Stone deterioratins in Mardin Madrasas: The case of Şehidiye and Kasımiye Madrasas

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 38 - 51, 15.06.2024

Ayşe Biçen Çelik , İlhami Ay , Şefika Ergin , Murat Dal

https://doi.org/10.58598/cuhes.1441372

Öz

Stone is a widely used building material in cultural heritage buildings due to its petrographic properties. However, changes occur on the stone surfaces of the buildings due to exposure to environmental and climatic factors. Therefore, it is of great importance to detect these changes and take measures for the long-term preservation of these structures. The aim of this study is to identify and classify the stone changes observed in Şehidiye and Kasımiye madrasahs in Mardin. In addition, the similarities and differences of the changes and the causes of the changes will be determined. The study includes the identification and classification of stone alterations based on a general literature review, visual inspection of the alterations and mapping methodology. Observed changes were identified through visual inspection, categorized as physical, chemical, biological or anthropogenic, and photographed for documentation. A mapping method was used to determine the extent of change, which involved calculating the ratio of observed changes to total façade area. The changes on each façade were then analyzed to determine their causes. The impact of the same changes on the various structures and their proportions in relation to the façade were compared.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Stone Deterioration, Madrasah, Mardin

Kaynakça

• Alioğlu, E. F. (1989). Mardin Şehir Dokusu ve Evler Üzerine Bir Deneme. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ergin, Ş., Dal, M., & Çelik, A. B. (2020). Şeyh Çabuk Camii Cephelerinde Görülen Taş Bozunma Sorunlarının İrdelenmesi ve Kimyasal Analizlerinin Karşılaştırılması. İçinde Mimarlık Üzerine-1, 103-124. IKSAD Yayınevi.
• Ergin, Ş., Dal, M., & Çelik, A. B. (2020). Abdullatif Camii (Latifiye Camii) Taş Bozunmalarının Tesbiti ve XRF Spektrometresi ile Kimyasal Analizi. Mimarlık Üzerine-1, 80-102.
• Yardımlı, S. (2018). Madrasas As Educational Buildings in Van. Cultural Landscape of Van-Turkey, 76-92.
• Uyar, S. (2019). Mardin’in Kutsal Mekân ve Ritüelleri [Undergraduate Graduation Thesis, Mardin Artuklu University].
• Ay, İ., & Ergi̇n, Ş. (2023). Geleneksel Taş Yapılarda Meydana Gelen Bozunmalar: Hakkari Meydan Medresesi Örneği. Mimari İncelemeler ve Güncel Yaklaşımlar, 151–168. Atlas Akademik.
• Biçen Çelik, A., İlhami, A. Y., Ergin, Ş., & Dal, M. (2023). Mardin Medreselerinde Görülen Taş Alterasyonları: Şehidiye ve Hatuniye Medreseleri Örneği. Kültürel Miras Araştırmaları, 4(2), 79-90. https://doi.org/10.59127/kulmira.1381600
• Pulat, F., Yakar, M., & Ulvi, A. (2022). Three-dimensional modeling of the Kubbe-i Hasiye Shrine with terrestrial photogrammetric method. Cultural Heritage and Science, 3(1), 6-11.
• Biçen Çelik, A., Ergin, Ş., Dal, M., & Ay, İ. (2023). Analysis of stone deterioration on the facades of Hatuniye Madrasah. Journal of Architectural Sciences and Applications, 8(1), 355-369. https://doi.org/10.30785/mbud.1302007
• Dal, M., & Öcal, A. D. (2013). Limestone in Islamic religious architecture: Istanbul and Turkish thrace. Metu Journal of the Faculty of Architecture, 30(1). https://doi.org/10.4305/METU.JFA.2013.1.2
• Dal, M., & Öcal, A. D. (2013). Investigations on Stone Weathering of Ottoman Architecture: A Kirklareli Hizirbey Kulliye Case Study. Paripex- Indian Journal of Research, 2(13), 1–6.
• Ergin, Ş., Gökdemir, B., Yardımlı, S., & Dal, M. (2022). Deterioration on the Stone Surfaces of the Diyarbakır Nebi Mosque. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 27, 1-32. https://doi.org/10.17365/TMD.2022.TURKEY.27.01
• Dal, M., & Öcal, A. D. (2017). Mardin şehrindeki taştan yapılmış eserlerde görülen bozunmalar. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(1), 60-74. https://doi.org/10.25092/baunfbed.321027
• Douglas-Jones, R., Hughes, J. J., Jones, S., & Yarrow, T. (2016). Science, value and material decay in the conservation of historic environments. Journal of Cultural Heritage, 21, 823-833. https://doi.org/10.1016/j.culher.2016.03.007
• Dal, M., & Öcal, A. D. (2017). Tunceli İli Çemişgezek İlçesinin Kent Merkezindeki Tarihi Yapılarındaki Bozunma ANalizi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(2), 35–51. https://doi.org/10.25092/baunfbed.340088
• Öcal, A. D., & Dal, M. (2012). Doğal Taşlardaki Bozunmalar (Müka Matbaası.). İstanbul: Mimarlık Vakfı İktisadi İşletmesi.
• Adi̇n, H. (2007). Mardin ve Midyat’ta Kullanılan Bina Yapı Taşlarının Bazı Fiziksel Özellikleri. Mühendis ve Makina, 48(570), 13–17.
• Tokmak, M., & Dal, M. (2020). Classification of Physical, Chemical and Biological Deteriorations Observed in Ankara Stone Monuments. International Journal of Pure and Applied Sciences, 6(1). https://doi.org/10.29132/ijpas.718466
• Umaroğullari, G., & Kartal, S. (2021). A Model Proposal on Results of Physical and Mechanical Properties of Trakia Region Küfeki Stone Used at Early Period Ottoman Buildings. Journal of Architectural Sciences and Applications (JASA), 6(2), 384–395. https://doi.org/10.30785/mbud.918698
• Ay, İ., Ergin, Ş., & Dal, M. (2023). Geleneksel Taş Yapılarda Meydana Gelen Taş Alterasyonları: Gaziantep Millet Hanı Örneği. Içinde UMTEB - XIII International Scientific Research Congress, 507–514. IKSAD Yayınevi.
• Noyan, S. (2008). Mardin: Bir Şehir, Bir Malikane, Sıradışı Evler. Mardin Valiliği.
• Bi̇çen Çeli̇k, A., Ergi̇n, Ş., Dal, M., & Ay, İ. (2023). Analysis of Deterioration on Stone Surfaces: The Case of Kasimiye Madrasah. Journal of Architectural Sciences and Applications (JASA), 8(2), 696–712. https://doi.org/10.30785/mbud.1341005
• Aydın, S., Emiroğlu, K., Özel, O., & Ünsal, S. (2000). Mardin: Aşiret-Cemaat-Devlet. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Biçen Çelik, A. (2021). Mardin İlindeki Medrese Yapılarının Cephelerinde Oluşan Taş Bozunmalarının İncelenmesi ve XRF Spektrometresi ile Analizi [Master’s thesis, Dicle University].
• Çağlayan, M. (2018). Bir Mimari Karşılaştırma: Mardin Zinciriye ve Kasımiye Medreseleri -An Architectural Comparison: Zinciriye and Kasimiye Madrasahs in Mardin-. Içinde D. M. Karacoşkun & O. Köse (Ed.), İlk Çağlardan Modern Döneme Tarihi İzler II, 147–163. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Karakök, T. (2013). Yükseköğretim Kurumu Olarak Osmanlı’da Medreseler: Bir Değerlendirme. Bartın University Journal of Faculty of Education, 2(2), 208–234.
• Demir, H. (2019). Anadolu Selçuklu Dönemi Külliye Düzenlemesinde Cami ve Medrese’de Orta k Avlu Kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (30), 143–166. https://doi.org/10.20427/TURKIYAT.478383
• Biçen Çeli̇k, A., Ergi̇n, Ş., Dal, M., & Ay, İ. (2023). Analyzes of Stone Deterioration on the Facades of the Şehidiye Madrasah in the Central District of Mardin Province. Uluslararası Doğu Anadolu Fen Mühendislik ve Tasarım Dergisi, 248–271. https://doi.org/10.47898/ijeased.1342472
• Bekleyen, A., Dalkılıç, N., & Özen, N. (2014). Geleneksel Mardin Evi’nin Mekânsal ve Isısal Konfor Özellikleri, 7(4), 28–44.
• Kejanli, D. T., Aykal, F. D., & Koç, C. (2023). Eski Mardin’de Sokak-Cephe İlişkisinin Değişimi Üzerine Değerlendirme. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, (18), 77–100. https://doi.org/10.17365/TMD.2019.3.4
• Karataş, L. (2018). Mardin kenti ibadet yapılarında malzeme kullanımı ve sorunları üzerine bir araştırma. [Master’s thesis, Uludağ University].
• Ergin, Ş., Çelik, A. B., & Dal, M. (2019). Technical characteristics of Kasimiye Madrasa building stones and analysis of stone decay problems. In Kerpic’19–Earthen Heritage, New Technology, Management, 7th International Conference, 285-294.
• Zeka, S. (2020). Mardin’i Romandan tanımak: Abbara/bir umudun masalı. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 11-24.
• Karataş, L., & Perker, Z. S. (2023). An Observational Research for the Determination of Stone Material Problems in Mardin Kasımiye Madrasa. Architectural Sciences and Theory, Practice and New Approaches-1, 199–228. Iksad Publications.
• Yeşilbaş, E. (2020). Mardin’deki 13.-15. Yüzyıl Cami ve Medreselerinde taç kapı tasarımı ve bezemesi. Mukaddime, 11(1), 235-273. https://doi.org/10.19059/mukaddime.710770
• Dal, M. (2021). The deterioration problems observed in the natural building blocks of Saint George Church in Diyarbakır Province. Online Journal of Art and Design, 9(1), 254-262.
• Dal, M., Yalçin, M., & Öcal, A. D. (2016). Gazimağusa Kaleiçindeki Tarihi Taş Yapılarda Görülen Bozunmalar. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 31(2), 355–364. https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.310316
• Ergin, Ş., Çelik, A. B., Ay, İ., & Dal, M. (2023). Stone Alterations in Şehidiye Madrasah. Advanced Engineering Days (AED), 7, 85-88.
• Ay, İ., Dal, M., Ergin, Ş., & Çelik, A. B. (2023). Stone Alterations in Kasımiye Madrasah. Advanced Engineering Days (AED), 7, 81-84.
• Hasbay, U., & Hattap, S. (2017). Doğal taşlardaki bozunma (ayrışma) türleri ve nedenleri. Bilim ve Gençlik Dergisi, 5(1), 23-45.
• Yardımlı, S., Hattap, S. O., Khooshroo, S., & Javadi, N. (2017). İstanbul Süleymaniye Camii Taş Yüzeylerinde Tespit Edilen Bozunmalar, Türkiye 9. Uluslararası Mermer ve Doğaltaş Kongresi ve Sergisi Bildiriler Kitabı, 227-235.
• Ay, İ., Ergin, Ş., & Dal, M. (2023). Geleneksel Taş Yapılarda Meydana Gelen Taş Alterasyonları: Gaziantep Hamam Müzesi Örneği, 515–523. IKSAD Yayınevi.
• Ay, İ., & Ergin, Ş. (2023). Geleneksel Taş Yapılardaki Alterasyoınlar: Gaziantep Kürkçü Hanı Örneği. Içinde H. Demir Kayan (Ed.), Mekan/ Çevre/ Kültür, 164–178. Ankara: Atlas Akademik.
• Biçen Çelik, A., Ay, İ., Dal, M., & Ergin, Ş. (2023). Stone Alterations in Zinciriye Madrasah. Advanced Engineering Days (AED), 7, 89-91.
• Dal, M., Ergin, Ş., Çelik, A. B., & Ay, İ. (2023). Stone Alterations in Hatuniye Madrasah. Advanced Engineering Days (AED), 7, 77-80.
• Yılmaz Erten, Ş., & Mısırlı, A. (2023). Yığma Yapılarda Gözleme Dayalı Bozulma/Hasar Tespiti: Eski Harbiye Kışlası. Bayburt Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(1), 39–51. https://doi.org/10.55117/bufbd.1265734
• Dal, M., & Yardımlı, S. (2021). Taş Duvarlarda Yüzey Bozunmaları. Kent Akademisi, 14(2), 428–451. https://doi.org/10.35674/kent.922313
• Gürel, Ş. S., & Dereli, M. (2023). Kültür Mirası Mimari Yapılarda Malzeme Bozulmaları: Hoca Hasan Mescidi. Konya Sanat, (6), 182–194. https://doi.org/10.51118/KONSAN.2023.32
• Ergi̇n, Ş., Karahan, B., & Dal, M. (2021). Sultan Hamza-i Kebir Camii’nde Görülen Taş Bozunmaları. Kent Akademisi, 14(2), 414–427. https://doi.org/10.35674/kent.931428
• Ay, İ., Dal, M., & Ergin, Ş. (2023). Investigation of stone deterioration in Gaziantep Historical Gümrük Inn. Advanced Engineering Days (AED), 8, 52-55.
• Dal, M., Zülfikar, H. C., & Dolar, A. (2020). Mimari Taş Yapılarda Görülen Biyolojik Bozunmalar. Içinde Geleneksel ve Çağdaş Mimari Yapılar Üzerine Akademik Çalışmalar, 29–62. Ankara: İksad Yayınevi.
• Dolar, A., & Yardımlı, S. (2017). Tarihi Yapı Taşarlındaki Alg ve Bakteri Alterasyonları. Içinde Uluslararası Katılımlı 6. Tarihi Yapıların Korunması ve Güçlendirilmesi Sempozyumu, 143–152.
• Ay, İ., Dal, M., & Ergin, Ş. (2023). Investigation of stone deterioration in Gaziantep Kumandan Fountain. Advanced Engineering Days (AED), 8, 56-59.
• Karataş, L. (2022). Mardin’de Kültürel Miras Yapılarında Restorasyon Sırasında Yapılan Hatalı Onarımlar, Restorasyon Sonrası Süreçte Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Kültürel Miras Araştırmaları, 3(2), 78-86.
• Naycı, N. (2020). Architectural inventory and building condition assessment research on masonry structures of Kanlıdivane archaeological site, Mersin. Cultural Heritage and Science, 1(1), 32-38.