Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Metaforik Algıları

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 1, 321 - 339, 15.06.2022

Hüseyin Kasım Koca , Mustafa Mücahit

https://doi.org/10.18505/cuid.1052263

Öz

Bu çalışmada, ortaöğretim öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ve öğretmenine yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik (olgubilim) desende tasarlanan araştırmada katılımcılar amaçlı örneklem yöntemleri arasında yer alan ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Veriler 2021- 2022 eğitim öğretim yılında 4 farklı ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 262 öğrenciden toplanmıştır. Araştırma verileri katılımcıların kendilerine verilen formda belirtilen “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni … gibidir- benzer/ çünkü... ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi… gibidir-benzer/ çünkü …” cümlelerini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Bu aşamada elde edilen metaforlar anlamsal içeriğine göre kategori ve tamalara ayrılmış, sayısal olarak ifade edilerek tablolaştırılmış ve okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenlenerek yorumlanmıştır. Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin metaforik algılarının olumlu, olumsuz ve netlik taşımayan olmak üzere üç temada toplandığının belirlendiği araştırmada, öğrencilerin büyük kısmının hem Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine hem de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin olumlu metaforlar ürettiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Ortaöğretim, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Metafor

Metaphorical Perceptions of High School Students towards Religious Culture and Moral Knowledge Teacher and Lesson

Öz

In this study, it is aimed to determine the perceptions of high school students about the Religious Culture and Moral Knowledge course and their teachers through metaphors. In the study, which was designed in a phenomenological (factual) design, one of the qualitative research designs, the participants were determined by the criterion sampling method, one of the purposive sampling methods. The data were collected from 262 students studying in 4 different high school institutions in the 2021-2022 academic year. The research data were obtained by completing the sentences “Religious Culture and Moral Knowledge teacher…like/because…and Religious Culture and Moral Knowledge lesson…-similar/ because……like” in the form given to them. The metaphors obtained at this stage were categorized according to their semantic content, divided into sections, expressed numerically and tabulated, and interpreted in a way that the reader can understand. As a result of the research in which the students' perceptions of the Religious Culture and Moral Knowledge course were gathered under three themes as positive, neutral and negative, it was determined that the majority of the students produced positive metaphors for the Religious Culture and Moral Knowledge Lesson and teacher.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, High School, Religious Culture and Moral Knowledge Lesson, Religious Culture and Moral Knowledge Teacher, Metaphor.

Kaynakça

• Akyürek, Süleyman. “İlk ve Ortaöğretimde Din Eğitimi: Kurumsal Çerçeve”, Din Eğitimi El Kitabı, ed. Recai Doğan ve Remziye Ege. Ankara: Grafiker Yayınları,2012.
• Altaş, Nurullah- Arıcı, İsmail. “Din Eğitiminin Bilimselleşme Süreci” Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü- Nurullah Altaş. İstanbul: Ensar Yayıncılık, 2017.
• Altaş, Nurullah. "Öğrenci Velilerinin İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerine Karşı Tutum Düzeylerinin Dini Tutum Düzeyleriyle İlişkisi (Ön Araştırma)". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1/ 45 (Nisan 2004), 85-105.
• Aydın, Ensar- Sulak, Süleyman. “Sınıf Öğretmeni Adaylarının “Değer” Kavramına Yönelik Metafor Algıları”. Bartın University Journal of Faculty of Education. 4 (2), (Ekim 2015). 482- 500.
• Aydın, Muhammed Şevki. Din Eğitimi Bilimi Kayseri: Kimlik Yayınları, 2018.
• B. Miles, Matthew– Huberman, A. Michael. Qualitative Data Analysis. London: Sage Publications, 1994.
• Botha, Elaine. “Why Metaphor Matters in Education”.South African journal of Education, 29/4 (2009), 431-444.
• Bruce, Maxwell. “Teacher As Professional’ As Metaphor: What İt Highlights And What İt Hides”, Journal Of Philosophy Of Education, 49/1, (2015), 86-106.
• Büyüköztürk vd., Şener. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2013.
• Cerit, Yusuf “Öğretmen Kavramı ile İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 6/4 (Aralık 2008), 693-712.
• Çakmak, Fatih. "Öğrencilerin Lise Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinden Beklentileri". Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi 1 / 1 (Ekim 2018), 24-47.
• Dinçel, Betül Keray- Yılmaz, Ahmet. "Ortaokul Öğrencilerinin ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının “Türkçe Dersi” Ve “Türkçe Öğretmeni” Kavramlarına İlişkin Metaforları". Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi 22 / 1 (Nisan 2018), 243-276.
• Geçit, Yılmaz- Gençer, Gülşah. "Sınıf Öğretmenliği 1. Sınıf Öğrencilerinin Coğrafya Algılarının Metafor Yoluyla Belirlenmesi (Rize Üniversitesi Örneği)". Marmara Coğrafya Dergisi 0 / 23 (Eylül 2013), 1-19.
• Gezer, Melehat. “Sosyal Bilgiler Eğitimi Alanında Metafor Kullanılan Araştırmaların Tematik İçerik Analizi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (3), (Eylül 2020), 1513-1528.
• Goleman, Danilel. Duygusal Zeka,çev. Banu Seçkin Yüksel, Osman Deniztekin. İstanbul: Varlık Yayınları, 1998.
• Gündüz, Muhammed Muhdi. "Gelişim Özellikleri Doğrultusunda Gençliğin Din Eğitimi". Şarkiyat 12 / 4 (Aralık 2020), 1092-1117. İnceoğlu, Metin. Tutum, Algı, İletişim. İstanbul: Beykent Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Karaca, Yetim- Ada, Sebahat Sibel. "Öğrencilerin Matematik Dersine ve Matematik Öğretmenine Yönelik Algılarının Metaforlar Yardımıyla Belirlenmesi". Kastamonu Eğitim Dergisi 26 / 3 (Mayıs 2018), 789-800.
• Karateke, Tuncay. "İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin İmam Hatip Lisesi, Meslek Dersi Öğretmeni ve İdarecilerine İlişkin Metaforik Algıları". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23 / 3 (Aralık 2019), 1235-1256.
• Kaya, Mevlüt. "İlköğretim ve Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Karşı Tutumları". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 / 12-13 (Nisan 2001), 43-78.
• Kılcan, Bahadır. Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 2017. Küsmenoğlu, Sema. Psikolojik Danışma ve Metafor. İstanbul: KDY Yayıncılık, 2021.
• Low, Graham. “Metaphor and Education”, The Cambridge Handbook of Metaphor and Thought ed. Raymond W. Gıbbs, Jr., New York: Cambrıdge Unıversıty Press, 2008.
• MEB, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (9-12. Sınıflar) Öğretim Programı (Ankara: MEB, 2018).
• Milli Eğitim Temel Kanunu (METK), Resmî Gazete 14574 (24 Haziran 1973), Kanun No. 1739, md. 2/2. Erişim 7 Ekim 2021. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf
• Namlı vd., Aysel. "Ortaokul Öğrencilerinin Beden Eğitimi Dersine İlişkin Ürettikleri Metaforlar". Kastamonu Eğitim Dergisi 25 / 2 (Mart 2017), 479-496.
• Saban, Ahmet. “Functions of Metaphor in Teaching and Teacher Education: A Review Essay”. Teaching Education, 17/4 (Aralık 2006), 299-315.
• Sosyal, Davut- Afacan, Özlem. “İlköğretim Öğrencilerinin “Fen ve Teknoloji Dersi” Ve “Fen ve Teknoloji Öğretmeni” Kavramlarına Yönelik Metafor Durumları". Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9 / 19 (Kasım 2013), 287-306.
• Taş, Halil. "İlkokul Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi ile Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenine İlişkin Metaforları". Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 23/1 (Haziran 2019), 29-51.
• Tom, Alan R. “Teaching as a Moral Craft: A Metaphor for Teaching and Teacher Education”. Curriculum Inquiry, 10/3, (1980),317-323 Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegema Yayıncılık,2005.
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü, (Erişim 15 Kasım 2021). https://sozluk.gov.tr
• Yaman, Fikriye- Yaman, Barış. "Ortaokul Öğrencilerinin Matematik Kavramına İlişkin Metaforik Algıları". Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 7 / 6 (Haziran 2020), 250,265.
• Yapıcı, Asım. "Şüphe ve İnanç Kıskacında Gençlerin Din ve Dindarlık Algıları". İlahiyat Akademi / 12 (Aralık 2020), 1-44.
• Yıldırım, Ali – Şimşek, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 2008.
• Zengin, Mahmut. “Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (25), (Haziran 2013), 271-301.