Bir Öğretim Materyali Olarak Medya Haberlerinin Din Eğitiminde Kullanılması

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 521 - 546, 15.12.2021

Ahmet Koç

https://doi.org/10.18505/cuid.871575

Cited By: 2

Öz

Medya haberleri, ilgi çekici olması, güncel bilgileri ihtiva etmesi, derste öğrenilenleri pekiştirmesi, pek çok yöntem ve teknikle birleştirilebilmesi açısından derslerde yararlanılacak önemli bir öğretim materyali olarak kabul edilebilir. Ayrıca medya haberlerinin daha somut bir öğrenme sağlaması, derste anlatılan konunun gerçek hayatla bağlantısının kurulmasına ve öğrencilerin empati becerilerini geliştirmesine yardım etmesi de bu materyali öne çıkaran diğer özelliklerdir. Bu bağlamda medya haberlerinin din eğitiminde kullanılmasının, derse yönelik merak ve ilgiyi arttırabileceği, öğrencilerin öğrenme süreçlerine aktif olarak katılmalarına imkân sağlayabileceği söylenebilir. Dahası medya haberlerinin din eğitiminde kullanılması, öğrencilere medya araçlarında hemen her gün karşılaştıkları haberleri analiz etme, eleştirme, değerlendirme ve dini bilgileriyle karşılaştırma fırsatı sunabilir. Din eğitiminde medya haberlerinden nasıl yararlanılacağını konu edinen bu makale, din eğitimi kapsamındaki derslere giren öğretmenler için medya haberlerinin kullanımı hakkında bir farkındalık oluşturmak ve bu sayede derslerinde medya haberlerini kullanma hususunda onlara yol göstermek amacıyla hazırlanmıştır. Araştırmada din eğitiminde medya haberlerinin kullanılması önce kavramsal çerçevede ele alınmış, ardından din eğitimi verilen derslerin ders kitaplarında medya haberlerinin ne ölçüde kullanıldığı araştırılmıştır. Araştırma kapsamında Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi (DKAB) ile İmam Hatip Lisesi Meslek Derslerine ait 42 kitap incelenmiş ve bu inceleme sonucunda dört örnek bulunmuştur. Ders kitaplarında kullanılan medya haberlerinin, öğrencileri araştırmaya, paylaşmaya ve tartışmaya yönlendirdiği görülmüştür. Çünkü bu etkinliklerde derste öğrenilen bilgilerin medya haberleriyle karşılaştırılması ve güncel hayat ile ilişkilendirilmesi hedeflenmiştir. Ancak 42 ders kitabında sadece dört örnek bulunabilmiş olması, medya haberlerinin din eğitiminde yeterince kullanılmadığını, öğretmenlere ders işleme süreçlerinde medya haberlerinin kullanımı ile ilgili yeterli malzemenin sunulmadığını da ortaya koymaktadır. Araştırmanın üçüncü bölümünde din eğitiminde medya haberlerinin kullanılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar, etkinlik öncesinde, etkinlik esnasında ve etkinlik sonrasında olmak üzere üçe ayrılarak incelenmiştir. Buna göre; medya haberleri ders esnasında anlatım, yorumlama, kavram tanımlama, soru-cevap ve tartışma tekniklerini uygulama şeklinde değerlendirilebilir. Medya haberleri, manşet ya da başlığa uygun bir haber metninin hazırlanması, haber metnine uygun bir manşet veya başlık bulunması, yarım bırakılan metin için tamamlama çalışması yapılması, eksik cümle, kelime ve kavramların tahmin edilmeye çalışılması şeklindeki etkinliklerle uygulanabilir. Ayrıca 5N1K ile medya haberlerinin çözümlemesinin yapılması, medyada tespit edilen görsellerin içeriğinin tahmin edilmesi, görsel ve haber eşleştirmesi yapılması da yapılabilecek etkinlikler arasındadır. Tartışma, bilimsel araştırma ve örnek olay incelemesi yöntemleri, medya haberleri etkinliklerinde etkili şekilde kullanılabilecek yöntemlerdir. Araştırmanın son bölümünde ise medya haberlerinin din eğitimi verilen derslerde kullanılmasına yönelik altı etkinlik örneği verilmiştir. Bu etkinlikler, DKAB (4-7. sınıf), Peygamberimizin Hayatı (7. Sınıf), Temel Dini Bilgiler (9. sınıf), Fıkıh (10. sınıf) ve İslâm Kültür ve Medeniyeti (12. sınıf) derslerine ait etkinlikler olup, beş ayrı ders ve beş ayrı sınıf düzeyinde uygulanmak üzere hazırlanmıştır. Etkinliklerde kullanılan haberlerin birer tanesi ekonomi, spor ve sağlık; üç tanesi de günlük yaşam ile ilgilidir. Her bir etkinlikte farklı tekniklerin uygulanmasına dikkat edilmiş ve etkinliklerin sonunda daha sonraki konular ile ilgili araştırma yapılabilecek medya haberleri için örnekler verilmiştir. Beş ayrı ders ve beş ayrı sınıf düzeyinde hazırlanan bu örnek etkinlikler, din eğitiminde medya haberlerinin oldukça etkili bir şekilde kullanılabileceğini, spordan ekonomiye, sağlıktan günlük yaşama kadar medyanın hemen her bülümünde yer alan haberlerin ders konularıyla bağdaştırılabileceğini ortaya koymaktadır. Bu araştırmanın sonuçları bağlamında, öncelikle ders kitaplarının güncellenerek medya haberlerine daha çok yer verilmesi önerilmektedir. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulacak bir platform aracılığıyla medyada çıkan haberlerin arşivi yapılabilir ve bu haberlerin hangi konularda ve nasıl kullanılabileceği hususunda kılavuz hazırlanabilir. Hem yüksek din eğitimi veren kurumlardaki öğretmen adaylarına öğretmenlik meslek dersleriyle hem de mevcut öğretmenlere hizmet içi eğitimlerle din eğitimi ve medya konusunda farkındalık kazandırılabilir. Bu araştırmanın benzerleri tek bir ders veya tek bir medya aracı özelinde yapılabilir. Ayrıca din eğitimi verilen derslerde medya haberlerinin kullanılmasının öğrencilerin öğrenimine yaptığı katkıyı ölçmek için nicel ve nitel yöntemlerle alan araştırmaları yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi, Öğretim Yöntemleri, Öğretim Materyali, Medya Haberleri

Using Media News in Religious Education as a Teaching Material

Öz

Media news can be regarded as an important teaching material to be used in lessons in terms of being interesting, containing up-to-date information, reinforcing what has been learned in the course, and combining it with many methods and techniques. In addition, the fact that media news provides a more concrete learning, helps the subject in the lesson to be connected with real life and helps students to develop their empathy skills. Therefore, the use of media news in religious education can increase curiosity and interest in the lesson and enable students to actively participate in learning processes. This article, which focuses on how to benefit from media news in religious education, has been prepared to raise awareness about the use of media news for teachers who attend religious education classes, and thus to guide them in using media news in their lessons. In the study, the use of media news in religious education was first addressed in a conceptual framework, and then the extent to which media news was used in the textbooks of the religious education courses was investigated. Within the scope of the research, 42 books on Religious Culture and Moral Knowledge (RCMK) and Imam Hatip High School Vocational Lessons were examined and four examples were found as a result of this examination. It was observed that the media news used in the textbooks led the students to research, share and discuss. However, the fact that only four examples could be found in 42 textbooks reveals that media news are not used sufficiently in religious education, and teachers are not provided with sufficient material on the use of media news in teaching processes. In the third part of the study, the issues to be considered in the use of media news in religious education are examined in three groups as before, during and after the lesson. According to this media news can be evaluated as lecture, interpretation, concept definition, question-answer and application of discussion techniques during the lesson. Discussion, scientific research and case study methods are methods that can be used effectively in media news activities. In the last part of the study, six activity examples are given for the use of media news in religious education classes. These activities are the activities of the lessons of RCMK (4-7th grade), The Life of the Prophet (7th grade), Basic Religious Knowledge (9th grade), Fiqh (10th grade) and Islamic Culture and Civilization (12th grade). These exemplary activities, prepared at five different lessons and five different class levels, reveal that media news can be used quite effectively in religious education, and all media news from sports to economy, from health to daily life can be associated with the course subjects. In the context of the results of this research, it is suggested that the course books should be updated and media news should be included more. Through a platform to be established by the General Directorate of Religious Education, news in the media can be archived and a guide can be prepared on what subjects and how these news can be used. Additional research can be conducted with focus on a single lecture or a single media tool. In addition, quantitative and qualitative studies can be conducted to asses the contribution of the use of media news in religious education classes to students’ learning.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Culture and Moral Knowledge, Teaching Material, Teaching Methods, Media News

Kaynakça

• Açık, Abdullah vd. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Temel Dini Bilgiler İslâm (2). ed. Veli Karataş. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
• Anadolu Ajansı. “’Güven Kantini’nin kasası açık vermiyor” (09 Mart 2017). https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/guven-kantininin-kasasi-acik-vermiyor/767178
• Ayas, Mehmet. “Kavram Karikatürlerinin Din Öğretiminde Kullanılması”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/12 (Aralık 2018), 522-539.
• Aydeniz, Hediyetullah. “Bir İmkan ve Meydan Okuma Olarak Medya ve İletişim: Türkiye’de Din Hizmetleri ve Dini Bilgi Alanı Özelinde Bir Değerlendirme”. Medya-Din ve Dijitalleşme. ed. Mete Çamdereli vd. 228-324. İstanbul: Köprü Kitapları, 2016.
• Aydoğdu Karaaslan, İlknur. “Dijital Oyunlar ve Dijital Şiddet Farkındalığı: Ebeveyn ve Çocuklar Üzerinde Yapılan Karşılaştırmalı Bir Analiz”. Journal of International Social Research 8/36 (Şubat 2015), 806-818. https://doi.org/10.17719/jisr.2015369545
• Bahçekapılı, Mehmet. “Din Eğitiminde Pedagojik Yaklaşımlar; “Din Hakkında Öğrenme” ve “Dinden Öğrenme””. Journal of Islamic Research (2011), 101-120.
• Buluş Kırıkkaya, Esma vd. “Fen ve Teknoloji Derslerinde Gazetelerin Kullanılması”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 32/2 (Haziran 2013), 223-247.
• Bütün Kar, Eda - Elma, Cevat. “Medya Destekli Öğretimin Hayat Bilgisi Dersinde Akademik Başarıya ve Öğrenmede Kalıcılığa Etkisi”. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13/2 (Eylül 2017), 531-549. http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.336740
• Çakmak, Enver vd. İslâm Kültür ve Medeniyeti. ed. Ahmet İşleyen. Ankara: Milli Eğitim Bakan-lığı, ts.
• Çeker, Orhan vd. Fıkıh. ed. Recep Özdirek - Recep Küçükşahin. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
• Çinemre, Semra. “Diyanet TV Çizgi Filmlerinin Din Eğitimine Katkısı Açısından İncelenmesi”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/1 (Haziran 2021), 81-108. https://doi.org/10.14395/hid.865718
• Dee Garrett, Sherrye. Improving Comprehension with newspapers, 2008 NIE Week Teacher’s Guide. Boston: Newspaper Association of America Foundation, Eylül 2009.
• Demir, İsmail. Dini Bilgi Edinme Kaynağı Olarak Sosyal Medya (İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneği). (Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019).
• Deveci, Handan. “Sosyal Bilgiler Dersinde Gazete Kullanımı”. The Turkish Online Journal of Educational Technology 4/3 (Haziran 2005), 159-166.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Türkiye’de Dini Hayat Araştırması. Ankara: DİB Yay, 2014.
• Doğutaş, Aysun. “Medya Şiddetinin Çocuklar Üzerindeki Etkisi”. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2/1 (Haziran 2013), 107-126.
• Duplass, James A. Teaching Elementary Social Studies: Strategies, Standards, and Internet Re-sources. Austrailian ; Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning, 3. Basım, 2011.
• Erpay, İlyas. “Yaygın Din Eğitim Kurumlarında Teknolojinin Önemi ve Kullanımı”. Şarkiyat 11/3 (Aralık 2019), 1318- 1352. https://doi.org/10.26791/sarkiat.629520
• Furat, Ayşe Zişan. “Din Eğitimi Ekseninde Türkiye’de Medya ve Din Araştırmaları”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 2/1 (Haziran 2019), 29-51.
• Furat, Ayşe Zişan. “DKAB Derslerinde Görsel Medyanın Kullanımı/Kullanılabilirliği”. Türkiye’de Okullarda Din Öğretimi. ed. Recep Kaymakcan vd. 573-587. İstanbul: DEM Yayınları, 2011.
• Furat, Ayşe Zişan. “Yaygın Din Eğitiminde Kitle İletişim Araçlarının Yeri: Televizyon Örneği”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (Ekim 2009), 37-62.
• Gül, Recep Emin. “Sosyal Medyada Hadis Kullanımı –Facebook ve Twitter Özelinde-“. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 30 (2016), 163-182.
• Hürriyet Gazetesi. “Borsa’ya ‘İslâmi Endeks’ geliyor” (10 Aralık 2007). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/borsaya-İslâmi-endeks-geliyor-7840677
• İhlas Haber Ajansı. “Tuzla’da yürek ısıtan görüntü” (22 Ekim 2020). https://www.iha.com.tr/haber-tuzlada- yurek-isitan-goruntu-873110/
• İşeri, Şebnem. Fen ve Teknoloji Dersinde Gazetelerden Yararlanarak Hazırlanan Ders Etkinlik-lerinin Öğrencilerin Tutum ve Yaratıcılıgına Etkisi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Fen Bi-limleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Kabapınar, Yücel - Baysal, Z. Nurdan. “Reflecting Life itself to Social Studies Teaching in Pri-mary Schools: Design and Evaluation of a Teaching-Learning Sequence Based on Newspapers”. Eğitimde Kuram ve Uygulama 39 (Haziran 2004), 384-419.
• Karaduman, Nedim. “Popüler Kültürün Oluşmasında ve Aktarılmasında Sosyal Medyanın Ro-lü”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 31/43 (Aralık 2017), 7-27.
• Kavak, Nusret vd. “Fen-Teknoloji Okuryazarlığı ve İnformal Fen Eğitimi: Gazetelerin Potansi-yel Rolü”. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 26/3 (Eylül 2006), 17-28.
• Kaya, Kamil - Tuna, Meryem. “İlköğretim Çağındaki Çocukların Sosyalleşmesinde Televizyo-nun Etkisi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 17 (Şubat 2008), 159-182.
• Kocabay Şener, Nihal. “Türkiye’de Medya ve Din Araştırmalarını Yeniden Düşünmek: Eksiklik-ler Nasıl Doldurulabilir?”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 2/1 (Haziran 2019), 53-69.
• Koç, Ahmet. "The İmpact of Self-Efficacy Perceptions of Imam Hatip Secondary School Teac-hers on Students and Educational Environment". International Journal of Curriculum and Instruction 13/1 (Ocak 2021), 169-182.
• Korkmaz, Mehmet. “Din Dersi Öğretmenlerinin Bir Öğretim Materyali Olarak Filmleri Kullan-ma Durumları”. Bilimname 33 (Mayıs 2017), 35-66. https://doi.org/10.28949/bilimname.345561
• Korukçu, Adem. “Medya Yoluyla Din Hizmetleri”. Din Hizmetlerinde Rehberlik ve İletişim El Kitabı. ed. Recai Doğan - Remziye Ege. 155-188. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Köken, Nevzat. “Çocuk ve Hayat Bilgisi”. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 4/1 (Ocak 2003), 15-27.
• Macit, Sadullah. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokul Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Ders Kitabı 7. İstanbul: FCM Yayıncılık, 2019.
• Milli Eğitim Bakanlığı. “İlköğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlko-kul 4 ve Ortaokul 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar)”, 2018. Erişim 12 Ocak 2021. https://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/2018130153652546-DKAB_(4- 8.%20S%C4%B1n%C4%B1f)_DOP_%202018.pdf
• Nayir, Sebahattin vd. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 8. ed. Veli Karataş. Ankara: Milli Eğitim Ba-kanlığı, ts.
• Nazıroğlu, Bayramali. “Din Eğitiminin Gerekliliği Açısından Dini Medya Okuryazarlığı”. Dinbi-limleri Akademik Araştırma Dergisi 15/2 (Eylül 2015), 191-220.
• Newspaper in Education, Newspaper Association of America Foundation. Newspaper in Educa-tion Presents: Teaching with Newspapers-E-Editions and Print Editions. Newspaper Association of America Foundation, 10 Ekim 2007. https://www.americanpressinstitute.org/wp-content/uploads/2013/09/Digital-NIE-A-Guide-to- Using-E-Editions-with-NIE-Programs.pdf
• Oyman, Nihat. “Din Eğitiminin Önündeki Engeller Araştırması Bağlamında Yeni Yöntem ve Teknikler”, Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi 4/2 (Aralık 2019), 121-135.
• Özay Köse, Esra. “Gazete Haberlerinin Biyoloji Eğitiminde Kullanımı”. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi 1/2 (Aralık 2008), 84-91.
• Özdemir, Ahmet vd. Temel Dini Bilgiler. ed. Suna Akkurt. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
• Özdemir, Safiye. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 6. Ankara: Dörtel Yayıncılık, 2019.
• Özden, Yüksel. Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 7. Basım, 2014.
• Pektaş, Abdullah vd. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 9. ed. Veli Karataş. Ankara: Milli Eğitim Bakan-lığı, ts.
• Sabah Gazetesi. “ABD basını coronavirüsle mücadelede Hz. Muhammed’i örnek gösterdi! ‘Te-mizlik imandan gelir’” (26 Mart 2020). https://www.sabah.com.tr/dunya/2020/03/26/abd-basini-coronavirusle-mucadelede- hz-muhammedi-ornek-gosterdi-temizlik-imandan-gelir
• Sabah Gazetesi. “Dünyanın en ilginç camileri” (28 Ekim 2016). https://www.sabah.com.tr/galeri/yasam/dunyanin-en-ilginc-camileri
• Sanderson, Paul. Using Newspapers in the Classroom. Cambridge, U.K. ; New York: Cambridge University Press, 1999.
• Solmaz, Aysun. Toplumsallaşma Sürecinde Din Eğitiminin Medya Algılaması ve Medya Kulla-nım Alışkanlıkları Üzerindeki Rolü. (Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017).
• Şimşek, İsmihan. “Sosyoekonomik Bir Medya Gerçekliği Olarak Televizyon Vaizliği”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi 2/1 (Haziran 2019), 123-136.
• Tahiroğlu, Ayşegül Yolga vd. “Medyanın Çocuk ve Gençler Üzerine Olumsuz Etkileri; Şiddet Eğilimi ve İnternet Bağımlığı”. Yeni Symposium Dergisi 48/1 (Ocak 2010), 19-30.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı. İlköğretim 4-8. Sınıf Öğretim Prog-ramlarının Öğrenme-Öğretme Süreçlerinde Gazete Kupürlerinden Yararlanma. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 17 Kasım 2008. https://docplayer.biz.tr/3040509-Ilkogretim-4-8-sinif-ogretim-programlarinin-ogrenme-ogretme- sureclerinde-gazete-kupurlerinden-yararlanma.html
• Topcubaşı, Tolga - Kabapınar, Yücel. “Sınıf Öğretmenlerinin Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme Ortamlarında Gazete Haberlerini Kullanma(ma)sı: Güncelin Sınıfta Va-rolma Çabası”. International Journal of Eurasian Education and Culture 4/6 (Nisan 2019), 20-37.
• TRT Spor. “Maradonanın tartışmalı golü attığı maçın hakemi konuştu” (27 Kasım 2020). https://www.trtspor.com.tr/haber/futbol/dunyadan-futbol/maradonanin-tartismali-golu-attigi-macin- hakemi-konustu-221516.html
• Türkyılmaz, Hilmi. "Yenilikçi Bir Öğretim Tekniği Olarak Zihin Haritalama ve Din Eğitiminde Kullanımı". International Journal of Education Technology and Scientific Researches 2/3 (Ağustos 2017), 148-161.
• Ünlüer, Gülbeyaz - Yaşar, Şefik. “Sosyal Bilgiler Dersinde Gazete Kullanımına İlişkin Öğrenci Görüşleri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13/1 (Haziran 2012), 43-57.
• Yılmaz, Feramuz vd. Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokul Peygamberimizin Hayatı 7. ed. H. İs-mail Doğan. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, ts.
• Yiğit, Hulusi vd. Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi 4. ed. Mustafa Yılmaz. Ankara: Milli Eğitim Bakan-lığı, ts.