An Empirical Research on the Effects of the Education Levels of Theology Faculty Students on their Hope Levels (Erzincan Binali Yıldırım University Theology Faculty Case)

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 3, 1403 - 1418, 15.12.2019

Fatih Kandemir

https://doi.org/10.18505/cuid.612806

Cited By: 1

Öz

The current study aims to examine the hope levels of theology students in
the context of their education level. The correlational (relational) screening
method was used in this study. The sample of the study consists of a total of
429 students (328 girls, 101 boys) studying at the Faculty of Theology at
Erzincan Binali Yildirim University. Hope levels of the students were
determined by Karaca-Kandemir Hope Scale developed by Karaca and Kandemir. The
scale consists of three sub-dimensions: goal-oriented, hope and significance,
and stability. One-way analysis of variance (ANO-VA) was used for data
analysis. According to the findings obtained as a result of the analysis, it is
seen that the education levels of the Theology Faculty students cause
differentiation in terms of goal-oriented and stability which are
sub-dimensions of hope; however, it was found that the scale did not cause any
difference in terms of hope and meaningfulness subscale and total hope levels.
This finding did not corroborate the research hypothesis that the higher the
education level of theology faculty students, the higher their hope level. The
results, however, give an idea that theology education can have a positive effect
on students' hope levels.

Summary: Hope, which is a fundamental feature of
human existence, has many functions, both individually and socially. Hope,
which is one of the main characteristics that distinguish human beings from
other beings, is one of the most powerful tools that help create and implement
future designs of individuals and societies. It is possible to see this
powerful effect of hope in the object of all human works and actions such as
art, literature, and architecture. However, despite the expressed impact of
hope, religion, which accompanies it in the existential journey of humanity and
is one of its most influential sources of motivation, has the potential to
produce a highly useful function on hope. Because religion demands the individual
to be future-oriented rather than the past. This demand of religion does not
mean that the past actions of the individual and society have no importance.
While building the future of the individual and society on lessons learned from
the past, religion orders that he should not be a prisoner of his past and that
he hopes for the energy he has produced by taking shelter in the attributes of
Allah, Most Gracious and Merciful. For this reason, the Qur'an equates despair
of Allah's mercy with coming out of religion (Yusuf 12 / / 87).

Despite the strong relations between religion and hope, empirical studies
on the issue are not yet adequate. However, in recent times, especially with
the effect of Positive Psychology, it is a fact that empirical studies have
been carried out to determine the relationship of these emotions with
religiosity about positive emotions such as patience, optimism, empathy, and
self-regulation. One of the positive emotions expressed is hope. However, it is
seen that some empirical studies have been conducted on the relationship
between hope and religiosity. However, apart from these studies, empirical
studies on higher education levels are needed in order to reveal the
relationship between hope and religiosity in a healthier way. Because of the
strong relationship between religion and hope, it is expected that there will
be an increase in parallel with the religious education taken in higher
education. From this point of view, this study primarily aims to reveal the
strong connection between religion and hope. The main problem of this study,
which is based on the primary hypothesis that learning religion at a higher
education level, will increase the level of hope of students, is the
relationship between theology education and hope. In this study, which was
conducted to determine the hope levels of the students of the Faculty of
Theology, the method of collecting information related to the questionnaire
technique used in the screening model was used.

The population of the study consists of 744 students enrolled in Erzincan
Binali Yıldırım University Theology Faculty in the fall semester of 2018-2019
academic year. The sample group of the research is 429 students in the faculty
during the application period. Accordingly, 144 (33.6%) of the total students
in the sample group were in the “preparatory class,” 79 (18.4%) were in the
“first grade”, and 78 (18.2%) were in the “second grade,” while 60 (14.0%) were
in the “third grade,” 68 (15.9%) were in the “fourth grade.”

“Personal Data Questionnaire” and “Karaca-Kandemir’s Hope Scale” were
used as data collection instruments. In the “Personal Data Questionnaire,”
there are questions about the learning levels of the working group.

Karaca-Kandemir’s Hope Scale, which is used in the study, is a scale
developed by Karaca and Kandemir based on their cultural codes to determine the
hope levels of individuals.

The scale is a 5-point Likert type and consists of three sub-dimensions:
“goal-oriented,” “hope and meaningfulness,” and “stability.” Of the 13 items
in the scale, 8 (1, 2, 4, 5, 7, 9, 10 and 12) had a positive sentence structure
such as “Dreaming about the future excites me,” 5 of them (3, 6, 8, 11 and 13)
it has a negative sentence structure such as “I cannot bring the end of a job
easily after starting a job.” In the scoring phase of the hope scale, negative
sentences were reversed. While the lowest score that can be obtained from the
“goal-oriented” dimension of the scale is 5, the highest score is 25; the
lowest score that can be obtained from the dimension of “hope and
meaningfulness” is 4, the highest score is 20; the lowest score that can be
obtained from the “stability” sub-dimension is 4, while the highest score is
20. As a result, the lowest score that can be obtained from the total of the scale
is 13, and the highest score is 65. Low scores from the scale indicate that the
individual's level of hope is low, and high scores indicate high levels of
hope.

In order to determine the differentiation between class levels, Single
Factor Analysis of Variance-ANOVA was applied to the data set. As a result of
the analysis, multiple comparisons were made between the means with
statistically significant differences. For this purpose, Post Hoc LSD and
Tukey HSD tests were used to determine the source of the difference. The
significance level of “.05 “ was taken as a criterion for all these operations.

In the research, it was seen that the education they received from the
Faculty of Theology students caused a differentiation in the “goal-oriented and
stability” sub-dimension of hope; however, “hope and meaningfulness” subscale
and “total hope” did not cause any differentiation. This result did not confirm
the research hypothesis that “the level of hope differs according to class
(education) level and the level of hope increases as the level of education
(education) increases hope. However, in the “goal-oriented” dimension of hope,
the second and third-grade students of fourth-grade students; In terms of
“stability” dimension, the fact that the first-grade students scored
significantly higher than the preparatory class students gives an important
idea that the education received in the Faculty of Theology can have an effect
on hope. However, it is thought that similar studies that will be conducted
with a large sample group and centering on all dimensions and hopes of
religiosity will produce remarkable results.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Faculty of Theology, Religious Education, Hope, Karaca-Kandemir’s Hope Scale

İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Öğrenim Düzeylerinin Umut Düzeylerine Etkisine Dair Ampirik Bir Araştırma (Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)

Öz

Araştırmanın amacı, İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin öğrenim düzeyleri
bağlamında umut düzeylerini incelemektir. Bu amaca uygun olarak araştırmada korelasyonel
(ilişkisel) tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Erzincan
Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde öğrenim gören 328 kız, 101
erkek olmak üzere toplam 429 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin umut
düzeyleri Karaca ve Kandemir tarafından geliştirilen Karaca-Kandemir Umut
Ölçeği ile tespit edilmiştir. Ölçek üç alt boyuttan oluşmaktadır: Hedefe
Yöneliklik, Umut ve Anlamlılık, Kararlılık. Verilerin analizinde tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Analiz sonucunda elde edilmiş olan
bulgulara göre, İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin öğrenim düzeylerinin umudun
alt boyutları olan hedefe yöneliklik ve kararlılık açısından bir farklılaşmaya
neden olduğu; ancak, ölçeğin umut ve anlamlılık alt boyutu ile toplam umut düzeyleri
açısından herhangi bir farklılaşmaya neden olmadığı tespit edilmiştir. Bu
tespit, “İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin öğrenim düzeylerinin yükselmesi ile
umut düzeylerinin de yükseleceği” şeklindeki araştırma hipotezini
doğrulamamıştır. Ancak ulaşılan sonuçlar, İlahiyat öğreniminin öğrencilerin
umut düzeyleri üzerinde poztitif yönde etkisinin olabileceğine dair bir fikir
vermektedir.

Özet:
İnsanî
varoluşun temel bir özelliği olan umut, gerek bireysel gerekse de toplumsal
açıdan birçok fonksiyona sahiptir. İnsanı diğer varlıklardan ayıran temel
karakteristik özelliklerden biri olan umut, birey ve toplumların gelecek
tasarımlarının oluşmasına ve hayata geçirilmesine yardımcı olan en güçlü
araçlardan biridir. Umudun bu güçlü etkisini sanat, edebiyat, mimari gibi
insanoğlunun tüm iş ve eylemlerinin nesnesinde görmek mümkündür. Ancak umudun
ifade edilen etkisine rağmen insanoğlunun varoluşsal yolculuğunda ona eşlik
eden ve onun en güçlü motivasyon kaynakları arasında yer alan din de umut
üzerinde oldukça etkili bir fonksiyon üretme potansiyeline sahiptir. Zira din,
bireyin geçmişten ziyade gelecek yönelimli olmasını kendisinden talep
etmektedir. Dinin bu talebi, birey ve toplumun geçmişe dair eylemlerinin hiçbir
önemi olmadığı anlamına gelmemektedir. Zira din, geçmişten çıkartılan dersler
üzerine birey ve toplumun geleceğini inşa ederken, onun geçmişinin esiri
olmamasını, yapılan hatalardan Allah’ın Rahmân ve Rahîm sıfatlarına sığınarak
buradan üretmiş olduğu enerji ile ümitvâr olmasını emreder. Bu nedenledir ki
Kur’an-ı Kerîm, Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyi dinden çıkmak ile eşdeğer
tutmaktadır (Yûsuf 12/ /87).

Din ve umut arasındaki güçlü ilişkilere rağmen, konu ile ilgili emprik
çalışmaların henüz yeterli düzeyde olmadığı görülmektedir. Ancak son zamanlarda
özellikle Pozitif Psikolojinin etkisi ile olacak ki insanın sahip olduğu sabır,
iyimserlik, empati, öz-düzenleme gibi olumlu duygularla ilgili olarak, bu
duyguların dindarlıkla olan ilişkilerini belirleyeme yönelik emprik
çalışmaların yapıldığı da bir gerçektir. İfade edilen olumlu duygulardan biri
de umuttur. Bununla birlikte umut ile dindarlık ilişkisine dair henüz yeterli
düzeyde olmasa da birtakım emprik çalışmaların yapıldığı görülmektedir. Ancak
ifade edilmiş olan bu çalışmaların dışında umut ile dindarlık arasındaki
ilişkinin daha sağlıklı bir şekilde ortaya konabilmesi için özellikle
yükseköğretim düzeyinde yapılacak emprik çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Zira, din ile umut arasında var olduğu düşünülen güçlü ilişkinin
yükseköğretimde alınan din öğrenimine paralel olarak artacağı düşünülmektedir.
Bu noktadan hareketle bu çalışmanın temel
amacı, din ile umut arasındaki güçlü bağın ortaya çıkartılmasıdır. Dinin
yükseköğretim düzeyinde öğrenilmesinin öğrencilerin umut düzeyini de
yükselteceği temel hipotezinden
hareket edilen bu çalışmanın temel
problemi ise ilahiyat öğrenimi ile umut arasındaki ilişkilerdir.

İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin umut düzeylerini belirlemek için
yapılan bu araştırmada, tarama modeli içerisinde yer alan anket tekniğine bağlı
bilgi toplama yöntemi kullanılmıştır.

Araştırmanın evreni 2018-2019 eğitim-öğretim yılı güz döneminde Erzincan
Binali Yıldırım Üniversitesi İlahiyat Fakültesine kayıtlı olan 744 öğrenciden
oluşmaktadır. Araştırmanın örneklem grubu ise uygulamanın yapıldığı zaman
diliminde fakültede bulunan 429 öğrencidir. Buna göre örneklem grubunu
oluşturan toplam öğrenci mevcudunun 144’ü (%33,6) “hazırlık sınıfında”, 79’u (%
18,4) “birinci sınıfta”, 78’i (%18,2) “ikinci sınıfta”, 60’ı (%14,0) “üçüncü
sınıfta” yer alırken 68’i ise (% 15,9) “dördüncü sınıfta” yer almaktadır.

Araştırmada veri toplama araçları olarak “Kişisel Veri Anketi” ve
“Karaca-Kandemir Umut Ölçeği” kullanılmıştır. “Kişisel Veri Anketi”nde çalışma
grubunun öğrenim düzeylerine dair sorular bulunmaktadır.

Araştırmada kullanılmış olan Karaca-Kandemir Umut Ölçeği (KKUÖ), Karaca
ve Kandemir tarafından bireylerin umut düzeylerini belirleyebilmek amacıyla
kendi kültürel kodları temel alınarak geliştirilmiş olan bir ölçektir. Ölçek
5’li Likert tipi olup, “hedefe
yöneliklik”, “umut ve
anlamlılık” ve “kararlılık”
olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçekte yer alan toplam 13 maddenin
8’i (1, 2, 4, 5, 7, 9, 10 ve 12) 
“Gelecekle ilgili hayal kurmak beni heyecanlandırır” gibi olumlu cümle
yapısına sahipken, 5 tanesi ise (3, 6, 8, 11 ve 13) “Bir işe başladıktan sonra
o işin sonunu kolay kolay getiremem” gibi olumsuz cümle yapısına sahiptir. Umut
ölçeğinin puanlanma aşamasında olumsuz cümleler ters çevrilmiştir. Ölçeğin
“hedefe yöneliklik” boyutundan alınabilecek olan en düşük puan 5 iken, en
yüksek puan 25; “umut ve anlamlılık” boyutundan alınabilecek olan en düşük puan
4, en yüksek puan 20; “kararlılık” alt boyutundan alınabilecek olan en düşük
puan 4 iken, en yüksek puan 20’dir.  Bu
haliyle ölçeğin toplamından alınabilecek en düşük puan 13 iken en yüksek puan
ise 65’dir. Ölçekten alınan düşük puanlar bireyin umut düzeyinin düşük
olduğuna, yüksek puanlar ise umut düzeyinin yüksekliğine işaret etmektedir.

Araştırmada sınıf düzeyleri arasındaki ayrışmayı belirleyebilmek için
veri setine Tek Faktörlü Varyans Analizi-ANOVA işlemi uygulanmıştır. Analiz
sonucunda aralarında istatistiksel olarak anlamlı farklar bulunan ortalamalar
arasında çoklu karşılaştırmalar yapılmıştır. Bu amaçla Post Hoc LSD ve Tukey
HSD testleri kullanılarak farkın kaynağı belirlenmeye çalışılmıştır. Tüm bu
işlemler için “.05” anlamlılık düzeyi ölçüt alınmıştır.

Araştırmada İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin almış oldukları öğrenimin
umudun “hedefe yöneliklik ve kararlılık “alt boyutunda bir farklılaşmaya neden
olduğu; ancak “umut ve anlamlılık” alt boyutu ile “toplam umut” düzeylerinde
herhangi bir farklılaşmaya neden olmadığı tespit edilmiştir. Bu sonuç, “umut
düzeyi sınıf (öğrenim) düzeyine göre farklılaşmakta olup, sınıf (öğrenim) düzeyi
yükseldikçe örneklemin umut düzeyi de buna bağlı olarak yükselmektedir”
şeklindeki araştırma hipotezini doğrulamamıştır. Ancak, umudun “hedefe
yöneliklik” boyutunda dördüncü sınıf öğrencilerinin ikinci ve üçüncü sınıf
öğrencilerinden; “kararlılık” boyutunda ise birinci sınıf öğrencilerinin
hazırlık sınıfı öğrencilerinden anlamlı düzeyde yüksek puan almaları, İlahiyat
Fakültesinde alınan öğrenimin umut üzerinde etkisinin olabileceğine dair önemli
bir fikir vermektedir. Bununla birlikte, geniş çaplı örneklem grubu ile
dindarlığın tüm boyutları ve umut düzeylerini merkeze alarak yapılacak olan
benzer çalışmaların konu ile ilgili olarak önemli sonuçlar üreteceği
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, İlahiyat Fakültesi, Dinî Öğrenim, Umut, Karaca-Kandemir Umut Ölçeği

Kaynakça

• Acar, Faik. Din, İnanç ve Bilinç. İstanbul: Berfin Yayınları, 2010.
• Ayten, Ali. Tanrı’ya Sığınmak. İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
• Baumeister, Roy. Meaning of Life. New York: Guilford Press, 1991.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayınları, 2014.
• Corsini, Raymond. The Dictionary of Psychology. New York: Psychology Press Taylor & Fran-cis Group, 2002.
• Park, Crystal. “Din ve Anlam”. Trc. İlker Yenen. Din ve Maneviyat Psikolojisi: Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. Ed. Raymond Paloutzian-Crystal Park, Trc. Ed. İhsan Çapcıoğlu. Ali Ayten. 29-66. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2013.
• Egemen, Bedi Ziya. Din Psikolojisi: Sâha, Kaynak ve Metot Üzerine Bir Deneme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1952.
• Emmons, Robert. “Emotion and Religion”. Handbook of The Psychology of Religion and Spiri-tuality. Ed. Raymond F. Paloutzian-Crystal L. Park. 235-252. New York, London: The Guilford Press, 2005.
• Fromm, Erich. Umut Devrimi: İnsancıllaşmış Bir Teknolojiye Doğru. Trc. Şemsa Yeğin. İstan-bul: Payel Yayınevi, 2012.
• Freud, Sigmund. Bir Yanılsamanın Geleceği. Trc. Hasan İlhan. Ankara: Alter Yayıncılık, 2011.
• Giacalone, Robert-Jurkiewicz, Carole L.-Fry, Louis W. “Savunmacılıktan Bilime: İşyeri Manevi-yatı Araştırmalarında Yeni Adımlar”. Trc. Ayşe Şentepe, Din ve Maneviyat Psikolojisi: Yeni Yaklaşımlar ve Uygulama Alanları. Ed. Raymond F. Paloutzian-Crystal L. Park, Trc. Ed. İhsan Çapcıoğlu. Ali Ayten. 443-465. Ankara: Phoenix Yayınevi, 2013.
• James, William. Dinsel Deneyimin Çeşitleri: İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. Trc. İsmail Hakkı Yılmaz. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Kandemir, Fatih. Umut-İyimserlik ve Dindarlık İlişkisi. Erzincan: Ermat Ofset Matbaası, 2019.
• Kaymakcan, Recep. İlahiyat Öğrencilerinin Kopya Çekmeye Karşı Yaklaşımları. Sakarya Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (2002): 121-138.
• Kımter, Nurten. Dinî İnanç, İbadet ve Dua’nın Umutsuzlukla İlişkisi. İstanbul: Kriter Yayınevi, 2012.
• Pazarlı, Osman. Din Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Snyder, Charles Richard “Rick”. “Genesis: the Birth and Growth of Hope”. Handbook of Hope: Theory, Measures, and Applications. Ed. Charles Richard “Rick” Snyder. 25-38. San Die-go, San Fransisco, New York, Boston, London, Sydney, Tokyo: Akademic Press, 2000.
• Şahin, Adem. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/13 (2002):143-157.
• Uysal, Veysel. Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum, Davranış ve Şahsiyet Özellikleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1996.
• Yılmaz, Sema. “Umre İbadetinin Hayatın Anlamı ve Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Araştırma”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 22/1 (2018): 543-570.