Evaluation of Ḥadīth Narratives Related with the Animals Whose Meat is Forbidden to Eat

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 1191 - 1220, 15.12.2018

Nejla Hacıoğlu

https://doi.org/10.18505/cuid.492288

Cited By: 2

Öz

As in every religious issue, the two main resources of Islām which are the Qur’ān and the Sunnah/ḥadīths are the first reference sources for deciding the things that are forbidden by Islam. There is no evidence in the Qur’ān  that suggests specific types of animals are forbidden to eat except pork. Other than pork, only the animals which are slaughtered without the name of Allah, their blood and their carcass are forbidden to consume. Except these restricted ill-gotten meats, in the Qur’ānic verses there are no other limitations referring to different animals. However, in Ḥadīth sources there are some narratives referring to the Prophet Muḥammad, implying that He named some other forbidden animals beside the ones specified in the Qur’ān. Collecting the narratives and evaluating them as a whole will contribute for a better understanding of the rules and principles of prohibitions that the Prophet Muḥammad imposed on this issue. Moreover, it will help to identify whether those rulings on some animals are unconditional and world-wide or cause-related and thus changeable according to the conditions. Furthermore, in this matter, although some animals‘ meat are not mentioned as forbidden in the Qur’ān, they are  banned by the Prophet Muḥammad. This brings the need to highlight the importance of the capacity of the Prophet Muḥammad on deciding what is permissible (ḥalāl) and forbidden (ḥarām) in the religion.

Summary

While the authority for determining what is ḥalāl (lawful) and what is ḥarām(forbidden) belongs essentially to Allah, the Prophet Muḥammad is also authorized to appoint what is ḥalāl-ḥarām by Allah.Authority of the Prophet Muḥammadrelated to the issue is not absolute and stems from the Qur’ān. Ḥalāland ḥarāmin the Qur’ān prescribed by Allah can be included in the concepts of maʿrūf (right) - munkar (wrong) andṭayyibāt (clean) - hkabāis (filthy). It is understood that the Prophet Muḥammadgrounded his commands in the concept of hkabāis.

Prohibitions related to animal meats in the Qur’ānare limited to four: carcass, blood, pork and animals, which are not slaughtered in the name of Allah. However, in the Ḥadīth resources there are some narratives about the Prophet’s prohibition on consuming some types of animals other than the forbidden animals specified in the verses. These narratives can be classified in three titles:

1. Animals, which are prohibited to be eaten 

2. Animals, which are prohibited because of the way they are fed and slaughtered

3. The matter of prohibition of the animals, which are commanded or forbidden to be slaughtered by the Prophet Muḥammad.

At the end of the studies conducted based upon ḥadīth resources, in particular Kutūb al-Sittah (the well-known six ḥadīth books), it has been discovered that the animals, which are mentioned as not being permissible in the narratives, they are limited to domesticated donkey and the species of “predatory animals, predatory birds”, namely wolf, fox and cat. Even though the narratives about hyena imply as eatable, hyena is included in this article as it’s a predatory animal.

The narratives regarding the prohibition of meat of domesticated donkey were transferred by approximately twenty Companions in respect to the time of the Battle of Khyber. This prohibition is generally stated in the ḥadīthresources as: “We were having dire hunger at the nights of Khyber. When the day for Khyber came, we encountered domesticated donkeys. We immediately slaughtered them. When we put the meat in the pot and started to boil it, crier of the Prophet Muḥammadcalled “Knock over the pots and don’t eat any of the donkey meat”. Regarding the issue there are such statements of some Companions like “we were banned from eating domesticated donkey”, “The Prophet banned the meat of domesticated donkey” among the narratives about the ban. In addition to a large number of narratives about the prohibition of domesticated donkey meat, there are two narratives related to permission of the Prophet for eating domesticated donkey and a narrative that Ibn ‘Abbās did not accept the ban. One of the said narratives is not among the narratives in the Kutūb al-Sittah while the other one is stated solely in the Sunanof Abū Dāwūd and thought to be acceptable by the traditionists. Even though this narrative’s authenticity is accepted, it is understood that there is an implication for the permission based on a necessity. According to the narrative, Ibn ʿAbbās referred to 145thverse of the surah al-An’am as a proof to his view saying “What ḥalālis what Allah allowed, what ḥaramis what Allah forbidden and the things about which there is no judgement of Allah are mubāḥ (permissible)”. As for us, the fact that Ibn ʿAbbās did not accepted the prohibition implies that he did not recognize the Prophet’s command related to the prohibition as an absolute prohibition. The conveyances of many Companions, which are consistent with each other, about the Prophet’s prohibition on eating domesticated donkey during the Battle of Khyber, proved that the prohibition was applied. Even though there is no dispute about prohibiting domesticated donkey, it is controversial whether the prohibition is absolute, constant or provisional based on certain reasons. It is more reasonable to accept that this prohibition was provisional and it was based on certain reasons. Because there are many narratives bearing information that this prohibition was due to several reasons and this is a situation which needs to be considered. Accordingly, there are three reasons, nearly all of which are attributed to judgement of the Companions. These were the facts that domesticated donkey was used in transportation; it used to eat filth and it was slaughtered/consumed without distributing booty/paying taxes. The seeking of the Companions for any reason for this prohibition indicates that they needed to comprehend this prohibition and that the prohibition is not absolute and constant.

There is no explanation neither in the resources where the narratives are included nor in the annotation about when, where, why and in which context the prohibition regarding the predatory animals was realized. It is highly possible to assume that the Prophet prohibited these animal as they eat carcass. Another interesting issue within this regard is the fact that there are narratives and views indicating permissibility of eating hyena, which is a predatory, while predatory animals are forbidden in the narratives. Statements of the Prophet related to permissibility of eating hyena, which are considered authentic by traditionists and information about the Arabs who used to eat hyena and some of the Companions who praised eating hyena indicate that urf (custom) has a primary and decisive role about permissibility of eating meats. Regarding this matter about the hyenas, the narratives pointing out some Companions like ʿĀʾisha bint Abī Bakr and Ibn ‘Abbās who viewed prohibition of animals other than the prohibited animals in the Qur’an as inapplicable and other issues referring to the dispute indicate that prohibition of the Prophet Muḥammadfor predators can not be accepted as an absolute and unquestionable prohibition. 

Some of the prohibitions mentioned in ḥadīth narratives, except these animals, stem from the way of feeding and slaughtering of some animals. It is understood that consuming meat and milk of the animals that eat filth is prohibited in order to abstain from the things harming human health and mujassam (killing an animal with an arrow, etc. by fastening it as a target) is prohibited as carcass is banned and it is not permissible to torture and harm animals. Some of the prohibitions are related to the some animals, which were allowed and banned to slaughter by the Prophet. As the Prophet commanded some animals to be slaughtered and some animals not, meat of these animals was considered as forbidden. There is a dispute among the scholars, whilst there is not any statement of the Prophet about whether the animals included in this group can be eaten or not. It is seen that the Prophet ordered to slaughter some of the animals and prohibited to slaughter some other animals based on several reasons. 

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Prophet Muḥammad, Forbidden by religion, Animal meat, Narratives

Etlerinin Yenilmesi Yasaklanan Hayvanlar İle İlgili Hadis Rivayetlerinin Değerlendirilmesi

Öz

İslâm dininin temel iki kaynağı durumunda olan Kur’ân ve Sünnet/hadis her dinî meselede olduğu gibi haram kılınan şeylerin tespitinde de ilk müracaat kaynağıdır. Kur’ân-ı Kerîm’de et olarak domuz etinden başkasının haram kılındığı açıklanmamıştır. Bunun dışında herhangi bir hayvanın leşi, kanı ve Allah’tan başkası adına kesileni, yenilmesi haram kılınanlar olarak belirtilmiştir. Bu sınırlı haramların dışında âyetlerde herhangi bir hayvanın etinin yenilmeyeceği ile ilgili başka bir bilgiye rastlanmamaktadır. Hadis kaynaklarında ise Hz. Peygamber’in âyetlerde yer alanların dışında bazı hayvanların yenilmesini yasakladığına dair rivayetlerin varlığı söz konusudur. Bu konudaki rivayetlerin derlenmesi ve bir bütünlük içerisinde ele alınarak değerlendirilmesi, Hz. Peygamber’in bu yasaklamalarda dayandığı  ilke ve esasların tespit edilmesinde önemli katkı sağlayacak, aynı zamanda Hz. Peygamber’in bazı hayvanlar için verdiği haram hükmünün mutlak ve evrensel özellikte bir yasaklama mı yoksa sebeplere bağlı, değişebilir özellikte mi olduğunun belirlenmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca, konu, Kur’ân’da yasaklanmamış bazı hayvan etlerinin Hz. Peygamber tarafından yasaklanmış olması hususunu içermektedir. Bu durum Hz. Peygamber’in helal-haram kılma yetkisi meselesine temas etmeyi gerekli kılmaktadır. 

Özet

İslâm’da helal ve haramı belirleme yetkisi aslî olarak Allah’a ait olmakla birlikte Allah tarafından Hz. Peygamber'e helal-haram kılma yetkisi tanınmıştır. Hz. Peygamber’in bu konudaki yetkisi mutlak bir yetki olmayıp, Kur’ân kaynaklıdır. Kur’ân’da Allah’ın koyduğu helal-haram, maruf-münkervetayyibat-habâiskavramlarına dâhil edilebilecek niteliktedir. Hz. Peygamber’in bazı hayvan etleri ile ilgili verdiği haram hükümlerinde habâisi esas aldığı anlaşılmaktadır. 

Kur’ân-ı Kerîm’de hayvan etleri ile ilgili yasaklar, leş, kan, domuz eti ve Allah’tan başkası adına kesilen olmak üzere dört çeşit ile sınırlıdır. Hadis kaynaklarında ise Hz. Peygamber’in âyetlerde yer alanların dışında bazı hayvanların yenilmesini yasakladığına dair rivayetlerin varlığı söz konusudur. Bu rivayetler üç başlık altında sınıflandırılabilir:

1. Yenilmesi yasaklanan hayvanlar

2.  Besleniş ve öldürülüş tarzları sebebiyle yenilmesi yasaklananlar 

3. Hz. Peygamber’in öldürülmesini emrettiği  ve yasakladığı  hayvanların haramlığı  meselesi. 

Ağırlıklı olarak Kütüb-i Sitte’den olmak üzere, hadis kaynakları esas alınarak yapılan inceleme sonucunda rivayetlerde etinin yenilmeyeceği bağlamında söz konusu edilen hayvanların şunlardan ibaret olduğu tespit edilmiştir: Ehlî eşek, tür ismiyle “yırtıcı hayvanlar, yırtıcı kuşlar”, yırtıcı hayvanlardan kurt, tilki ve kedi. Sırtlan hakkındaki rivayetler onun yenilebileceğine delalet etmekle birlikte yırtıcı bir hayvan olması sebebiyle  makalede yer verilmiştir. 

Ehlî eşek etinin yasaklanması ile ilgili rivayetler yirmi kadar sahâbîden Hayber savaşı günleri ile ilişkili olarak rivayet edilmiştir. Bu yasak hadis kaynaklarında genellikle şöyle anlatılmıştır: “Hayber gecelerinde açlık çekiyorduk. Hayber günü gelince, ehlî eşeklere rastladık. Hemen onları kestik. Tencereye koyup kaynatırken, Hz. Peygamber’in münâdisi “Tencereleri devirin, eşeklerin etlerinden hiçbir şey yemeyin” diye seslendi.” Bu hususla ilgili “Ehlî eşek etlerinden menedildik.”, “Rasûlullah ehlî eşek etlerini haram kıldı.” gibi ifadeler farklı sahâbîlerin yasakla ilgili beyanları arasındadır. Ehlî eşek etinin yasaklandığı konusunda mevcut çok sayıda rivayetin yanında Hz. Peygamber’in eşek etinin yenilmesine izin verdiğine dair iki rivayet ve İbn Abbâs’ın bu yasağı kabul etmediğine dair bir rivayet kaynaklarda yer almaktadır. Söz konusu iki rivayetten birisi Kütüb-i Sitte’de yer almayıp diğeri sadece Ebû Dâvud’un Sünen’inde yer almakta ve muhaddislerce makbul sayılmamaktadır. Bu rivayet sahih kabul edilse dahi zarurete dayalı bir izne delâlet ettiği anlaşılmaktadır. Rivayetlere göre İbn Abbas “….Allah’ın helal kıldığı şey helal, haram kıldığı şey haram ve hakkında hüküm vermediği şey de mübahtır.” diyerek, bu görüşüne En‘âm sûresi 145. ayeti delil göstermiştir. İbn Abbâs’ın bu nehyi kabul etmemesi kanaatimizce onun Hz. Peygamber’in bu konudaki yasaklama hükmünü mutlak bir yasak olarak görmediği anlamına gelmektedir. Hz. Peygamber’in Hayber Savaşı esnasında ehlî eşek etinin yenilmesini yasakladığına dair çok sayıda sahâbînin ittifak halindeki nakilleri bu yasağın gerçekleştiğini ispat etmektedir. Ehlî eşek etinin yasaklanması konusunda bir ihtilaf görünmemekle birlikte bu yasağın mutlak, değişmez bir yasak mı yoksa sebeplere bağlı geçici bir yasak mı olduğu konusu ihtilaflıdır. Bu yasağın geçici ve sebeplere dayalı bir yasak olduğunu kabul etmek daha makul görünmektedir. Çünkü bu yasaklamanın çeşitli sebeplere dayandığına dair bilgiler içeren pek çok rivayet mevcuttur ve bu dikkate alınması gereken bir durumdur. Bu hususta hemen hepsi sahâbenin değerlendirmelerine dayanan üç sebepten söz edilmektedir. Bunlar; yük taşımada kullanılıyor olması, pislik yemesi ve ganimet taksimi yapılmadan/vergisi verilmeden kesilmesi/tüketilmesidir. Sahâbîlerin bu yasaklamada bir sebep aramaları bu yasağı anlamlandırma ihtiyacı duyduklarını göstermekte ve aynı zamanda yasağın mutlak ve değişmez olmadığına delâlet etmektedir.

 Yırtıcı hayvanlarla ilgili yasaklamanın hangi bağlamda, ne zaman, nerede ve niçin gerçekleştiği ile ilgili ne rivayetlerin yer aldığı kaynaklarda ne de şerhlerde herhangi bir açıklamaya rastlanmaktadır. Hz. Peygamber’in bu hayvanları leş yiyor olmaları sebebiyle yasaklamış olması güçlü bir ihtimaldir. Bu konuda dikkat çeken diğer önemli bir husus da rivayetlerde yırtıcı hayvanlar yasaklanmış iken yine yırtıcı bir hayvan olan sırtlanın yenilebileceği yönündeki rivayet ve görüşlerin mevcûdiyetidir. Hz. Peygamber’in sırtlanın yenilebileceğine dair muhaddislerce sahih kabul edilen beyanları, Arapların sırtlan yedikleri ve sahâbîlerden bazılarının sırtlanın yenilmesini güzel bulduklarına dair bilgiler, hayvan etlerinin yenilip yenilmeyeceği hususunda örfün öncelikli ve belirleyici bir rolü bulunduğuna işaret etmektedir. Sırtlanla ilgili bu durum,  Hz. Âişe, İbn Abbâs gibi sahâbîlerden Kur’ân da yasaklananlar dışında yasak bulunmayacağı görüşünde olduklarına dair nakiller ve ihtilafın varlığına işaret eden diğer hususlar, Hz. Peygamber’in yırtıcılarla ilgili yasaklamasının mutlak ve tartışılmaz bir yasaklama olarak kabul edilemeyeceğini göstermektedir. 

Bu hayvanlar dışında hadis rivayetlerinde bahsi geçen diğer yasakların bir kısmı bazı hayvanların besleniş ve öldürülüş tarzlarından kaynaklanmaktadır. Pislik yiyen hayvanın etinin ve sütünün insan sağlığına zarar veren şeylerden kaçınma amacıyla, mucessemenin ise leşin haram hükmünde olması ve hayvanlara eziyet ve zarar vermenin câiz görülmemesi sebebiyle yasaklandığı anlaşılmaktadır. Yasakların bir kısmı da Hz. Peygamber’in öldürülmesini emrettiği ve yasakladığı bazı hayvanlarla ilgilidir. Hz. Peygamber’in bazı hayvanların öldürülmesini bazılarının da öldürülmemesini emretmesi, bu hayvanların etlerinin haram olduğu şeklinde yorumlanmıştır. Bu grupta yer alan hayvanların yenilip yenilmeyeceği hususunda Hz. Peygamber’in herhangi bir beyanı mevcut olmadığı gibi âlimler arasında da ihtilaflar mevcuttur. Hz. Peygamber’in birtakım sebeplere dayanarak bazı hayvanların öldürülmelerini emrettiği ve zararsız hayvanların öldürülmelerini yasakladığı anlaşılmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Hadis, Hz. Peygamber, Haram, Hayvan Etleri, Rivayetler

Kaynakça

• Aynî, Bedruddîn Ebî Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetu’l-kārî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Abdullah Mahmûd Muhammed Ömer. 2. Baskı. 25 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.
• Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hak. Avnu’l-ma‘bûd şerhi Suneni Ebî Dâvûd. Nşr. Muhammed Abdulmuhsîn. Thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 2. Baskı. 14 Cilt. Medine: Mektebetu’s-Selefiyye, 1388/1968.
• Bardakoğlu, Ali. “Haramlar ve Helaller”. İlmihal. 2: 29-193. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Bardakoğlu, Ali. “Haram”. İlmihal. 1:174-182. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. Sahîhu’l-Buhârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Cezîrî, Abdurrahmân. el-Fıkh alâ mezâhibi’l-erbaa. Thk. Abdu’l-Humeyd Hicâzî - Emîn el-Cezirî. b.y. : Şirketu Fennu’t-Tıbâa, 1358/1939.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman b. Fadl b. Behrâm. Sunenu’d-Dârimî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Dilek, Mehmet. “Hadislerde Hayvan Bedenlerine Eziyete Engel Olma Örnekleri”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/20 (Temmuz 2008): 201-210.
• Ebû Dâvud, Suleymân b. el-Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. Sunenu Ebî Dâvud. Thk. Muhammed Avvâme. 3. Baskı. 5 Cilt. Medîne: Dâru’l-Yusr, 1431/2010.
• Erdoğan, Mehmet. Akıl-Vahiy Dengesi Açısından Sünnet. İstanbul: İFAV Yayınları, 1995.
• Erdoğan, Mehmet. İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi. İstanbul: İFAV Yayınları, 2017.
• Hamîdullah, Muhammed. “Hayber”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17: 20-22. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Hattâbî, Ebû Suleymân Hamed b. Muhammed. Me‘âlimu’s-sunen şerhu Suneni Ebî Dâvud. Thk. Muhammed Subhî b. Hasen Hallâk Ebû Mus‘ab. 3 Cilt. Riyâd: Mektebetu’l- Maârif, 1431/2010.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. İslam Hukuk Felsefesi. Trc. Vecdi Akyüz. Mehmet Erdoğan. İstanbul: İklim Yayın-ları, 1987.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed b. İbrâhîm. el-Musannef. Thk. Hamed b. Abdullah - Muham-med b. İbrâhîm. 2. Baskı. 16 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Ruşd, 1428/2007.
• İbn Hacer el- Askalânî, Ahmed b. Ali. Fethu’l- bârî bi şerhi Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Abdu’l-Azîz b. Abdullah b. Bâz - Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 15 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1424/2004.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Hazm el-Endülüsî. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. 8 Cilt. y.y. : Matbaatu’s-Saâde, 1345.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb (Şerhi) Avnu’l- ma‘bûd şerhi Sunen-i Ebî Dâvûd. Nşr. Muhammed Abdulmuhsîn. Thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 2. Baskı. 14 Cilt. Medine: Mekte-betu’s- Selefiyye, 1388/1968.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb İ‘lâmu’l-muvakkiîn an Rabbi’l-âlemîn. 7 Cilt. Riyâd: Dâru İbnu’l-Cevziyye, 1423.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sunenu İbn Mâce. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• İltaş, Davut. “Tahâvî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 385-388. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• İsfahânî, er-Râğib. Mufredât Elfâzu’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân Dâvûdî. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’ş-Şâmiyye, 1423/2002.
• Kahraman, Abdullah. “İslam’da Helal ve Haram’ın Yeri ve Fıkıh Usulü Açısından Temellendirilmesi”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 20 (Ekim 2012): 43-69.
• Karadâvî, Yusuf. İslam’da Helal ve Haram. Trc. Mustafa Varlı. Ankara: Hilal Yayınları, 1970.
• Karadâvî, Yusuf. Sünneti Anlamada Yöntem. Trc. Bünyamin Erul. Kayseri: Rey Yayınları, 1998.
• Karaman, Hayreddin. Günlük Hayatımızda Helaller Haramlar. İstanbul: Nesil Yayınları, 1987.
• Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2008.
• Koca, Ferhat. “Haram”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 100-104. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Mansûr Ali Nâsif. et-Tâcu’l-câmi‘ li’l-usûl fî ehâdîsi’r-Rasûl. 5 Cilt. Mısır: Matbaatu Îsâ el- Bâbî el- Halebî, 1935.
• Muslim b. Haccâc, Ebu’l-Huseyn b. Müslim el-Kuşayrî en-Neysâbûrî. Sahîhu Muslim. Nşr. Muhammed Fuâd Abdulbâki. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali. Sunenu’n-Nesâî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Râzî, el-Fahruddîn. et-Tefsîru’l-kebîr. 2. Baskı. 28 Cilt. Tahran: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• San‘ânî, Ebû Bekr Abdurrezzâk b. Hemmâm. el-Musannef. Thk. Hubeybu’r-Rahmân el-A’zamî. 12 Cilt. Beyrut: Meclisu’l-İlmî, 1390/1970.
• Serahsî, Şemsuddîn. Kitâbu’l-Mebsût. 2. Baskı. 30 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Ma‘rife, ts.
• Sibâî, Mustafa. es-Sunne ve mekânetuhâ fi’t-teşrîi’l-İslâmî. Kahire: Mektebetu Dâru’l-Arûbe, 1961.
• Şener, Mehmet. “Hayvan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17: 92-98. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed. Neylu’l-evtâr min esrâri Munteka’l-ahbâr. Thk. Ebû Muâz Târık b. Avdullâh b. Muhmmed. 2. Baskı. 12 Cilt. Riyâd: Dâru İbn Kayyim, 1429/2008.
• Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. Selâme b. Abdulmelik el-Ezdî. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. Thk. İbrâhîm Şemsuddîn. 2. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1428/2007.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. Sunenu’t-Tirmizî. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Usmânî, Muhammed Taqı. Sünnetin Bağlayıcılığı. Trc. İbrahin Kutluay. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
• Ünal, İsmail Hakkı. “Sünnet: Çağlarüstü Örneklik”. İslam’a Giriş-Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar-. 67-80. Ankara: DİB Yayınları, 2006.
• Ünal, Yavuz. Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış. İstanbul: Ensar Yayınları, 2010.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Zuhaylî, Vehbe. İslam Fıkhı Ansiklopedisi. Trc. Ahmet Efe - Beşir Eryarsoy- H. Fehmi Ulus - Abdurrahim Ural - Y. Vehbi Yavuz - Nurettin Yıldız. İstanbul: Risale Yayınları, 2015.
• Wikiwand. “Avcı”. Erişim: 20 Mart 2018. http://www.wikiwand.com/tr/Avcı
• Wikiwand. “Asıl Sırtlan”. Erişim: 15 Haziran 2018. http://www.wikiwand.com/tr/Asıl-sırtlan