO (2003). Skills for health: Skills based health education including life skills: An important component of a Child-Friendly/Health-Promoting School. http://www.who.int/school_youthhealth/ media/en/sch_skills4health_03.pdf (Date of access, August 18, 2018).
• Yeşil, A. (2010). 112 acil sağlık hizmetlerinde çalışan sağlık çalışanlarında ruhsal travma ve ilişkili sorunların yaygınlığı. Unpublished master thesis, Kocaeli University, Kocaeli.
• Yılmaz, B. (2006). Arama kurtarma çalışanlarında travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyüme ile ilişkili değişkenler. Doctoral thesis, Ankara University, Ankara.
• Zara, A., & İçöz, F.J. (2015). Türkiye’de Ruh sağlığı alanında travma mağdurlarıyla çalışanlarda ikincil travmatik stres, Klinik Psikiyatri, 18, 15-23.