Tevekkülün Fonksiyonelliği Üzerine (Din Psikolojik Bir Yaklaşım)

Yıl 2022, , 121 - 134, 15.06.2022

Fatih Kandemir

https://doi.org/10.18505/cuid.1073180

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı, tevekkülün bireysel psikoloji açısından fonksiyonel değerini tartışmaktır. Bilindiği üzere teknik anlamıyla, “yapılmak istenen bir işin istenildiği gibi sonuçlanabilmesi için bireyin elinden gelen tüm çabayı sarf ettikten sonra, o işin sonucunu Allah’a havale etmesi” şeklinde tanımlanan tevekkül, Kur’an ve sünnetin üzerinde önemle durmuş olduğu bir kavramdır. Bu yönüyle dinî bir değer olan tevekkülün, yapacak olduğu iş ve eylemlerinde bireye motivasyonel bir güç sağlaması beklenir. Ancak takdir etmek gerekir ki dinî kaynaklardan beslenen tevekkülün, zaman zaman bireysel ve toplumsal bağlamda ifade edilmiş olan motivasyonel değerinden çok uzak olduğu görülmektedir. Bu durum, çoğu zaman bu kavramın sorgulanmasını da beraberinde getirmektedir. Tevekkül, dinî bir kavram olduğu için bu sorgulamalardan bazen dinî inancın da nasibini aldığı bilinmektedir. Bu sorgulamaların çoğu zaman olumsuz yönde sonuçlandığı da bir ger-çektir. Buradan hareketle çalışmada, tevekkülün kendisinden beklenen fonksiyonu çoğu zaman niçin üretemediğine dair değerlendirmeler yapılacaktır. Bu bağlamda çalışmada, birincil ve ikincil kaynaklardan yararlanılarak, dinî açıdan doğru bir tevekkülün, bireysel psikoloji temelinde fonksiyonel değerinin betimlenmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Din, Dindarlık, Tevekkül, Tevekkülün Fonksiyonelliği

On the Functionality of Tawakkul (Religion A Psychological Approach)

Öz

The aim of this study is to discuss the functional value of tawakkul in terms of individual psychology. As it is known, tawakkul, which is technically defined as "the individual's transferring the result of the work to Allah after making all his efforts so that the desired work can be concluded as desired", is a concept that the Qur'an and Sunnah have emphasized. In this respect, tawakkul, which is a religious value, is expected to provide a motivational power to the individual in his work and actions. However, it should be apprecia-ted that tawakkul, which is fed from religious sources, is far from its motivational value, which is someti-mes expressed in an individual and social context. This situation often brings with it the questioning of this concept. Since tawakkul is a religious concept, it is known that religious belief sometimes gets its share from these questions. It is a fact that these inquiries often result in negative results. From this point of view, in this study, evaluations will be made about why tawakkul cannot produce the expected function most of the time. In this context, it is aimed to describe the functional value of a religiously correct tawakkul on the basis of individual psychology by making use of primary and secondary sources.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Religion, Religiosity, Tawakkul, Functionality of Tawakkul

Kaynakça

• Akto, Akif. “Allah-İnsan Arasında Ontolojik, Epistemolojik ve Varoluşsal Bir İlişki Biçimi: Tevekkül”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/2 (2016), 878-902.
• Alper, Hülya. İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2013.
• Allport, Gordon Willard. Birey ve Dini. çev. Bilal Sambur. Ankara: Elis Yayınları, 2014.
• Altay, Korkut. Yetişkinlerde Tevekkül Anlayışına Psiko-Sosyal Yaklaşım. Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
• Çağrıcı, Mustafa. “Tevekkül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/1-2. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
• Doğan, Mebrure. Acıdan Erdeme Yolculuk. Bursa: Emin Yayınları, 2019.
• Dölek, Adem-Arslan, Mahmut Abdullah. Necip Fazıl 101 Hadîs: Manzum-Meal-Tefsir. İstanbul: Kitap Dünyası, 2021.
• el-Kuşeyrî, Abdulkerim. Kuşeyrî Risâlesi. çev. Ali Arslan. Ankara: Alperen Yayınları, 2003.
• el-Muhâsibî, Kalb Hayatı. çev. Abdulhakim Yüce. İzmir: Çağlayan Yayınları, 1997.
• Frager, Robert. Kalp, Nefs ve Ruh. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2010.
• Gazâlî, İmâm. İhyâu Ulûmi’d-Dîn. çev. Mehmed A. Müftüoğlu. 4 Cilt. İstanbul: Tuğra Yayınları, 1989.
• Gökcan, Mansur. “Tasavvufta Tevekkül Anlayışı” Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18/1 (2018), 131-165.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2005.
• Hökelekli, Hayati. İslam Psikolojisi Yazıları. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2009.
• Karaca, Faruk. Din Psikolojisi. Trabzon: Eser Ofset Matbaacılık, 2011.
• Karaman, Fikret. “Tevekkül İnancı Üzerine Bir İnceleme”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1996), 67-92.
• Karataş, Kasım-Baloğlu, Mustafa. “Tevekkülün Psikolojik Yansımaları”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19/1 (Haziran 2019), 110-117.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş-Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 6. Basım, 2007.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. Tanrıyı Tasavvur Etmek. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2011.
• Neiman, Susan. Modern Düşüncede Kötülük. çev. Ayhan Sargüney. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.
• Öztürk, Yaşar Nuri. Kur’an ve Sünnete Göre Tasavvuf. İstanbul: Yeni Boyut, 1995.
• Pargament, Kenneth. “Acı ve Tatlı: Dindarlığın Bedelleri ve Faydaları Üzerine Bir Değerlendirme”. çev. Ali Ulvi Mehmedoğlu. Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 5/1 (2005), 279-313.
• Pargament, Kenneth vd. “Religion and the Problem Solving Process: Three Styles of Coping”. Journal for the Scientific Study of Religion 27/1 (1988), 90-104.
• Sayar, Kemal-Dinç, Mehmet. Psikolojiye Giriş. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2011.
• Şahin, Meryem. Dini Bir Değer Olarak Tevekkül Yöneliminin Psikolojik Sebep ve Sonuçları Üzerine Araştırma. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2018.
• Şen, Hatice. Tevekkül-İman İlişkisi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019. Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2009.
• Taşdemir, Gülay. “Yoksulluğun Ruh Sağlığı Üzerindeki Etkileri”. International Journal of Human Sciences 11/2 (2014), 74-88.
• Tokur, Behlül. İmtihan Psikolojisi: Var Olmanın Hakkını Vermek. Ankara: Fecr Yayınları, 2020.
• Topaloğlu, Bekir. “Vekîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/9-10. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Tokpınar, Mirza. Hangi Doğru? Tevekkül: Hadisler Işığında Yeni Bir Tanım. İstanbul: Kitabi Yayınevi, 2009.
• Vergote, Antoine. Din, İnanç ve İnançsızlık. çev. Veysel Uysal. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1999.