The Examination Of The Mediating Role of School Climate In the Relationship Between School Counselors’ Self-Efficacy And Professional Satisfaction

Yıl 2022, Cilt: 51 Sayı: 2, 1417 - 1447, 31.08.2022

Gamze Ak , Zeynep Deniz Yöndem

https://doi.org/10.14812/cuefd.1075915

Cited By: 1

Öz

One of the aims of this study was to examine the self-efficacy levels of school counselors, and the other was to test the mediating role of school climate in the relationship between self-efficacy and professional satisfaction. The study is a descriptive and correlational study. The participants of the study consisted of 561 school counselors. In the analysis of the data, arithmetic mean, standard deviation, t test, one-way analysis of variance and mediating effect analysis method were used. As a result of the research, it has been concluded that the general self-efficacy levels of school counselors are above the middle; and the self-efficacy levels according to the sub-dimensions are from high to low, Personal and Social Development, Collaboration, Leadership and Assessment, Career and Academic Development and Cultural Acceptance sub-dimensions. In addition, the self efficacy levels of school counselors who have more than 6 years of service, graduate degrees and working in private schools are significantly higher; it was determined that self efficacy did not differ in terms of gender, undergraduate program graduated, and education level. Finally, it was concluded that school climate has a partial mediator role in the relationship between self efficacy and professional satisfaction.

Anahtar Kelimeler

Psychological Counselor, School Counselor, Self-Efficacy, Professional Satisfaction, School Climate

Okul Psikolojik Danışmanlarının Öz Yeterlik Ve Mesleki Doyum Düzeyleri Arasındaki İlişkide Okul İkliminin Aracı Rolünün İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amaçlarından biri okul psikolojik danışmanlarının öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi, diğeri ise öz yeterlik ve mesleki doyum düzeyi arasındaki ilişkide okul ikliminin aracı rolünün test edilmesidir. Araştırma betimsel ve ilişkisel nitelikte bir çalışmadır. Araştırmanın katılımcıları 561 okul psikolojik danışmanından oluşmaktadır. Verilerin analizinde aritmetik ortalama, standart sapma, t testi, tek yönlü varyans analizi ve aracı etki analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda okul psikolojik danışmanlarının genel öz yeterlik düzeylerinin ortanın üzerinde olduğu, alt boyutlara göre öz yeterlik düzeylerinin yüksekten düşüğe doğru Kişisel ve Sosyal Gelişim, İş birliği, Öncülük Etme ve Değerlendirme, Kariyer Gelişimi ve Akademik Gelişim ve Kültürel Kabul olarak sıralandığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca hizmet süresi 6 yıldan fazla, lisansüstü mezunu ve özel okulda görev yapan okul psikolojik danışmanlarının öz yeterlik düzeylerinin anlamlı şekilde yüksek olduğu; öz yeterliğin cinsiyet, mezun olunan lisans programı ve eğitim kademesine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Son olarak öz yeterlik ve mesleki doyum düzeyi arasındaki ilişkide okul ikliminin kısmı bir aracı rolünün olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Danışman, Okul Psikolojik Danışmanı, Öz Yeterlik, Mesleki Doyum, Okul İklimi

Kaynakça

• Abu-Eita, S., & Sherif, N. (1990). Counselor competencies and personality traits at secondary schools in Kuwait. International Journal for the Advancement of Counselling, 13(1), 27-38. https://doi.org/10.1007/BF00154640
• Akman, A. (2021). Rehber öğretmenlerin algıladıkları okul ikliminin proaktif davranışlarına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• American School Counselor Association. (2005). American School Counselor Association national model: A framework for school counseling programs (2nd ed.).Author.
• Asarlı, Z. (2012). Okullarda çalışan psikolojik danışmanların okul psikolojik danışmanı öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Bachman, L. F. (2004). Statistical analyses for language assessment book. Cambridge University Press.
• Bacıoğlu, S., Kocabıyık, O., & Malkoç, A. (2017). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin okullardaki rehberlik servisini değerlendirmeleri . Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal , 7 (48) , 46-62 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/41239/488652
• Balyer, A., & Özcan, K. (2017). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ve bu iklimin öğretmenlerin iş doyumları üzerindeki etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi , 25 (5) , 1737-1752 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/31226/342730
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. W H Freeman/Times Books/ Henry Holt & Co.
• Bane, T. Y. (2006). Job satisfaction among professional middle school counselors in Virginia [Unpublished doctoral dissertation]. Virginia Polytechnic Institute and State University.
• Baron, K. E., Frazier, P. A., & Tix, A. P. (2004). Testing moderator and mediator effects in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 51, 115-134. DOI:10.1037/0022-0167.51.1.115
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182. DOI: 10.1037//0022-3514.51.6.1173
• Bilgiç, S.H. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilikleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Bodenhorn, N., & Skaggs, G. (2005). Development of the school counselor self-efficacy scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 38(1), 14-28. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.12.300
• Borders, L. D. (2002). School counseling in the 21st century: Personal and professional reflections. Professional School Counseling, 5, 180-185. doi=10.1.1.1089.9563
• Bozkur, B., & Kaya, A. (2021). Konsültasyon öz yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması ve okul psikolojik danışmanlarının konsültasyon öz yeterliklerinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 11(1), 49-96. https://doi.org/10.14527/pegegog.2021.002
• Canlı, S., Demirtaş, H., & Özer, N. (2018). Okul iklimi ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması . İlköğretim Online , 17 (4) , 1797-1811 . DOI: 10.17051/ilkonline.2019.506842
• Çevik, N. (2010). İlköğretim kurumlarında örgütsel iklim ile iş doyumu arasındaki ilişki (İstanbul ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Chung, J.F. (2020). Organisational climate and teacher commitment. İzmir Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 64-70. https://www.researchgate.net/publication/344896982
• Cinotti, D. (2013). The relationship between aspects of supervision and school counselor self-efficacy [Unpublished doctoral dissertation]. Montclair State University
• Cohen, J., McCabe, L., Michelli, N. M., & Pickeral, T. (2009). School climate: Research, policy, practice, and teacher education. Teachers College Record, 111(1), 180-213. DOI:10.1177/016146810911100108
• Dağlı, S. (2014).Rehber öğretmen ve psikolojik danışmanların kendi mesleklerine ilişkin algıları üzerine nitel bir araştırma [Yayınlanmamış doktora tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Doğan, B.B. (2020). Okul psikolojik danışmanlarının (rehber öğretmenlerinin) psikolojik sağlamlık, öz yeterlik ve iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Doğan, S. (1996). Türkiye'de psikolojik danışma ve rehberlik alanında meslek kimliğinin gelişimi ve bazı sorunlar. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(7), 32-44. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330242
• Doğan, S. (2000). The historical development of counseling in Turkey. International Journal for the Advancement of Counselling, 22(1), 57-67. https://doi.org/10.1023/A:1005474126819
• Dost, M. T., & Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 389-407. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/19396/206064
• Durmuş, A. (2015). Psikolojik danışmanların öz-yeterlikleri ile iş doyumu ve yaşam doyumları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Ekşi, F. (2006). Rehber öğretmenlerin okul iklimi algıları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Ellis, T. I. (1988). School climate. Research Roundup, 4(2), 1-6. https://eric.ed.gov/?id=ED291154
• Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşantılarına ilişkin memnuniyetin rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Gordillo, F. A. (2015). The influence of counselor demographics, work experience, and training on counselor self-efficacy and multicultural counseling self-efficacy among urban school counselors [Unpublished doctoral dissertation]. Montclair State University.
• Gündüz, B., & Çelikkaleli, Ö. (2009). Okul psikolojik danışmanlarında mesleki yetkinlik inancı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 119-133. https://doi.org/10.17860/efd.72142
• Gündüz, H. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel iklim ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Gaziantep ili örneği) [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Gürbüz, F.S. (2012). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde çalışan rehber öğretmenlerin özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmaya yönelik öz yeterlik algıları [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Hamamcı, Z., Göktepe, E. O., & İnanç, N. (2005). Ankara ilinde çalışan okul psikolojik danışmanlarının mesleki gelişim ve doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(24), 27-41.
• Haron, S., Jaafar, W. M. W., & Baba, M. (2010). The influence of school climate towards counselor's self-efficacy. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 5, 445-448. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.07.120
• House, R. M., & Hayes, R. L. (2002). School counselors: Becoming key players in school reform. Professional School Counseling, 5(4), 249-256. https://www.researchgate.net/publication/234646712
• Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Kottkamp, R. B. (1991). Open schools, healthy schools: Measuring organizational climate. Corwin Press.
• İncesoy, E. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının otomatik düşünceleri ile öz yetkinlik algıları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Jellison, V. (2013). High school counselors’ perceived self-efficacy and relationships with actual and preferred job activities [Unpublished doctoral dissertation]. University of Cincinnati.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kayiwa, J., Clarke, K., Knight, L., Allen, E., Walakira, E., Namy, S., & Devries, K. (2017). Effect of the good school toolkit on school staff mental health, sense of job satisfaction and perceptions of school climate: Secondary analysis of a cluster randomised trial. Preventive Medicine, 101, 84-90. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2017.05.022
• Kepçeoğlu, M. (1992). Psikolojik danışma ve rehberlik. Gül Yayınevi.
• Kılıç, S., & Emine, E. R. (2021). Rehber öğretmenleri ile rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerine ilişkin öz-yeterlik algı düzeylerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 26-44. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/akuned/issue/67821/929437
• Koç, F. A. (2019). Okul kültürünün özel okullarda ve devlet okullarında çalışan sosyal bilgiler öğretmenlerinin uygulamalarına etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Kola, E. (2012). Rehber öğretmenlerin özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz yeterlikalgılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Köksal, K. H. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının özel eğitim öz yeterlik algılari ile iş doyumları arasındaki ilişki: Mersin ili örneği [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Köse, A. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının işle bütünleşme düzeylerinin incelenmesi: Öz yeterlik, duygusal zekâ ve performans algısının rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 61, 165-188. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/68192/879555
• Kuzgun, Y. (2002). Rehberlik ve psikolojik danışma. ÖSYM Yayınları.
• Kuzgun, Y., Sevim, S. A., & Hamamcı, Z. (1999). Mesleki doyum ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(11), 14-18. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tpdrd/issue/21431/229745
• Lacireno-Paquet, N., Bocala, C., & Bailey, J. (2016). Relationship between school professional climate and teachers' satisfaction with the evaluation process (REL 2016-133). Regional Educational Laboratory Northeast & Islands. https://ies.ed.gov/ncee/edlabs/projects/project.asp?projectID=4460
• Lacks, P. (2016). The relationships between school climate, teacher self-efficacy and teacher beliefs [Unpublished doctoral dissertation]. Liberty University.
• Larson, L. M., & Daniels, J. A. (1998). Review of the counseling self-efficacy literature. The Counseling Psychologist, 26(2), 179-218. https://doi.org/10.1177/0011000098262001
• Lent, R.W., Hill, C. E., & Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the counselor activity self-efficacy scales. Journal of Counseling Psychology, 50, 97-108 DOI:10.1037/0022-0167.50.1.97
• Morgan, L. W., Greenwaldt, M. E., & Gosselin, K. P. (2014). School counselors' perceptions of competency in career counseling. Professional Counselor, 4(5), 481-496. doi:10.15241/lwm.4.5.481
• Na, G. (2012). Relationship between school counselor multicultural counseling competence and self-efficacy in working with recent immigrant students [Unpublished doctoral dissertation]. Maryland University.
• Nazlı, S. (2007). Psikolojik danışmanların değişen rollerini algılayışlar. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (18),1-17. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50328/651719
• Neyland-Brown, L., Francis, J. D., & Burns, G. (2019). Role responsibilities, time commitments, and counseling activities of Ohio licensed school counselors. Journal of Counselor Practice, 10(1), 1-18. DOI: 10.22229/rrt1012019
• Okorji, P. N., Igbokwe, I. C., & Ezeugbor, C. O. (2016). Relationship between school climate and principals' job performance in secondary schools. European Scientific Journal, 12(4), 55-67. https://doi.org/10.19044/esj.2016.v12n4p55
• Othman, C., & Kasuma, J. (2017). Relationship of school climate dimensions and teachers’ commitment. International Journal of Advanced and Applied Sciences, 4(3), 94-100. https://doi.org/10.21833/ijaas.2017.03.015
• Özgözgü, S., Bektaş, M., Arıkan, F., & Şimşek, H. (2017). Okul psikolojik danışmanlarının genel öz-yeterlik inançları ve örgütsel özdeşleşme algıları. İlkogretim Online, 16(3), 1058-1078. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2017.330242
• Özgün, M. S. (2007). Okul psikolojik danışmanlarının kişilik özellikleri ile mesleki öz yeterlikbeklentileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Özgüven, İ. E. (2001). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. PDREM Yayınları.
• Özoğlu, S. Ç. (1997). Eğitimde rehberlik ve psikolojik danışmanlık. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Pala, F.Ö. (2019). Devlet okulları ve özel okullarda görev yapan öğretmenlerin yaşam boyu öğrenmeye yönelik eğilimlerinin ve görüşlerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research methods, 40(3), 879-891. https://doi.org/10.3758/BRM.40.3.879
• Pyne, J. R. (2011). Comprehensive school counseling programs, job satisfaction, and the ASCA National Model. Professional School Counseling, 15(2), https://doi.org/10.1177/2156759X1101500202
• Razavipour, K., & Yousefi, M. (2017). Iranian English language teachers' job satisfaction and organisational climate in public and private schools. Issues in Educational Research, 27(4), 842-858. http://www.iier.org.au/iier27/razavipour.pdf
• Reutter, K. K., & Bigatti, S. M. (2014). Religiosity and spirituality as resiliency resources: Moderation, mediation, or moderated mediation?. Journal for the Scientific Study of Religion, 53(1), 56-72. https://doi.org/10.1111/jssr.12081
• Scoles, M. A. (2011). Examination of the impact of prior teaching experience on the self-efficacy of school counselors in the state of Ohio [Unpublished doctoral dissertation]. Bowling Green State University.
• Sevimli, F., & İşcan, Ö. F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Akademik Bakış Dergisi, 5(1), 55-64. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab/issue/39836/472327
• Sharpley, C. F., & Ridgway, I. R. (1993). An evaluation of the effectiveness of self-efficacy as a predictor of trainees' counselling skills performance. British Journal of Guidance & Counselling, 21(1), 73-81. https://doi.org/10.1080/03069889308253643
• Sutherland, F. (1994). Teachers’ perceptions of school climate (ERIC Document Reproduction Service No. ED379214). http://www.eric.ed.gov/PDFS/ED379214
• Sutton, J., M., & Fall, M. (1995). The relationship of school climate factors to counselor self‐efficacy. Journal of Counseling & Development, 73(3), 331-336. https://doi.org/10.1002/j.1556-6676.1995.tb01759.x
• Tableman, B., & Herron, A. (2004). School climate and learning. Best Practice Briefs, 31(1), 1-10. DOI:10.1007/978-1-4419-1428-6_396
• Tarhan, S. (2017). İhtiyaç, yeterlik ve mesleki doyum bağlamında rehber öğretmenlerin görev algıları. Bartın Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1385-1408. https://doi.org/10.14686/buefad.344357
• Taşdelen-Karçkay, A. (2008). Farklı eğitim programı mezunu psikolojik danışmanların mesleki yeterlilikleri ve iş doyumlarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 24-35. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/80814/
• Taytaş, M. (2013). Psikolojik danışmanların yeterliklerinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Ültanır, E. (2000). Okul psikoloğu ve okul psikolojik danışmanlığı meslekleri: Karşılaştırmalı bir çalışma. Milli Eğitim Dergisi, 148, 9-16.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 22, 1-120.
• Welsh, W. N. (2000). The effects of school climate on school disorder. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 567(1), 88-107. https://doi.org/10.1177/000271620056700107
• Williams, M. D. (2009). The relationship of principal leadership behaviors with school climate, teacher job satisfaction, and student achievement [Unpublished doctoral dissertation]. The University of Southern Mississippi.
• Xiaofu, P., & Qiwen, Q. (2007). An analysis of the relation between secondary school organizational climate and teacher job satisfaction. Chinese Education & Society, 40(5), 65-77. https://doi.org/10.2753/CED 1061-1932400507
• Yam, F. C. (2018). Psikolojik danışmanların tükenmişlik düzeyleri, iş doyumu/mesleki memnuniyet düzeyleri ve psikolojik danışma öz yeterlikleri: Türkiye’de yapılmış araştırmaların incelenmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 70, 110-131. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/abuhsbd/issue/42273/508656
• Yeşilyaprak, B. (2009). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik alanının geleceği: Yeni açılımlar ve öngörüler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42 (1), 193 - 214. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001144
• Yiyit, F. (2001). Okul psikolojik danışmanlarının yetkinlik beklentilerini ölçmeye yönelik bir ölçek geliştirme çalışması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.