AN OVERVİEF OF NECESSITY IN TURKISH CRIMINAL LAW

Yıl 2022, Sayı: 2, 58 - 92, 31.12.2022

Ersin Şare

Öz

Any obligation (necessity) shall be mentioned in the cases where any person has committed because of any action against any hazard which he/she does not cause by himself/ herself and has undergone in such a way to escape the hazard, and to protect his/her own or any other person’s rights, and where such hazard must not damage any third person who is not concerned with the said hazard. According to our legal system, any action made for protecting from the hazard within the scope of a case of obligation cannot be punished; however, if this action continues in being contradiction with the law, then the third party’s right of indemnification is reserved. The provision of any case of obligation takes part in Article 25/2 of TCK (the Turkish Criminal Law). For the existence of any case of obligation, some conditions relating the said hazards and protection therefrom should be provided. We can draw up the conditions relating to the said hazards so as to be that the hazard is really available, and that the action relating to the hazard and protection are concurrently, and that the hazard is for any right, and that the hazard is not be caused intentionally, and that there is no obligation for enduring the hazard, and also the conditions relating to the hazard which one should protect from can be expressed as that there is not any other possibility of defending, and that there is an appropriate ratio between the hazard and The action of defense, and that there is a writ of being protected. By including the phrase “for any right belonging to both himself/herself and also others” in the Article where the case of obligation is arranged, it has been agreed that the case of obligation in favor of any third person can be possible.

Anahtar Kelimeler

Case of Obligation (necessity), Hazard, Cause Eliminating Culpability, Compliance with Law, Self Defence

Türk Ceza Hukukunda Zorunluluk Haline Genel Bir Bakış

Öz

Bir kimsenin, kendisinin sebebiyet vermediği ve maruz kaldığı bir tehlike karşısında, tehlikeyi savuşturmaya yetecek ölçüde, kendisinin ya da bir başkasının hakkını korumak için gerçekleştirdiği fiil nedeniyle, tehlikeyle ilgisi olmayan üçüncü bir kişiye zarar vermesi durumlarında zorunluluk halinden bahsedilecektir. Hukuk sistemimize göre, zorunluluk hali kapsamında, tehlikeden korunmak için gerçekleştirilen fiil cezalandırılmaz ancak hukuka aykırı olmaya devam eder ve bu nedenle zarar verilen üçüncü kişinin tazminat hakkı saklı kalır. Zorunluluk hali hükmüne TCK’nın 25/2 maddesinde yer verilmiştir. Zorunluluk halinin varlığı için tehlike ve korunmaya ilişkin birtakım koşulların sağlanması gerekmektedir. Tehlikeye ilişkin koşulları; tehlikenin bulunması, tehlike durumu ile korunmaya ilişkin fiilinin eş zamanlı olması, tehlikenin bir hakka yönelmiş olması, tehlikeye bilerek neden olunmaması, tehlikeye katlanma yükümlülüğünün bulunmaması şeklinde; korunmaya ilişkin koşulları da, başka türlü korunma imkânının bulunmaması, tehlike ile korunma fiili arasında uygun bir oranın olması ve korunma iradesinin bulunması olarak sıralayabiliriz. Zorunluluk halinin düzenlendiği maddede “gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik” ifadesine yer verilerek üçüncü kişi lehine zorunluluk halinin mümkün olabileceği kabul edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zorunluluk Hali, Tehlike, Kusurluluğu Ortadan Kaldıran Neden, Hukuka Uygunluk, Meşru Savunma

Kaynakça

• ALACAKAPTAN, Uğur. (1975). Suçun Unsurları. Ankara.
• ARTUK, M. E., GÖKÇEN, A., YENİDÜNYA, A. C. (2013). Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. b.). Ankara.
• AYDIN, D. (2009). Türk Ceza Hukukunda Suça İştirak. Ankara.
• BAYRAKTAR, K. (2006). Yeni Türk Ceza Kanunu’nda Hukuka Uygunluk Nedenleri. Erdoğan Teziç’e Armağan, 15-23.
• BEKAR, E. (2013). Türk ve Amerikan Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali. Ankara.
• CENTEL, N., ZAFER, H., ÇAKMUT, Ö. (2011). Türk Ceza Hukukuna Giriş (7. B.). İstanbul.
• ÇAĞLAYAN, M. (1955). Çocuk Düşürmede Zaruret Hali. Adalet Dergisi, 46(12), 1180-1183.
• DEĞİRMENCİ, O. (2014). Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (110), 130-188.
• DEMİRBAŞ, T. (2012). Ceza Hukuku Genel Hükümler (8. b.). (Genel).
• DEMİRBAŞ, T. (1995). Türk Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması. Prof. Dr. Hayri Domaniç'e Armağan, 277-286. (Aşılma).
• DONAY, S. (2007). Türk Ceza Kanunu Şerhi. İstanbul.
• DÖNMEZER, S., ERMAN, S. (1997). Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku (Cilt I). İstanbul.
• DURSUN, S., BOZBAYINDIR, A. E. (2015). Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi Unsurları Meselesi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 63(1), 63-90.
• EREM, F., DANIŞMAN, A., ARTUK, M. E. (1997). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (14. b.). Ankara.
• FEYZİOĞLU, M. (1993). Açlık Grevi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 43(1-4), 157-168. (Grev)
• FEYZİOĞLU, M. (2002). Ceza Muhakemesinde Vicdani Kanaat. Ankara.
• GÖLCÜKLÜ, F. (1968). Suçta Kanuni Unsurun Ortadan Kalkması: Fiilin Hukuka Aykırılığı Kavramı ve Hukuka Uygunluk (Meşruiyet) Sebepleri Konusunda Bazı Mülahazalar. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 23(1), 187-215.
• GÖZÜBÜYÜK, A. P. (1988). Türk Ceza Kanunu Şerhi (Cilt I, 5. b.). İstanbul.
• GÜLŞEN, R. (2007). Ceza Hukukunda Sorumluluğu Kaldıran Nedenlerden Kaza, Mücbir Sebep, Cebir ve Tehdit. Ankara.
• GÜNGÖR, D. (2007). Ceza Hukukunda Fiil Üzerinde Hata. Ankara.
• HAFIZOĞULLARI, Z., ÖZEN, M. (2012).Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (5. b.). Ankara.
• HAFIZOĞULLARI, Z. (1971). Türk Ceza Hukuku Sisteminde Zorunluluk Hali ve Üçüncü Kişiyi Kurtarma. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 28(1-4), 91-132.
• HAKERİ, H. (2016) .Ceza Hukuku Genel Hükümler (19. b.). Ankara.
• HASHIDA, H. (2002). Japon Ceza Hukukunda Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Zorda Kalış Durumu -Alman Ceza Hukuku Öğretisi Nazarında Değerlendirme, (Çeviren: Yener Ünver), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 60(1-2), 325-335.
• HEINRICH, B. (2014). Ceza Hukuku Genel Kısım (Cilt I). (Editör: Y. ÜNVER, Çevirenler: H. HAKERİ, Y. ÜNVER, V. Ö. ÖZBEK, Ö. Y. ÇAKMUT, B. ERMAN, K. DOĞAN, R. B. ATLADI, P. BACAKSIZ, İ. TEPE). Ankara.
• İÇEL, K. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul.
• İNCİ, Ö. (2009). 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’na Göre Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Nedenlerde Sınırın Aşılması (TCK m. 27). Terazi Hukuk Dergisi, 4(37), 111-134.
• JESCHECK, H. H. (2007). Alman Ceza Hukukuna Giriş. (Çeviren: F. YENİSEY) İstanbul. (Ceza).
• JESCHECK, H. H. (1991-1994). Türk Ceza Kanunu’nun Ön Tasarısında Yer Alan Kusur İlkesinin Mukayeseli Hukuk Açısından İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 54(1-4), (s. 15-31). (Kusur).
• KANGAL, Z. (2010). Ceza Hukukunda Zorunluluk Durumu. Ankara.
• KATOĞLU, T. (2003). Ceza Hukukunda Hukuka Aykırılık. Ankara.
• KUNTER, N. (1954). Suçun Maddi Unsurları Nazariyesi. İstanbul.
• MERAN, N. (2007). Yeni Türk Ceza Kanunu ve Türk Medeni Kanunu’nda Meşru (Yasal) Savunma ve Zorunluluk Hali. Terazi Hukuk Dergisi, 2(6), 115-129.
• ÖNDER, A. (1992). Ceza Hukuku Genel Hükümler, (Cilt II-III, 2. b.). İstanbul.
• ÖZBEK, V. Ö., DOĞAN, K. (2007). Zorunluluk Halinin (TCK m. 25/2) Hukuki Niteliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(2), 195-222.
• ÖZTÜRK, B., ERDEM, M. R. (2013). Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku (13. b.). Ankara.
• PISAPIA, G. D. (1965). İtalyan Ceza Hukuku Müesseseleri Genel Kısım. (Çev. A. AKGÜÇ). Padova.
• SOYASLAN, D. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. b.). Ankara. (Genel).
• SOYASLAN, D. (1990). Türk Hukuk Düzeni ve Açlık Grevi Yapanlara Müdahale Sorunu. Yargıtay Dergisi, 16(3), 269-280. (Müdahale)
• ŞARE, E. (2017). Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 30(120), 119-156. (Teşebbüs).
• ŞARE, E. (2016). Türk Hukuk Sisteminde Düzenlenen Haksız Tahrik Üzerine İnceleme. Yargıtay Dergisi, 42(1-2), 7-39. (Tahrik).
• ŞARE, E. (2016). Türk Hukuk Sisteminde Düzenlenen Taksir Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Barosu Dergisi, 90(1), 88-113. (Taksir).
• ŞEN, E. (2006). Yeni Türk Ceza Kanunu Yorumu. (Cilt I). İstanbul.
• TANER, T. (1953). Ceza Hukuku Umumi Kısım. İstanbul.
• TOROSLU, N. (2012). Ceza Hukuku Genel Kısım (18. b.). Ankara. (Genel)
• TOROSLU, N. (1968). Ceza Hukukunda Zaruret Hali. Ankara. (Zaruret)
• ÜNVER, Y. ( 2013). Türk Ceza Kanunu’nda Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Hakkın İcrası. Alman Ceza Hukuku Açısından TCK’nın Kusur İlkesi (Cilt 2), 155-168.
• VIDAL, G., MAGNOL, J. (1946). Ceza Hukuku. (Çeviren: Şinasi Devrin). Ankara.
• YENİSEY, F., PLAGEMANN, G. (2009). Alman Ceza Kanunu. İstanbul.
• YÜCE, T. T. (1995). Ceza Hukukunun Temel Kavramları. Ankara.
• ZAFER, H. (2015). Ceza Hukuku Genel Hükümler TCK m. 1-75 (4. b.). İstanbul.