The Life of Ṣaḥābī ʿUrwa b. Masʿūd el-Thaqafī

Yıl 2020, Cilt: 24 Sayı: 2, 591 - 609, 15.12.2020

Mithat Eser

https://doi.org/10.18505/cuid.698791

Öz

One of the ṣaḥābīs of Prophet Muḥammad is ʿUrwa b. Masʿūd from the Ṭāʾif tribe of Thaqīf. He belongs to the Ahlâf part of the Thaqīf tribe and he is the ruler of this part. ʿUrwa’s ancestry is known without any controversy until Kasî (Thaqīf). According to a narrative his epithet was Abū Yaʿfur and another of his epithet was Abū Masʿūd. Father of ʿUrwa an important person too. He is one of the leaders of his tribe and he commanded his part (Aḥlāf) in wars of Fijār. Mother of ʿUrwa is Subay’a bt. ʿAbd Shams from Banū Umayya. In this way ʿUrwa has kinship both with Banū Umayya and Prophet Muḥammad. So ʿUrwa has a very important position because of his lineage, his mother and father. Thefore, his connections with Mecca and Quraysh strengthens his position. In our sources there is no information about his dates of birth and death. It is likely to be over middle age when he became a muslim, considering that he was the leader of his tribe and his son become a muslim after he died. There is too little information about weddings of ʿUrwa. According to narratives, he had ten wives before becoming Muslim. After becoming a Muslim Prophet Muḥammad warned from him to prefer four out of ten wives. One of his four wives is the daughter of Abū Sufyān. However, there is no information about the names of his wives. Names of his sons: ʿĀṣim, Abū Murra, Abū Mulayḥ, Dāwūd, Hammām and Hishām and names of his daughters: Umm Saʿīd (married with Ḥaẓrat ʿAlī) and Ḥalīma. We could see he served as embassy before the treaty of Hudaybiyah. His embassy duty shows us the superiority of his position. Also, this embassy duty was very effective at peace negotiations. He mentioned kinship relations which connects about Mecca. He said that it could be beneficial to talk to Prophet Muḥammad himself. The Meccans mentioned about their trust in ʿUrwa. During the time of his embassy, he expressed that both sides should be away from war. In this context, he told the Meccans: The people around Prophet Muḥammad are very loyal to him and he told to Prophet Muḥammad: People around him could disintegrate easily. This mission shows us he is intelligent, respectable and had high persuasion skills. ʿUrwa, ob-served loyalty of ṣaḥābīs to Prophet Muḥammad. He confessed this loyalty can not be for any ruler. This observation probably affected ʿUrwa’s conversion to Islam. Because of the conquest of Meccah and the events that followed, the people of Ṭāʾif were very worried. Because of this reason people of Ṭāʾif took part in the side of Hawāzin’s and they battled with Muslims. In this time they sent ʿUrwa b. Masʿūd and Ghaylān b. Salama to the city of D̲j̲aras̲h̲ of Yemen, to learn about some war machines and techniques. Therefore they did not join wars of Hunayn and Ṭāʾif. Prophet Muḥammad ended the siege of Ṭāʾif and went to Medina. Meanwhile, ʿUrwa and his friend returned from Yemen. According to narratives when the Prophet Muḥammad re-turned Medina or he was way in Medina ʿUrwa visited him and became Muslim. Some people tell about the date of ʿUrwa’s being Muslim at before or after Abū Bakr’s emirate of Hadj. How-ever, when the narrations are examined, it can be said he became Muslim after four or five months from Prophet’s siege of Ṭāʾif and before three or four months from Tabūk expedition of Rabīʿ al-awwal or “Rabīʿ al-ākhir” (July or August) in the year 9/630. As for the conversion of ʿUrwa, basic sources report that “Allah, inspired Islam to the heart of ʿUrwa and he changed his situation. He went to the Messenger of Allah and he became Muslim.” They do not give a specific reason. But after this period the narratives tell the reason for ʿUrwa’s becoming a Mus-lim as due to an experience he had while travelling to Najrān for trade. In this travel, two mys-terious young girls and the priest in Najrān said the last prophet came and ʿUrwa must be sub-ject to him and ʿUrwa became Muslim after he returned. But this narrative is problematic with regard to evidence and text. After being Muslim, ʿUrwa wanted permission from the Prophet to invite his tribe to accept Islam. The prophet did not want to accept this at first. Because the people of Ṭāʾif had an arrogant stance against Islam, and he said that the people of Thaqīf could kill ʿUrwa. Eventually ʿUrwa went to his hometown with permission of Prophet and invited people to Islam and they did not accept this invitation and cursed ʿUrwa. The next morning ʿUrwa read adhan of fajr and people of Ṭāʾif killed him. ʿUrwa b. Masʿūd was likened to Prophet Jesus by the Prophet Muḥammad. It is generally accepted that ʿUrwa b. Masʿūd el-Thaqafī is “one of the biggest from two cities” expressed in sūra Zukhruf. Only two weak narrations were reported of Urwa who could live as a Muslim for a few days and was matyred by his tribe.

Anahtar Kelimeler

History of Islam, Ṣaḥābī, Ṭāʾif, ʿUrwa b. Masʿūd, Thaqīf.

Sahâbî Urve b. Mes‘ûd es-Sekafî’nin Hayatı

Öz

Hz. Peygamber’in sahâbîlerinden bir tanesi Tâifli Sakîf kabilesinden Urve b. Mes‘ûd’dur. O, kabilesinin en önde gelenlerinden birisidir. O, Sakîf kabilesinin Ahlâf koluna mensuptur ve bu kolun yöneticisidir. Urve Mes‘ûd’un nesebi, Kasî’ye (Sakîf) kadar ihtilafsız bilinmektedir. Onun künyesi Ebû Ya‘fûr bir rivayate göre de Ebû Mes‘ûd’dur. Urve’nin babası da önemli bir şahsiyet-tir. O da kabilesinin reislerindendir ve Ficar savaşlarında Sakîf kabilesinin Ahlâf koluna komu-tanlık yapmıştır. Urve’nin annesi ise Mekkeli Ümeyyeoğullarından Sübey‘a bint Abdüşems’dir. Böylece Urve’nin hem Ümeyyeoğulları ile hem Hz. Peygamber ile akrabalık bağı olmaktadır. Dolayısıyla nesebi, babası ve annesi itibariyle Urve, çok önemli bir konuma sahiptir. Onun Mekke ve Kureyş ile ilgisi de bu konumunu güçlendirmektedir. Kaynaklarımızda Urve b. Mes‘ûd’un doğum tarihi veya vefat yaşı ile ilgili bir bilgi bulunamamıştır. Kabilesinin reisi olu-şuna, vefat ettikten sonra oğlunun Müslüman oluşuna bakıldığında Müslüman olduğunda orta yaşın üzerinde olması muhtemeldir. Urve b. Mes‘ûd’un evlilikleri ile ilgili bilgi de azdır. Onun Müslüman olmadan önce on eşi olduğu rivayet edilmektedir. Müslüman olduktan sonra Hz. Peygamber dört eşini seçmesini istemiştir. Onun dört eşinden bir tanesi Ebû Süfyan’ın kızıdır. Ancak onun eşlerinin isimleri ile ilgili net bilgiler yoktur. Onun erkek çocuklarının isimleri Âsım, Ebû Mürre, Muaviye, Ebû Müleyh, Davud, Hemmâm ve Hişâm; kız çocuklarının isimleri Hz. Ali ile evli olan Ümmü Saîd ve Halime’dir. Hudeybiye Antlaşması öncesinde onun elçilik görevi yaptığını görmekteyiz. Onun elçilik görevi, konumunun üstünlüğünü ortaya koymakta-dır. Ayrıca bu elçilik, barış görüşmelerinde çok etkili olmuştur. Burada Mekkeliler ile olan akrabalık bağını gündeme getirmiştir. Hz. Peygamber ile kendisinin konuşmasının faydalı olacağını söylemiştir. Mekkeliler de ona olan güvenlerini açıklamışlardır. Bu elçilik esnasında iki tarafın da savaştan uzak durması gerektiğini ifade etmiştir. Bu bağlamda Mekkelilere, Hz. Peygamber’in etrafındakilerin ona çok bağlı olduklarını; Hz. Peygamber’e ise etrafındaki insan-ların hemen dağılacağını söylemiştir. Elçiliği, onun herkes tarafından sözü dinlenilen, itibar edilen, zeki ve ikna kabiliyeti yüksek bir kişi olduğunu göstermektedir. Urve, sahâbenin Hz. Peygamber’e olan bağlılığını gözlemlemiştir. Bu bağlılığın hiçbir hükümdar ve çevresindeki-lerde olmayacağını itiraf etmiştir. Bu gözleminin, onun Müslümanlığında etkili olması muhte-meldir. Mekke’nin fethi ve ardından yaşananlar, Tâiflileri endişeye sevk etmiştir. Bu sebeple Tâifliler, Huneyn Savaşı’nda Hevâzinlilerle birlikte Müslümanlara karşı savaşmışlardır. Bu esnada Urve b. Mes‘ûd ile Gaylân b. Seleme’yi bazı savaş araç ve tekniklerini öğrenmeleri için Yemen’in Cüreş şehrine göndermişlerdi. Bu sebeple ikisi de Huneyn ve Tâif gazvelerine katıla-mamışlardı. Hz. Peygamber Tâif kuşatmasına son verip Medine’ye döndü. Bu esnada Urve ve arkadaşı da Yemen’den döndü. Rivayetlere göre Hz. Peygamber Medine’ye dönüş yolunda veya Medine’ye varınca Urve onun yanına gitti ve Müslüman oldu. Bazıları onun İslam’a giriş tarihi ile ilgili Hz. Ebû Bekir’in hac emirliği görevinin öncesi veya sonrasını söylerler. Ancak rivayet-ler incelendiğinde onun Hz. Peygamber’in Tâif muhasarasından 4-5 ay sonra, Tebük seferinden 3-4 ay önce 9/630 yılı Rebîulevvel veya Rebîulâhir (Temmuz veya Ağustos) ayında Müslüman olduğu söylenebilir. Urve’nin Müslüman olmasıyla ilgili temel kaynaklarımız “Allah, Urve’nin kalbine İslâm’ı ilham etti ve üzerinde bulunduğu hali değiştirdi. Bu hali ile Rasûlullah’ın yanına gitti ve Müslüman oldu.” der ve belirli bir sebep belirtmezler. Ancak sonraki dönemde onun Müslüman oluşuyla ilgili Necran’a ticaret için yaptığı yolculukta yaşadıkları sebep gösterilir. Bu yolculukta gizemli iki genç kız ve Necran’daki rahip son peygamberin çıktığını Urve’ye söyler. Onlar, Urve’nin ona tabi olması gerektiğini de belirtirler. Urve de dönüşte Müslüman olur. Bu rivayet hem senet hem metin itibariyle problemlidir. Urve, Müslüman olduktan sonra kavmini İslam’a davet için Hz. Peygamber’den izin istemiştir. İlk etapta Hz. Peygamber, Tâiflilerin İs-lam’a karşı kibirli karşı duruşundan dolayı bunu kabul etmek istememiş ve Urve’ye Sakîflilerin kendisini öldürebileceğini söylemiştir. Nitekim Urve, Hz. Peygamber’in izniyle şehrine gitmiş ve onları İslam’a davet etmiştir. Onlar kabul etmemişler ve kötü sözler söylemişlerdir. Ertesi sabah Urve sabah ezanı okumuş, halkı onu öldürmüştür. Hz. Peygamber tarafından Hz. İsa’ya benzetilen Urve b. Mes‘ûd es-Sekafî’nin Zuhruf suresinde ifade edilen “iki şehrin büyüğünden birisi” olduğu genel olarak kabul edilmiştir. Birkaç gün Müslüman olarak yaşayabilen ve kavmi tarafından şehit edilen Urve’den sadece iki tane zayıf rivayet nakledilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Sahâbî, Urve b. Mes‘ûd, Tâif, Sakîf.

Kaynakça

• Abdürrezzâk es-San‘ânî, Ebû Bekr b. Hemmâm b. Nâfi‘ el-Himyerî. el-Musannef. thk. Habîbür-rahmân el-A‘zamî. 11 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 2. Basım, 1403.
• Apaydın, Mehmet. Siyer Kronolojisi. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2018.
• Aycan, İrfan. “Sakîf Kabilesi ve Tâif Şehrine İslâm Tarihi Açısından Bir Bakış”. Ankara Üniversi-tesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 34/1 (1995), 209-235.
• Begavî, Ebü’l-Kâsım Abdullâh b. Muhammed b. Abdilazîz b. el-Merzübân. Mu‘cemü’s-sahâbe. thk. Muhammed Emîn b. Muhammed el-Cekenî. 5 Cilt. Kuveyt: Mektebetü Dâri’l-Beyân, 1421/2000.
• Belâzurî, Ebü'l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbü'l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd ez-Ziriklî. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
• Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn. Delâilü’n-nübüvve. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1405.
• Bosworth, Clifford Edmund. “Urwa b. Mas‘ûd”. The Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. J. Bearman vd. 10/909. Leiden: Brill Publishers, New Edition, 2000.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed b. Züheyr Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavkı’n-Necât, 1422.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ömer. el-Mü’telif ve’l-muhtelif. thk. Muvaffak b. Abdullah b. Ab-dülkâdir. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 1406/1986.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Muham-med Muhyiddîn Abdülhamîd. 4 Cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Ma‘rifetü’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. 7 Cilt. Riyad: Dâru’l- Vatan li’n-Neşr, 1419/1998.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Delâilü’n-nübüvve. thk. Revvâs el-Kal‘acî-Abdülber Abbâs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1406/1986.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-İsfahânî. Târîhu İsbahân. thk. Seyyid Kisrevî Hasan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-Ilmiyye, 1410/1990.
• Güzel, Ahmet. Hz. Peygamber'in Savaşları -Gazveler-. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 2018.
• Hamidullah, Muhammed. “Huneyn Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/376-377. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî. Târîhu Bağdâd. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 16 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l- İslâmî, 2002.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh. el-İstîâb fî Marifeti’l-Ashâb. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ceyl, 1992.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh. el-İnbâh alâ kabâili’r-ruvât. thk. İbrahim el-Ebyârî. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-Arabî, 1405/1985.
• İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Alî b. el-Hasen ed-Dımaşkî eş-Şâfiî. Târîhu medîneti Dımeşk. thk. Ömer b. Garâme el- Amravî. 80 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1995.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî el-Bağdâdî. el-Müntezam fî târîhi’l-ümem ve’l-mülûk. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ-Mustafa Abdülkâdir Atâ. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1412/1992.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî el-Bağdâdî. ed-Duafâü ve’l-metrûkûn. thk. Abdullah el-Kâdî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1406.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî el-Bağdâdî. Telkîhu fuhûmi ehli’l-eser fî uyûni’t-târîhi ve’s-siyer. Beyrut: Şirketü Dâri’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, 1997.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-taʿdîl. Hay-darâbâd: Tab‘atü Meclisi Dâireti’l-Meârifi’l-Osmânî, 1952.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. Üsdü’l-gâbe fî ma‘rifeti’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1415/1994.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1997.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Lübâb fî tehzîbi’l-ensâb. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Habîb b. Ümeyye el-Hâşimî. el-Münemmak fî ahbâri Ku-reyş. thk. Hurşit Ahmet Faruk. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1405/1985.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1415.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî, Lisânü’l-mîzân, 7 Cilt. Hindistan: Matbaatü Dâireti’l-Meârifi’n-Nizâmiyye, 1390/1971.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed el-Hadramî el-Mağribî et-Tûnisî. Kitâbü’l-Iber ve dîvânü’l-mübtedeʾ ve’l-haber fî eyyâmi’l-Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve men-âsârahüm min-zevi’s- sultâni’l-ekber. thk. Halil Şehâde. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1988.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed el-Bermekî el-İrbilî. Vefeyâtü'l-a'yân ve enbâu ebnâi'z-zemân. thk. İhsân Abbâs. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1971.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed el-Endelüsî el-Kurtubî. Cemheretü ensâbi’l-Arab. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-Ilmiyye, 1403/1983.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed el-Endelüsî el-Kurtubî. Cevâmiu’s-sîreti’n-nebeviyye. Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-Ilmiyye, ts.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Eyyûb el-Hımyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mus-tafa es-Sekkâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, 2. Basım, 1955.
• İbn Kâni‘, Ebü’l-Hüseyn Abdülbâkî el-Ümevî el-Bağdâdî. Mu‘cemü’s-sahâbe. thk. Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî. 3 Cilt. Medine: Mektebetü Gurabâi’l-Eseriyye, 1418.
• İbn Kayyım, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr ed-Dımaşkî el-Hanbelî. Zâdü’l-meʿâd fî hedyi hayri’l-ıbâd. 5 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 27. Basım, 1415/1994.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1986.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa Abdülvâhid. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1395/1976.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. el-Fusûlü fi’s-sîre. thk. Muhammed Îdü’l-Hatrâvî-Muhyiddin Mestû. Beyrut: Müessesetü Ulûmi’l-Kur’ân, 3. Basım, 1403.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. el-Meârif. thk. Servet Ukkâşe. Kahire: el-Hey’etü’l- Mısriyyetü’l-Âmmetü, 2. Basım, 1992.
• İbn Mâkûlâ, Ebû Nasr Alî b. Hibetillâh el-İclî. el-İkmâl fî refʿi’l-irtiyâb ani’l-müʾtelif ve’l-muhtelif mine’l-esmâ ve’l- künâ ve’l-ensâb. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1411/1990.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l- Ilmiyye, 1990.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî. Uyûnü’l-eser fî fünûni’l-megâzî ve’ş-şemâʾil ve’s-siyer. Ta‘lîk: İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1414/1993.
• Kandemir, Mehmet Yaşar. “Büdeyl b. Verkâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/482-483. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Kelpetin, Mahmut. “İslâm’dan Önce Tâif”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 54 (Haziran 2018), 79- 103.
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Tâif”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/443-447. İs-tanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Küçükaşçı, Mustafa Sabri. “Sakîf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/10-11. İstan-bul: TDV Yayınları, 2009.
• Makrîzî, Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed b. Alî. İmtâʿu’l-esmâ bimâ li’n-nebiyyi mine’l-ahvâl ve’l-emvâl ve’l- hafede ve’l-metâ. thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nümeysî. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, ts.
• Merzübânî, Ebû Ubeydillâh Muhammed b. İmrân el-Horasânî el-Bağdâdî. Mu‘cemü’ş-şüarâ‘. thk. Fritz Krenkow. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1402/1982.
• Müberred, Ebü’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd el-Ezdî es-Sümâlî. Nesebü Adnân ve Kahtân. thk. Abdülazîz el- Meymenî er-Râckûtî. Hindistan: Matbaatü Lecnetü’t-Te’lif, 1354/1936.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Nazlıgül, Habib. “Urve b. Mes‘ûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/183. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Önkal, Ahmet. “İslâm Tarihçiliğinde Tarafsızlık Problemi”. Marife Dini Araştırmalar Dergisi 5/1 (2005), 257-269.
• Safedî, Salâhuddîn Halil b. Aybek. Kitâbü’l-Vâfi bi’l-Vefeyât. thk. Ahmed el-Arnaût-Mustafa et-Türkî. 29 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 2000.
• Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahmân. et-Tuhfetü’l-latîfe fî târîhi’l-medîneti’ş-şerîfe. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1414/1993.
• Sıbt İbni’l-Cevzî, Ebü’l-Muzaffer Şemsüddîn Yûsuf b. Kızoğlu et-Türkî el-Avnî el-Bağdâdî. Mirʾâtü’z-zemân fî târîhi’l-aʿyân. 23 Cilt. Dımeşk: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1434/2013.
• Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillâh el-Has‘amî el-Mâlekî. Ravzu’l-ünüf fî şerhi’s-sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm. thk. Ömer Abdüsselâm es-Selâmî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1421/2000.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr eş-Şâfiî. el-Hasâisü’l-kübrâ. 2 Cilt. Bey-rut: Dâru’l- Kütübi’l-Ilmiyye, ts.
• Şâmî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Yûsuf eş-Şâfiî. Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ıbâd. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Ilmiyye, 1414/1993.
• Şulul, Kasım. Ana Hatlarıyla Siyer-i Nebî. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’t-Türâs, 2. Basım, 1387.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiʿu’s-sahîh. thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Mısır: Matbaatü Mustafâ el-Bâbî, 2. Basım, 1395/1975.
• Umurbek, Hatice. Cahiliye ve Hz. Peygamber Dönemlerinde Tâif. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer b. Vâkıd. Kitâbü’l-megâzî. thk. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A‘lemî, 1409/198.
• Yâkut el-Hamevî, Ebû Abdillâh Şihâbüddîn b. Abdillâh el-Bağdâdî er-Rûmî. Mu‘cemü’l-büldân. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1995.
• Yiğit, İsmail. “Tebük Gazvesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/228-230. İstan-bul: TDV Yayınları, 2011.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osman. Târîhu’l-İslâm. thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmürî. 52 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 2. Basım, 1993.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. thk. Şuayb el-Arnaût. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mîzânü’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el- Bicâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, 1382/1963.
• Zübeyrî, Ebû Abdillâh Mus‘ab b. Abdillâh b. Mus‘ab. Kitâbü nesebi Kureyş. thk. E. Levi-Provençal. Kahire: Dâru’l- Meârif, 3. Basım, ts.