Üniversite Öğrencilerinin Bilişsel Kapanma İhtiyaçları ile Değer Öncelikleri Arasındaki İlişki

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 1, 121 - 149, 29.04.2021

Saadet Aylin Yağan

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin bilişsel kapanma ihtiyacı ile değer öncelikleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Araştırmada nicel araştırma yöntemi ve ilişkisel araştırma deseni benimsenmiştir. Örneklemi 148 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Veri toplama araçları, Bilişsel Kapanma İhtiyacı ve Değer Tercihleri Ölçekleridir. Verilerin analizinde Pearson korelasyon katsayısı, kanonik korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizinden yararlanılmıştır. Sonuçlara göre öğrencilerin en fazla önem verdiği değerler; sosyal güvenlik, dürüstlük, yardım etme, eşitlik ve adalet olmuştur. Ana değerler bağlamında önem sırası; öz-aşkınlık, değişime açıklık, muhafazakarlık ve kendini geliştirme şeklindedir. Öğrencilerin bilişsel kapanma ihtiyaçları yüksek düzeydedir. En yüksek ortalama, belirsizlik istememe, en düşük ortalama öngörebilirlik boyutlarına aittir. Bilişsel kapanma ihtiyacı ile başarı, saygınlık ve sosyal güvenlik değerleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Kanonik korelasyon analizi sonucu elde edilen dört kanonik çiftten yalnız bir çift arasındaki ilişki analize devam etmeye yeterli. Bu kanonik çift için dört bağımlı (öz-aşkınlık, kendini geliştirme, değişime açıklık, muhafazakarlık) ve dört bağımsız değişkenin (düzen arama, öngörebilme, hızlı karar verme, belirsizlik istememe) tamamı anlamlı yüklere sahiptir. Regresyon analizi sonuçlarına göre öz-aşkınlık değerini düzen arama ve belirsizlik istememe; kendini geliştirme değerini öngörebilirlik ve hızlı karar verme; değişime açıklık değerini belirsizlik istememe ve hızlı karar verme ve muhafazakarlık değerini düzen arama ve öngörebilirlik değişkenleri anlamlı düzeyde yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kanonik Korelasyon, Üniversite Öğrencileri Bilişsel Kapanma İhtiyacı, Regresyon, Değerler.

The Relationship between the Need for Cognitive Closure and Value Priorities of University Students

Öz

The purpose of this study is to reveal the relationship between the need for cognitive closure and value priorities of university students. Quantitative research method and associational research design were adopted in the research. The sample consisted of 148 university students. Data collection tools are Need for Cognitive Closure Scale and Portrait Values Questionnaire (PVQ-RR). Pearson correlation coefficient, canonical correlation analysis and multiple regression analysis were used in the analysis of the data. According to the results, the values that students give the most importance to are security-societal, dependability, care, and concern. The order of importance of higher order values is self-transcendence, openness to change, conservation and self-enhancement. Need for cognitive closure level of the students is high. The highest mean belongs to ambiguity, and the lowest mean belongs to predictability dimensions. Statistically significant relationships were found between the need for cognitive closure and achievement, face, and security societal. Only one pair out of four canonical pairs obtained from canonical correlation analysis has sufficient relationship to continue the analysis. For this canonical pair, all of the four dependent variables (self-transcendence, self-enhancement, openness to change, conservation) and four independent variables (order, predictability, decisiveness, ambiguity) have significant loading. According to the regression analysis results, order and ambiguity predict self-transcendence; predictability and decisiveness predict self enhancement; ambiguity and decisiveness predict openness to change, and order and predictability predict conservation significantly.

Anahtar Kelimeler

Canonical Correlation, University Students, Need for Cognitive Closure, Regression, Values.

Kaynakça

• Ağırkan, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. (Unpublished master thesis). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Allen, R. F. (1975). But the earth abideth forever: Values in environmental education ‘‘ETC.’’ J. Meyer, B. Burnham & J. Cholvat (Eds.), In values education: Theory, practice, problems, prospects (pp. 1-24). Ontario, Canada: Wilfrid Laurier University.
• Atak, H., Syed, M., Çok, F., & Tonga, Z. (2016). Yeni bir nöropsikolojik kavram olarak tamamlanma ihtiyacı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(3), 290-302. Doi:10.18863/pgy.238190
• Calogero, R. M., Bardi, A., & Sutton, R. M. (2009). A need basis for values: Associations between the need for cognitive closure and value priorities. Personality and Individual Differences, 46(46), 154–159. Doi: 10.1016/j.paid.2008.09.019
• Campbell, J. B., Jayawickreme, E., & Hanson, E. J. (2015). Measures of values and moral personality. G. J. Boyle, D. H. Saklofske, & G. Matthews (Eds.), In Measures of personality and social psychological constructs (pp. 505–529). New York: Elsevier.
• Cieciuch, J., Davidov, E., & Algesheimer, R. (2015). The stability and change of value structure and priorities in childhood: A longitudinal study. Social Development, 25(3), 503-527. Doi: 10.1111/sode.12147
• Ceylan, Ö., & Yıldız, G. (2019). Bilim ve Sanat Merkezleri’nde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin değer tercihlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(37), 147-174. Doi: 10.34234/ded.469188
• Çalışkur, A., & Aslan, A. E. (2013). Rokeach değerler envanteri güvenirlik ve geçerlik çalışması. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29), 81-105. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/853627
• Çalışkur, A., Demirhan, A., & Bozkurt, S. (2012). Değerlerin belirli meslek alanları ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 219-236. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/194431
• Gliner, J. A., Morgan, G. A., & Leech N. L. (2009). Research methods in applied settings: An integrated approach. New York: Routledge.
• Gürkan, H., Çamlıyer, H., & Saracaloğlu, A. S. (2000). Beden eğitimi öğretmen adaylarının değerler sistemi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 35-52. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/283833
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• Herdem, K. (2016). Yedinci sınıf fen bilimleri dersi konularıyla bütünleştirilmiş değerler eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin değer gelişimine etkisi. (Unpublished master thesis). Adıyaman Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, Adıyaman.
• Kapkın, B., Çalışkan, Z., & Sağlam, M. (2018). Türkiye’de 1999-2017 yılları arasında değerler eğitimi alanında yapılmış lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 185-209. Retrieved from: https://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-35-makale-7.pdf
• Kıran, Ö. (2016). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri: OMÜ örneği. Journal of International Social Research, 9(43), 1266-1274. Retrieved from: https://www.sosyalarastirmalar.com
• Kıran, Ö., & Gül, S. (2016). Lise öğrencilerinin değer yönelimlerinin Schwartz değerler ölçeği açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47), 488-495. Retrieved from: https://www.sosyalarastirmalar.com
• Körükçü, Ö., Kapıkıran, M., & Aral, M. (2016). Schwartz’ın modeline göre 3-6 yaş resimli çocuk kitaplarında değerlerin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 133-151. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227252
• Köybaşı, F. (2016). Öğretmen adaylarının bireysel değer yönelimleri ile akademik motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(6), 34-44. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/423102
• Kruglanski, A. W. & Webster, D. M. (1996). Motivated closing of the mind: Seizing and freezing. Psychological Review, 103(2), 263-283. Retrieved from: https://www2.psych.ubc.ca/~schaller/Psyc590Readings/Kruglanski1996.pdf
• Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (Trans. O. Gündüz). İstanbul: Kuraldışı.
• Meadows, A., Higgs, S., Burke, S. E., Dovidio, J. F., Van Ryn, M., & Phelan, S. M. (2017). Social dominance orientation, dispositional empathy, and need for cognitive closure moderate the ımpact of empathy-skills training, but not patient contact, on medical students' negative attitudes toward higher-weight patients. Frontiers: Psychology. 8(504), 1-15. Doi: 10.3389/fpsyg.2017.00504
• Öz, H. B. (2019). Schwartz bireysel değer yönelimleri ile psikolojik iyi oluş düzeyi ilişkisinin araştırılması: Samandağ örneklemi. (Unpublished master thesis). Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Özcan, Z., & Erol, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ve dindarlık-değer ilişkisi (Karabük örneği). Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 913-947. Doi: 10.7596/taksad.v6i4.1091
• Öztürk, M., & Ünal, V. (2019). Temel insani değerler ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36(1), 61-74. Doi: 10.32600/huefd.433294
• Panno, A., Carrus, G., Brizi, A., Maricchiolo, F., Giacomantonio, M., & Mannetti, L. (2018). Need for cognitive closure and political ideology: Predicting pro-environmental preferences and behavior. Social Psychology, 49(2), 103-112. Doi: 10.1027/1864-9335/a000333
• Pehlivan, A., Aydın, İ. S., & İnnalı, H. Ö. (2017). KKTC’de okutulan Türkçe ders kitaplarının değerler eğitimi üzerinden incelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(3), 164-180. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jlere/issue/32803/296510
• Roets, A., & Van Hiel, A. (2007). Separating ability from need: Clarifying the dimensional structure of the need for closure scale. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(2), 266-80. Doi: 10.1177/0146167206294744
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free.
• Rosman, T., Mayer, A. K., Peter, J., & Krampen, G. (2016). Need for cognitive closure may impede the effectiveness of epistemic belief instruction. Learning and Individual Differences, 49(5), 406-413. Doi: 10.1016/j.lindif.2016.05.017
• Sarıcı-Bulut, S. (2012). Gazi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(3), 216-238. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/136777
• Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries. L. Berkowitz & M. P. Zanna (Eds.), In Advances in experimental social psychology (pp. 1-65). San Diego, CA: Academic Press.
• Schwartz, S.H. (2017). The refined theory of basic values. S. Roccas ve L. Sagiv (Eds.), In Values and behavior: Taking a cross-cultural perspective (pp. 51-74). Switzerland: Springer.
• Schwartz, S. H., & Butenko, T. (2014). Values and behavior: Validating the refined value theory in Russia. European Journal of Social Psychology, 44, 719-813. Doi: 10.1002/ejsp.2053
• Schwartz, S. H., & Cieciuch, J. (2016). Values. F. T. L. Leong D. Bartram, F. M. Cheung, K. F. Geisinger & D. Iliescu (Eds.). In The ITC International handbook of testing and assessment (pp. 106-119). New York: Oxford University.
• Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Davidov, E., Fischer, R., Beierlein, C., Ramos, A., Verkasalo, M., Lönnqvist, J. E., Demirutku, K., Dirilen-Gumus, Ö., & Konty, M. (2012). Refining the theory of basic individual values. Journal of Personality and Social Psychology, 103(4), 663-688. Doi: 10.1037/a0029393
• Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Vecchione, M., Torres, C., Dirilen-Gumus, O., & Butenko, T. (2017). Value tradeoffs propel and inhibit behavior: Validating 19 refined values in four countries. European Journal of Social Psychology, 47(3), 241-258. Doi: 10.1002/ejsp.2228
• Spranger, E. (1928). Types of men. The psychology and ethics of personality. New York: Hafner.
• Şeker, B. D. ve Akman, E. (2016). The associations between need for cognitive closure and basic values. Journal of Social Sciences, 9(1), 2-21. Retrieved from: https://www.researchgate.net
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson.
• Tamir, M., Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Riediger, M., Torres, C., Scollon, C., Dzokoto, V., Zhou, X., & Vishkin, A. (2016). Desired emotions across cultures: A value-based account. Journal of Personality and Social Psychology, 111(1), 67–82. Doi: 10.1037/pspp0000072
• Uçar, M. E. (2017). Biliş ihtiyacı benlik saygısı tamamlama ihtiyacı ve kimlik stilleri arasındaki ilişkiler. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 640-656. Retrieved from: https://www.researchgate.net
• Uçar, M. E., Morsünbül, Ü., & Atak, H. (2016). Beliren yetişkinlik döneminde epistemolojik inançlar ve tamamlanma ihtiyacı kimlik stillerini yordamakta mıdır? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(47), 571-579. Retrieved from: https://www.sosyalarastirmalar.com
• Vecchione, M., Schwartz, S., Alessandri, G., Döring, A., Castellani, V., & Caprara, M. G. (2016). Stability and change of basic personal values in early adulthood: An 8-year longitudinal study. Journal of Research in Personality, 63(4), 111-122. Doi: 10.1016/j.jrp.2016.06.002
• Venkataiah, N. (2007). Value education an overview. N. Venkataiah (Ed.), In Value education (pp. 1-20). New Delhi: APH.
• Webster, D. M., & Kruglanski, A. W. (1994). Individual differences in need for cognitive closure. Journal of Personality and Social Psychology, 67(6), 1049-1062. Doi:10.1037/0022-3514.67.6.1049
• Yıldız, M., Dilmaç, B., & Deniz, M. E. (2013). Öğretmen adaylarının sahip oldukları değerler ile benlik saygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online, 12(3), 740-748. Doi: 10.17860/efd.02113
• Yılmaz, H. (2018). The Turkish adaptation of 15-item version of the need for cognitive closure scale and relationship between thinking and decision-making styles. Universal Journal of Educational Research 6(8), 1710-1722. Doi: 10.13189/ujer.2018.060812
• Yiğittir, S. (2012). İlköğretim 5.sınıf öğrencilerinin değer yönelimlerinin Rokeach ve Schwartz değer sınıflandırmasına göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 1-15. Retrieved from: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/786957