Discussions of Naskh (Abrogation) in Modern Studies and Ibn Kathīr’s Perception of Naskh

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 2, 349 - 383, 15.12.2016

Melek Yılmaz

https://doi.org/10.18505/cuid.277851

Öz

Abrogation (naskh) is one of the controversial
themes of Islamic studies, especially in later period that of principle of exegesis
(uṣūl al-tafsīr). However, the recent studies on abrogation (naskh) do not offer a comprehensive analysis on the concept. In
fact, the problem of naskh
(abrogation) is in need of a systematic and holistic approach, which would only
be possible with a detailed study on how the concept of abrogation (naskh) is understood in Islamic
interpretive tradition (tafsīr). With
this purpose in mind, this article intends to examine two points regarding the
term abrogation: first, the article will offer a analytical reflection on the
diverse views of naskh, and then it
will highlight how Ibn Kathīr (d. 1373) understood and applied this term to his
hermeneutical framework. By doing so, the present study aims to show Ibn
Kathīr’s position in Islamic interpretive tradition on the matter of naskh. The key conclusion of this study
is that although Ibn Kathīr is one of the representatives of the traditional
riwayah (sound transmission through a chain of exegetes) exegesis, he advances
his interpretive hermeneutics with multiple aspects that also involves dirayah
(personal opinion) exegesis (tafsīr).

The problem of naskh (abrogation) is one of the most
important and controversial themes of science and principle of exegesis (ʿilm wan a-l uṣūl al-tafsīr) in Islamic tradition. In order to understand naskh, which is claimed to be occurred
in the Qur’ānic text, it is necessary to involve the time of the revelation of
the Qur’ān. An analysis of this period reveals that first Muslims regard the naskh as a natural process of the
revelation and do not dispute over this matter. In other words, the
controversial theme naskh is perceived
by first addresses of the Qur’ān as a hermeneutical characteristic of the
Qur’ānic revelation. Therefore, naskh
was not considered as a controversial concept and debated its origins based on
the question whether it organically belonged to the revelation. It will be
clear that the different views on naskh
(abrogation), particularly after the time of the Companions is not a conceptual
problem; rather Muslim scholars differed in their methodological approaches to naksh. Naskh has not been questioned as a concept in early Islamic
tradition. Rather it has gradually developed over the centuries. Naskh has been elaborated with the terms
of uṣūl al-fiqh (principles of Law), such as takhṣīṣ (specification) and taqyīd
(restriction) and its conceptual meaning has been extended after, particularly
Abū ʿAbdullah Muḥammad b. Idris
b. ʿAbbas al-Shāfiʿī (d. 820). To
sum up, naskh is regarded with a
methodological perspective. However, in the field of Turkish Islamic studies,
especially after the Cumhuriyet, the term naskh
is not regarded as a natural consequence of the process of tanzīl (revelation of the Qur’ān) neglecting the gradual aspect of
revelation and the disputes over the term has been concluded either rejecting
or simply accepting this concept without providing a satisfactory result on the
matter.

This article
examines one of the most prominent Muslim exegete Ibn Kathīr’s (d. 1373)
approach to the problem of naskh in
the context of previous modern scholarship on naskh (abrogation). However, the analysis of Ibn Kathīr’s
perception of naskh does not claim to
be exhaustive on the matter. This requires a more comprehensive study on the
concept of naskh, which is clearly
beyond the scope of this article. Therefore, the present study intends to
specifically focus on general aspect of Ibn Kathīr’s understanding of naskh and how his perception is
presented in modern studies.

When Ibn
Kathīr’s commentary is analysed, it becomes clear that his understanding of naskh is significant and not necessarily
in line with his riwayah (sound transmission through a chain of exegetes) tafsīr (exegesis). For example, he notes
the dates between abrogating and abrogated Qur’ānic verses and claims that it
is necessary to find certain proofs to validate the claim of abrogation (naskh) for particular legal judgments
and verses, which clearly shows that Ibn Kathīr approaches to the problem of naskh with a methodological perspective.
Ibn Kathīr’s interpretation of the well known Qur’ānic verse Q 2.106 in a
different sense and most importantly his consideration of the matter only in
the Qur’ānic context are clear examples of his methodological approach. His
interpretation of Q 2.106 simply shows that he meticulously distinguish between
the acceptance of naskh as a concept
and as an interpretive method. The modern studies on naskh, on the contrary, consider the matter only on the base of a
conceptual analysis. 

Ibn Kathīr prefers to transmit the traditional
opinions based on personal interpretation and interprets some Qur’ānic verses.
This is clearly his method of re-interpretation based on rational thinking (taʾwīl). His way of rational reasoning leads Ibn Kathīr to the rejection of naskh (abrogation) and the restriction
of Qur’ānic verses that are related to the theory of abrogating and abrogated
verses (nāsikh-mansūkh). This clearly proves that Ibn Kathīr does not merely
adopts and employs the method of riwayah, which is contrary to the supposition
that he is the exegete of a commentary that heavily draws on hadith reports and
transmitted traditional reports. In fact, this most importantly shows that Ibn
Kathīr’s Qur’ān commentary can also be regarded as a dirayah (personal opinion)
tafsīr (exegesis) and that there are enough material in traditional Muslim
Qur’ānic exegesis to re-analyse the problem of naskh (abrogation). Relying on this last point, this article argues
that a comprehensive analysis of naskh
requires a research on the traditional interpretive sources. Therefore, it
might be helpful to reconsider the matter of naskh with its conceptual background in the works of traditional
Muslim exegetes rather than focusing only on whether the concept naskh exits or not in the origins of the
Qur’ānic revelation. At this point, an analysis of Ibn Kathīr’s perception of naskh and his rational reasoning that is
employed in his commentary will contribute to the understanding of the theory
of naskh (abrogation) in the
tradition of Qur’ānic exegesis.

Anahtar Kelimeler

Ibn Kathīr, Naskh, Tafsīr, Ta’wīl, Nāsikh, Mansūkh.Ibn Kathīr, Mansūkh

Modern Dönem Nesih Tartışmaları ve İbn Kesîr’in Neshe Yaklaşımı

Öz

Nesih, ihtilaflı yapısına
rağmen İslâm ilimleri içinde ayrıntılı bir şekilde işlenmiştir. Ancak modern
dönem/Cumhuriyet sonrası tefsir usûlüne dair eserlerde bu konunun tartışılma
şekli yüzeysel bir görünüm arzetmektedir. Oysa nesih sorunsalının sistematik
bir bütünlük içinde ele alınması, gelenekteki nesih algısı üzerine yapılacak
ayrıntılı bir analizle mümkün olabilir. Bu tespit ve amaçtan hareketle
makalenin iki veçhesi bulunmaktadır. Makalede ilk olarak neshin kavramsal
çerçevesi kısaca hatırlatılmakta ve modern dönem/Cumhuriyet sonrası tefsir
usûlünde neshin ele alınış şeklini görebilmek için bahsi geçen tartışmaların
bir tasviri yapılmaktadır. Akabinde tefsir geleneğinin önemli bir temsilcisi
olan İbn Kesîr’in (ö. 774/1373) metodolojik ve pratik boyutuyla neshe yaklaşımı
ele alınmaktadır. Neticede; rivâyetçi ve hadisçi müfessir İbn Kesîr’in
öngörülenin aksine, nesih konusunda, akla/te’vîle dayalı açıklamalarda
bulunduğuna dair tespitler yapılmaktadır. Buradan hareketle, İbn Kesîr’in
konuyla ilgili izlediği bu yöntemin, tefsir usûlünde nesihle ilgili
geliştirilmesi gerekli metodolojiye katkı sağlayacağı iddia edilmektedir.  

Anahtar Kelimeler

İbn Kesîr, Nesih, Tefsir, Te’vîl, Nâsih, Mensûh.İbn Kesîr, Mensûh

Kaynakça

• Abdullah, Müsâid Müslim. Gelişme Döneminde Tefsir. trc. Muhammed Çelik. İstanbul: Yeni Akademi Yayınları, 2006.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybân. el-Müsned. thk. Şeîbu’l-Arnavut, Âdil Mürşid v. dğr. 45 cilt. Beyrut: Müessesetü’r- Risâle, 2001.
• Alâüddîn el-Buhârî, Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed Abdülazîz. Keşfü'l-esrâr an Uṣûli Faḥrü’l-İslâm el-Pezdevî. thk. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 4 cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-İlmiyye, 1418 /1997.
• Altundağ, Mustafa. “Kur’ân’da Neshi Kabul Etmeyenlerin Gerekçelerine Tahlîlî Bir Yaklaşım”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları III içinde, 421-442. İstanbul: Tartışmalı İlmi Toplantı, 2002.
• Âmidî, Ebü'l-Hasan Seyfeddîn Ali b. Muhammed b. Sâlim. el-İḥkâm fî uṣûli'l-aḥkâm. 4 cilt. Riyad: Dâru’s- Sâmî’ı, 1424/2003.
• Bakkal, Ali. “Kur’ân’da Mensûh Âyetlerin Sayısı”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 2 (1996): 33-74.
• Bedir, Murteza. “Mütekaddimîn ve Müteahhirîn”. DİA. 32: 186-188. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. Saḥîḥü’l-Buḫârî. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 cilt. Dâru Tavkı’n-Necât, 2001.
• Cebrî, Abdülmüteâl Muhammed. La nesħa fi'l-Ķur'ân limâźâ. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1980.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî Râzî. el-Füṣûl fi’l-uṣûl. thk. Uceyl Câsim en-Neşemî. 4 cilt. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1985-1994.
• Cürcânî, Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî Seyyîd Şerîf Hanefî. et-Taʿrifât. Beyrut: Dâru’l- Kitâbi’l- Arabî, t.y.
• Dinç, Ömer. “Hicrî İlk Üç Asır Bağlamında Nesih Meselesinin Tarihî Süreci Üzerine Bir Tahlil Değerlendirmesi”. III. Türkiye
• Dihlevî, Ebû Abdilazîz Kutbüddîn Şah Veliyyullah Ahmed b. Abdirrahîm b. Vecîhiddîn Fârûki Şah Veliyyullah. el-Fevzü'l-kebîr fî uṣûli't-tefsir. trc. Süleyman el-Hüseynî en-Nedvî. Kahire: Dâru’s-sahve, 1407/1986.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2003.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Beyân”. DİA. 2:22-23. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Duman, M. Zeki. “Kur’ân’da Neshe Delil Gösterilen ve Mensûh Addedilen Âyetlerin Mana Yönünden Yeniden Değerlendirilmeleri”. Bilimnâme 7, sy.17 (2009): 9-50.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eşʿas b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. 4 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Asrî, t.y.
• Erkan, Şakir. “Kur’an’da Nesih”. Doktora tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 1997.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullah el-Asbahî el-Himyerî. el-Muvaṭṭâʾ. thk. M. Mustafa el-Aʿzâmî. 8 cilt. Ebûzabî: Müessesetü Zâyed b. Sultan Âli Nehyân, 2004.
• Gazzālî, Ebû Hâmid Huccetülislâm Muhammed b. Muhammed. el-Müsteṣfâ min ilmi'l-uṣûl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1997.
• Güllüce, Veysel. “Kur’ân’da Nesh Edilmiş Âyet Var mıdır?”. EKEV Akademi Dergisi 10, sy. 26 (2006): 51-74.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdullah İbnü'l-Beyyiʿ Muhammed. el-Müstedrek ʿale's-Saḥîḥayn. thk. Mustafa Abdülkādir Atâ. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi'l-İlmiyye, 1411/1990.
• Has, Şükrü Selim. “Klâsik Fıkıh Usûlünde Neshin Mahiyeti”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sy. 21 (2006): 543-564.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris. Tefsirü’l-Ķur’âni’l-ʿAẓîm. thk. Esʿad Muhammed et-Tayyib. 13 cilt. Mekke: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1419/1998.
• İbn Kesîr, Ebü'l-Fidâʾ ʿİmâdüddîn İsmâîl b. Ömer. Tefsirü'l-Ķur'âni'l-ʿAẓîm. thk. Abdurrezzâk el-Mehdî. 6 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l- Arabiyye, 2011.
• İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dâru sâdır, t.y.
• İbnü'l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed Bağdâdî İbnü'l-Cevzî. Nevâsiḫü'l-Ķur'ân. thk. Muhammed Eşref Âli el-Melîlbârî. Medine: Medine İslâm Üniversitesi İlmî Araştırmalar Merkezi, 2003.
• Karaman, Hayrettin, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez ve Sadrettin Gümüş. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. 5 cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kaya, Remzi. Kur’ân’da Nesh. Bursa: Furkan Ofset, 2001.
• Koca, Ferhat. “Tahsîs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 39: 432-434. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Koca, Ferhat. “Mutlak”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31:402-405. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Koca, Ferhat. “Nesih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32: 582-584. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Koçyiğit, Talat. “Kitap ve Sünnette Nesih Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 11 (1963): 93-108.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi li aḥkâmi’l-Ķur’ân. i’tenâ ve tsh. Hişâm Semîr el-Buhârî. 21 cilt. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 1423/2003.
• Müslim, Ebü'l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Saḥîḥ-i Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi't-Türâsi'l-Arabiyye, t.y.
• Nehhâs, Ebû Caʿfer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl el-Murâdî. en-Nâsiḫ ve'l-mensûḫ. thk. Muhammed Abdüsselâm Muhammed. Kuveyt: Mektebetü’l-Felâh, 1988.
• Özdeş, Talip. “Vahiy-Olgu İlişkisi Açısından Nesh’e Getirilen Yorumlara Eleştirel Bir Yaklaşım”. İslâmî Araştırmalar 1 (2001): 39-48.
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân’ın Muʿtezili Yorumu-Ebû Müslim el-İsfahânî Örneği-. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
• Pak, Süleyman. “Müşkili’l-Kur’ân”. Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2000.
• Taberî, Ebû Caʿfer İbn Cerîr Muhammed b. Cerîr b. Yezid. Câmiʿu’l-beyân ʿan te’vîli âyi’l-Ķur’ân. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir ve Ahmed Muhammed Şâkir. 24 cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, t.y.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre es-Sülemî. Sünenü't-Tirmiźî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Muhammed Fuâd Abdülbâkî, İbrâhim Atve İvaz. 5 cilt. Kahire: Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1937-1965.
• Sekkâ, Ahmed Hicâzî. La-nesḥa fi'l-Ķur'ân. Kahire: Dârü’l-Fikri'l-Arabî, 1978.
• Şaʿbân, Zekiyyüddin. İslâm Hukuk İlminin Esasları. trc. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• Şâfiʿî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris b. Abbas. er-Risâle. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, t.y.
• Şatıbî, Ebû İshâk İbrâhim b. Mûsâ b. Muhammed el-Gırnatî. el-Muvâfaķât. Ebû Ubeyde Âl-i Salman. 7 cilt. Huber: Dâru İbn Affân, 1417/1997.
• Şimşek, Sait. Günümüz Tefsir Problemleri. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, t.y.
• Şimşek, Sait. “Kur’ân’da Nesih Problemi”. I. Kur’ân Haftası Kur’ân Sempozyumu (03-05 Şubat 1995) içinde, 118-128. Ankara: Fecr Yayınları, 1995.
• Süyûtî, Ebü'l-Fazl Celâleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtķân fî ulûmi’l-Ķur’ân. thk. Şuayb el-Arnaut. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1429/2008.
• Yüksek, Muhammed İsa. “Bakara Suresi 106. Âyet Bağlamında Nesh-Nes' İlişkisi”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 32 (2015): 7-40.
• Zebîdî, Ebü'l-Feyz Murtazâ Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Tâcü'l-arûs min cevâhiri'l-Ķâmûs. 40 cilt. Kuveyt: et-Türâsü’l-Arabî, 1965-2001.
• Zerkeşî, Ebû Abdullah Bedreddîn Muhammed b. Bahadır b. Abdullah. el-Burhân fi ulûmi’l-Ķur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhim. 4 cilt. Kahire: Mektebetü Dâru’t-Türâs, 1404/1984.
• Zeyd, Mustafa. en-Nesḫfi'l-Ķur'âni'l-Kerîm: Dirâse Teşrîʿiyye, Tarîḫiyye, Naķdiyye. 2 cilt. Mansûre: Dârü’l-Vefâ, 1408/1987.
• Zürkânî, Muhammed Abdülazim. Menâhilü'l-ʿirfân fî ulûmi'l-Ķur'ân. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 2004.