Kavramsal Metafor Kuramı’nın Kur’ân Çalışmalarına Dahil Edilmesi: Eleştirel Literatür Değerlendirmesi

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 561 - 581, 15.12.2022

Hakime Reyyan Yaşar

https://doi.org/10.18505/cuid.1080841

Cited By: 2

Öz

Kavramsal metafor kuramı, son yıllarda kognitif dilbiliminin metafor sahasına kazandırdığı iddialı teoriler-den biridir. Kuramın temel iddiası metaforların kelimeden ziyade kavramlar/tasavvur düzeyinde meydana geldiğidir. Burada tür-cins, nakil ve benzerlik ilişkisini bir kenara bırakılarak metaforların kelimelere değil tecrübeye dayalı tasavvura ait olduğu ortaya konulmuştur. Bu kuram, son yıllarda Kur’ân çalışmalarıyla ilgi-lenen pek çok araştırmacıların da dikkatini çekmiştir. Bunun neticesinde Kur’ân’daki mecâzları ve metafor-ları bu kuram penceresinden inceleyen bir literatür ortaya çıkmıştır. Ancak, kavramsal metafor kuramı, me-tafor çözümlemesini gündelik beşerî dil üzerinde gerçekleştirir. Bu nedenle kuramın kutsal metinlerde yer alan metaforların tahliline yönelik bir yaklaşımı bulunmamaktadır. Buna ek olarak, belagâtta mecâz lafız ve mana ilişkisi üzerinden açıklanırken, bu kuram metaforu tecrübeye dayalı düşünce ve dil ilişkisi üzerinde temellendirir. Bu farklılıklara rağmen, Kur’ân ayetlerini bu kuramla ele alan çalışmaların sayısı gün geçtik-çe artmaktadır. Kuramı, Kur’ân’ı yorumlama aracı olarak tatbik eden araştırmaların ayetleri tefsir usulü ve belagâtın desteğinin uzağında inceledikleri ve metaforların vahyin bir parçası olduğunu dikkate almadıkları tespit edilmiştir. Bu çalışma bahsi geçen literatürü, literatürün takip ettiği metodu, kuramı nasıl tatbik ettik-lerini, Kur’ân çalışmalarına katkılarını ve temel eksikliklerini değerlendirmektedir. Bu bağlamda, çalışma-mız kuramın alana katkısını ve eksikliklerini sorgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’ân Çalışmaları, Kavramsal Metafor Kuramı, Anlambilimi, Metafor, Mecâz.

The Integration of the Conceptual Metaphor Theory in the Qur’anic Studies: A Critical Literature Review

Öz

Conceptual metaphor theory is among the challenging theories that the cognitive linguistics has presented to the field of metaphor in recent years. By leaving aside the relationship of species-genus, transmission and similarity, a new metaphor mechanism is introduced by this theory. Moreover, this theory reveals that metaphors belong to concepts based on experience, not to words. The Conceptual Metaphor Theory, which made a remarkable contribution to metaphor studies, has also attracted the attention of those who are interested in the Qur'an studies. As a result, literature dealing with the metaphors in the Qur'an through the lens of this theory has emerged. This theory is implemented to analyse metaphors existing in everyday language and does not aim to offer an approach to the analysis of metaphors in sacred texts. Despite this, the number of studies examining the Qur'an through the lens of theory is increasing day by day. By focusing on this paticular literature, this study discusses the method followed by researchers, how they apply the theory, its contribution to the Qur'anic studies, and the existing deficiencies in the literature. This study questions the extent to which the theory contributes to the field of Qur’anic studies, the problems it has created in the field and whether it could be resolved.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Qur’anic Studies, Conceptual Metaphor Theory, Semantic Analysis, Metaphor, Majāz

Kaynakça

• Abdelhameed, Madgy Ahmed. “Conceptual Metaphors in the Holy Qur’an: A Cognitive Linguistic Approach”. El-İlmiyya el-muhkama Dergisi, Suez Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. Erişim 14 Ocak 2019. https://jfask.journals.ekb.eg/article_164648_c912970f40f2af2decedc6768ae1f2f7.pdf
• Abdulmoneim, Mohamed Shokr. “The Metaphorical Concept “Life is a Journey” in the Qur’an: a Cognitive-semantic Analysis”. Metaphorik.de 10 (2006). Erişim 14 Ocak 2019. https://www.metaphorik.de/de/journal/10/metaphorical-concept-life-journey-quran-cognitive-semantic-analysis.html
• Abu Libdeh, As’ad J. “Metaphor and Action Embodiment in the Glorious Quran”. Arab World English Journal (AWEJ) 6/3 (Eylül 2015), 136-156. https://dx.doi.org/10.24093/awej/vol6no3.9
• Al-Ajmi, Mashael. “A Cognitive Study of Metaphors in the Glorious Qur’an: From a Linguistic to a Conceptual Approach”. AWEJ for Translation & Literary Studies 3/2 (Mayıs 2019), 114-121. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3398003
• Al-Ali Ali- El-Sharif, Ahmad- Alzyoud, Mohamad Sayel. “The Functions And Linguistic Analysis Of Metaphor In The Holy Qur’an”. European Scientific Journal Edition 12/14 (Mayıs 2016),164-174. https://doi.org/10.19044/esj.2016.v12n14p164
• Al-Karaki, Balqis. “Dissimilar Premises, Similar Conclusions: On the Partial Rationality of Metaphor- a Com-parative Study”. Journal of Near Eastern Studies 70/1 (Nisan 2011), 81-100. https://doi.org/10.1086/659094
• Al-Saggaf, Mohammad Ali- Yasin, Mohamad Subakir Mohd- Abdullah, Imran Ho. “Dualism of soul-person in english translated texts of the Qur’an”. Procedia-Social and Behavioral Sciences 118 (2014), 42-50. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.02.006
• Al-Sowaidi, Belqes – Mohammed, Tawffeek- Banda, Felix. “Translating Conceptual Qur’anic Metaphor: A Cogno-Translational Approach”. Academic Journal of Interdisciplinary Studies 10/1 (Ocak 2021), 161-173. https://doi.org/10.36941/ajis-2021-0014
• Aydın, İsmail. “Hakikat ve Mecâz’ın Terimleşme Süreci”. İslami İlimler Dergisi 8/1 (Bahar 20139, 23-30.
• Berrada, Khaled. “Food metaphors: a contrastive approach”. Metaphorik. de 13 (2007), 1-38.
• Berrada, Khaled. “Metaphors of light and darkness in the holy Quran: a conceptual approach”. Basamat 1 (2006), 45-64.
• Berrada, Khaled. The limitation of the standard theories of metaphor and the conceptualist alternative: an examination of conceptual metaphors in the Qur’an. Fas: University Hassan II., Faculty of Letters, Doktora Tezi, 2002.
• Black, Max. “Metaphor”. Proceedings of the Aristotelian Society, New Series 55 (954-1955), 273-294.
• Charteris-Black, Johnathan. Corpus Approaches to Critical Metaphor Analysis. UK: Palgrave Macmillan, 2004.
• Duman, Mehmet Akif. Retorikten Belâğate Mecâzdan Metafora. Ankara: Nobel Yayınevi, 2019.
• Durmuş, İsmail. “Mecâz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/217/220. İstanbul: TDV Yayınları, 2003.
• Durmuş, İsmail - Pala, İskender. “İstiare”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 23/315-318. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• el-Cürcânî, Abdu’l-Kâhir. Delâilu’l-‘İcâz. Kahire: Daru’l-Hânci, 2004.
• el-Cürcânî, Abdu’l-Kahir. Esrâr’ul-Belâğa. Kahire: Matba‘ul-Medenî, 1984.
• el-Cürcânî, Seyyid Şerîf. Mu‘cemu’t-ta‘rîfât. Kahire: Dâru’l-fadîla, t.y.
• El-Sharif, Ahmad. “On (De) Personification in Prophet Muhammad’s Tradition”. Advances in Language and Literary Studies 6/6 (Aralık 2015), 153-164.
• El-Sharif, Ahmad. A linguistic study of Islamic religious discourse: conceptual metaphors in the prophetic tradition. Londra: Queen Mary-University of London, Doktora Tezi, 2011.
• Eldin, Ahmad Abdel Tawwab Sharaf. “A Cognitive metaphorical analysis of selected verses in the Holy Quran”. International Journal of English Linguistics 4/6 (2014), 16-21. https://doi.org/10.5539/ijel.v4n6p16
• es-Sekkâkî, Ebû Ya‘kûb. Miftâhu’l-Ulûm. 2. Baskı. Lübnan: Dâr al-Kutub al-‘İlmiyyah, 2011.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usul’us-Serahsî. Beyrut: Dar’ul-İlmiyye, 1993.
• Eweida, Sara. The realization of time metaphors and the cultural implications: An analysis of the Quran and English quranic translations. Stockholm: Stockholm University, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Gemuhluoğlu, Zeynep. “İslâm Düşüncesine Özgü Bir Poetikadan Söz Edilebilir mi?: İlk Dönem Kelâm ve Dil Âlimlerinde Din Dili-Mecâz/Şiir-Mecâz İlişkisi Üzerine Bir İnceleme”. Marmara Üniversitesi. Ilahiyat Fakultesi Dergisi 36/1 (2009), 109-134.
• Heinrichs, Wolfhart. “On the figurative (majâz) in Muslim interpretation and legal hermeneutics”. Interpreting Scriptures in Judaism, Christianity and Islam: Overlapping Inquiries. ed. Mordechai Z. Cohen and Adele Berlin. 249-165. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
• Hoffmann, Thomas. “Force Dynamics and the Qur’an: An Essay in Cognitive Qur’ânic Poetics”, ed. Roberta Sterman Sabbath. Leiden-Boston: Brill, 2009.
• İz b. Abdi’s-Selâm, Ebû Muhammed İzzeddin Adulaziz b. Abdi’s-Selam. Tefsiru’l Kur’ân. Beyrût: Daru İbn Hazm, 1996.
• Kaya, Mahmut. İslam Kaynakları Işığında Aristoteles ve Felsefesi. İstanbul: Ekin Yayınları, 1. Baskı, 1983.
• Kirby, John T. “Aristotle on Metaphor”. The American Journal of Philology 118/4 (Kış 1997), 517-554.
• Kövecses, Zoltan. Metaphor in Culture Universality and Variation. New York: Cambridge University Press, 2005.
• Lakoff, George - Johnsen, Mark. Metaforlar, Hayat, Anlam ve Dil. çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki, 1. Baskı, 2015.
• Leezenberg, Michiel. Contexts of Metaphor. Oxford: Elsevier Science Ltd., 1. Baskı, 2001.
• Mohamed, M. T. “The Metaphor of Nature in the Holy Quran: A Critical Metaphor Analysis (CMA)”. Journal of Arabic and Human Sciences, Qassim University 7/3 (Nisan 2014), 83-100. https://doi.org/10.12816/0009611
• Oxford English Dictionary. ed. James A. H. Murray, Henry Bradley, W.A. Craigee, C. T. Onions. 9. Cilt. Oxford: Clarendon Yayın Evi, 2. Baskı, 1989.
• Özdemir, İbrahim. “Bir Dil Bilimi Olarak Vaz‘ İlmi ve Tarihsel Gelişimi”. İslam’da Medeniyet İlimleri Tarihi I. haz. Receğp Şentürk, Ahmet Süruri, Rıza Tevfik Kalyoncu, Mustafa Sürün, Ebru Morgül. İstanbul: İbn Haldun Üniversitesi Yayınları, 2021.
• Riceour, Paul. The Rule of Metaphor The Creation of Meaning in Language. çev. Robert Czerny with Kathleen McLaughlin and John Costello SJ. London and New York: Rutledge Classics Publication, 2003.
• Richard, I. A. Philosophy of Rhetoric. New York: Oxford University Press, 1965.
• Sami, İsmetullah. İslam Hukuk Usûlünde Mecâz. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1. Basım, 2018.
• Sardaraz, Khan - Ali, Roslan. “A Cognitive-Semantic Approach To The Interpretatıon Of Death Metaphor Themes In The Quran”. Journal of Nusantara Studies 4/2 (2019), 219-246. https://doi.org/10.24200/jonus.vol4iss2pp219-246
• Sardaraz, Khan - Ali, Roslan. “A Cognitive-Semantic Study of the Spatial Preposition Fī in the Quran”. KEMA-NUSIAAN 24/ 2 (2017), 89–122. https://doi.org/10.21315/kajh2017.24.2.4
• Sardaraz, Khan - Ali, Roslan. “Conceptualisatıon Of Death And Resurrection In The Holy Quran: A Cognitive-Semantıi Approach”. Journal of Nusantara Studies 1/2 (2016), 11-24. https://doi.org/10.24200/jonus.vol1iss2pp11-24
• Sardaraz, Khan - Ali, Roslan. “Relationship Between Conceptual Metaphors And Arabic Roots in the Qur'an”. Peshawar Islamicus 9/2 (Temmuz-Aralık 2018), 41-61.
• Sardaraz, Khan - Naeem, Badshah Syed-Ullah Irfan. “Cognitive Semantic Study of the Preposition ‘Min’ in the Quran”. Journal of Islamic & Religious Studies 4/2 (Temmuz-Aralık 2019) 83-110. https://doi.org/10.36476/JIRS.4:2.12.2019.13, PP: 83-110
• Sardaraz, Khan - Naz, Rubina. “Evolution of Balāghah and Majāz in Arabic Rhetoric and the Need for its In-novation”. Burjis 6/2 (Temmuz-Aralık 2019), 28-44.
• Sardaraz, Khan- Ali, Roslan. “Argument is war metaphor in the Qur’ān”. Journal of Islamic Thought and Civilization 10/1 (2020), 66–86. https://doi.org/10.32350/jitc.101.04
• Sardaraz, Khan-Roslan, Ali. “Dichotomy Of Language & Thought In The Interpretation Of Metaphor In The Quran”. Journal of Nusantara Studies 6/1 (2021), 95-117. https://doi.org/10.24200/jonus.vol6iss1pp95-117
• Sayın-Çağıran, Zeynep. Kur’an-ı Kerim’deki Metaforların Gündelik Dil Felsefesi Açısından Değerlendirilmesi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 2020.
• Shah, Mustafa. “The Philological Endeavours of the Early Arabic Linguists: Theological Implications of the tawqf-iil Antithesis and the majz Controversy/Part 1”. Journal of Qur’anic Studies 1/1(2002), 27-46.
• Simms, Karl. Paul Ricoeur, London: Routledge, 2003.
• Siregar, Usmala Dewi – Lubis, Syahron – Nasution, Khairna. “Using the Theory of Conceptual Metaphor to Understand Utterance Metaphorical in English Version of Surah An-Nisa”. Retorika: Jurnal Ilmu Bahasa 7/1 (2021), 19-24.
• Sister, Moses. Metaphern und Vergleiche im Koran: Inaugural-Dissertation. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Berlin: Friedrich-WilhelmsUniversität, 1931.
• Soskice, Janet, “Din Dili”, çev. Mustafa Turan, On Dokuz Mayıs Ünversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, 43: 355-68.
• Taverniers, Miriam. Metaphor and metaphorology A selective genealogy of philosophical and linguistic conceptions of metaphor from Aristotle to the 1990s. Belçika: Academia Press, 2002.
• The Quranic Arabic Corpus, “Ontology of Quranic Concepts”. Erişim 26 Ağustos 2022. https://corpus.quran.com/ontology.jsp
• Torrey, Charles C. The Commercial-Theological Terms in the Koran. Leyden: E.J . Brill, 1892.
• Yakar, Sümeyra – Yakar, Emine Enise. “A Critical Comparison between Classical Divorce Types of Ḥanbalī and Ja‘farī Schools”. Darulfunun Ilahiyat 31/2 (2020), 275-298. https://doi.org/10.26650/di.2020.31.2.803260
• Zemahşerî, Ebû'l-Kâsım Mahmud İbn Ömer. el-Keşşâf an Hakâikı't-Tenzîl ve Uyûni'l-Ekâvîl fı Vücühi't-Te'vîl. Beyrût: Daru’l-Marife, 2009.