Tümevarım Metodu Açısından en-Naḥvu’l-Vâḍıḥ ve el-Ḳavâʻidu’l-ʻArabiyyetu’l-Muyessere Adlı Arapça Dilbilgisi Kitaplarının İncelenmesi ve Nitel Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 841 - 861, 15.12.2022

Mesut Köksoy

https://doi.org/10.18505/cuid.1160851

Öz

Bu çalışmada tümevarım ve tümdengelim metotları hakkında bilgiler ile bu metotlar arasındaki farklar verilmiştir. Daha sonra Türkiye’de dilbilgisi öğretiminin metot açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Ardından tümevarım metodu takip edilerek hazırlanan en-Naḥvu’l-Vâḍıḥ ve el-Ḳavâʻidu’l-ʻArabiyyetu’l-Muyessere adlı Arapça dilbilgisi kitaplarının dilbilgisi öğretim metotları önsöz, konuların ele alınışı ve alıştırmalar başlıkları altında incelenmiştir. Çalışmanın devamında 2020-2021 eğitim döneminde Selçuk Üniversitesinde Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü birinci sınıfında tümdengelim yöntemi ile hazırlanmış dilbilgisi kitabının kullanıldığı bir ders yanında el-Ḳavâʻidu’l-ʻArabiyyetu’l-Muyessere adlı eserin kaynak kitap olarak kullanıldığı dersi alan öğrencilerin dilbilgisi öğretim metotlarına yaklaşımlarını öğrenmek amacıyla uzun süredir Arapça eğitimi alan 8 öğrenci ile Arapça eğitimine üniversitede başlamış 8 öğrenci olmak üzere rastgele seçilen 16 öğrencinin katıldığı yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinin kullanıldığı bir nitel araştırma yapılmıştır. Görüşmeye katılan her iki gruptaki öğrencilerin çoğunluğunun tümdengelim yöntemini tercih ettiği görülürken öğrencilerin dilbilgisi konusunun detaylı anlatılması ve terimlere çok yer verilmesi gibi hususlarda metot tercihleri ile farklılaşan yaklaşımlarının olduğu anlaşılmıştır. Çalışmada her iki metotta gerek eğitimcilerin gerekse öğrencilerin olumlu ve olumsuz bulduğu hususlar olduğu görüldüğünden dolayı olumlu bulunan hususların göz önünde bulundurulduğu karma bir metodun izlenmesinin daha faydalı olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arapça dilbilgisi, tümevarım, metot, en-Nahvu’l-Vadıh, el-Kavaidu’l-Arabiyyetu’l-Muyessere

Examination of the Arabic Grammar Works Named al-Naḥw al-Wāḍiḥ and al-Qavā’id al-‘Arabiyya al-Muyassara in Terms of the Inductive Method and a Qualitative Research

Öz

In this study, information about inductive and deductive methods and the differences between these methods was given. Afterwards, grammar teaching in Turkey was evaluated in terms of method. Then, the grammar teaching methods of the Arabic grammar books called al-Naḥwu'l-Wâḍıḥ and al-Qawâʻid al-ʻArabiyya al-Muyassara, which were prepared by following the inductive method, were examined under the headings of preface, handling of the subjects and exercises. In the continuation of the study a qualitative research was conducted using the semi-structured interview technique with 16 randomly selected students, 8 of whom who have been studying Arabic for a long time and 8 of whom have started their Arabic education at university in order to learn the approaches of the students to the grammar teaching methods who took the course which the work called al-Qavâʻid al-ʻArabiyya al-Muyassara was used as a source book in the 2020-2021 academic year, in the first year of the Department of Arabic Language and Literature at Selcuk University in addition to a lesson which the grammar book prepared with the deductive method. While it was seen that the majority of the students in both groups participated in the interview preferred the deductive method, it was understood that the students had different approaches with their method preferences in terms of explaining the grammar issue in detail and giving more space to terms. In the study, it was concluded that it would be more beneficial to follow a mixed method in which the the positive aspects are considered, since it was seen that there were aspects that both educators and students found positive and negative in both methods.

Anahtar Kelimeler

Arabic grammar, inductive, method, al-Nahw al-Wadih, al-Qawaid al-Arabiyya al-Muyassara

Kaynakça

• ‘Afîfî, Ahmed. “Vesâ’ilu ve Ṭuruḳu Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye ve’l-Baḥsu ‘an Minheciyye Hadisiyye”. Menâhicu Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye Kongresi Bildiriler Kitabı. 60-70. Kerala: Kerala Üniversitesi, 2018.
• Bayram, Selahattin. “Öğrenci ve Öğretmen Perspektifinden Türkiye’de Arapça Öğretimi: Anadolu İmam Hatip Lisesi Öğrencileri Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Değerler Eğitimi 9/22 (2011), 43-66.
• Bingöl, Abdulkuddüs. “İstikra”. DİA. 23/358-359. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2001.
• Bingöl, Abdulkuddüs. “Ta’lil”. DİA. 39/511. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 2010.
• Bloomfield, Leonard. “Dilbigisel Biçimler”. çev. Şeyda Ozil. Kuramcılardan Seçmeler. 70-74. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1983.
• Cârim, Ali el- - Emîn, Mustafa. en-Naḥvu’l-Vâḍıḥ. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1951.
• Chomsky, Noam. “Üretici Dilbilgisi ve Düzenlenişi”. çev. Emel Sözer. XX. Yüzyıl Dilbilimi (Kuramcılardan Seçmeler. 241-244. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1983.
• Civelek, Yakup. “Türkiye’de Arapça Öğretimine Dair Bazı Teklifler-Riyad Arap Dil Enstitüsü Örneği”. YYÜİFD 2 (1998), 225-283.
• Çağmar, M. Edip. “el-Kavâ‘idu’l-‘Arabiyyetu’l-Muyessere Adlı Eserde Anlatılan Gramer Kurallarının Değerlendirilmesi”. Şarkiyat 6 (2011), 27-52.
• Çetin, Nihad M. “Arapça Öğretimi”. Mavera 79 (1983), 31-34.
• Davudoğlu, Ahmet. “Arapça Üzerine Bir Soruşturma”. Mavera 79 (1983), 14-15.
• De Sausure, Ferdinand. “Dil ve Söz”. çev. Berke Vardar. Kuramcılardan Seçmeler. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1983.
• Demirel, Özcan. İlköğretim Okullarında Yabancı Dil Öğretimi. İstanbul: MEB, 1999.
• Dzou-Elouiam, Samira. “Ṭuruḳu Ta‘limiyyeti’n-Naḥvi ve Eseruha fî Tenmiyetu’l-Luġa”. el-Luġât ve’s-Seḳâfât ve’l-Muctemi‘ât 6/2 (2020), 164-169.
• Gezek, Ahmet. “Modern Arap Dil Öğretimi Kitaplarında Bütünsellik Problemi: en-Nahvü’l-Vâdih Kitabı Örneği”. 8. Uluslararası Akademik Araştırmalar Kongresi Tam Metin Kitabı. 169-174. Elazığ, 2022.
• Güneş, Firdevs. “Dilbilgisi Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar”. Dil ve Edebiyat Eğitimi 2/7 (2013), 71-92.
• Han, Tuğba. The Effects of Deductive and Inductive Instruction on Grammar. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, 2012.
• Ḫâṭır, Mahmud Ruşdî - vd. Ṭuruḳu Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye ve’t-Terbiyyeti’d-Diniyye fî Ḍav’i’l-İtticâhâti’t-Terbeviyyeti’l- Ḥadise. Kuveyt: Muessesetu’l-Kutubi’l-Câmi‘iyye, 7. Basım, 1998.
• Ḫûlî, Muhammed Ali el-. Esâlîbu Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye. Suveylih: Daru’l-Fellâḥ, 2000.
• Karaca, Mahmut. İmam-Hatip Liselerinde Arapça Öğretimi ve Arapça Ders Kitaplarının Tahlili. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans, 1992.
• Lebi, M. Fâris Osman. “Ṭarâ’iḳun Mubtekiretun fî Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye”. Menâhicu Tedrîsi’l-Luġati’l-‘Arabiyye Kongresi Bildiriler Kitabı. Kerala: Kerala Üniversitesi, 2018.
• Lyons, John. Kuramsal Dilbilimine Giriş. çev. Ahmet Kocaman. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1983.
• Medkûr, Ali Ahmed - Herîdî, Îmân Ahmed. Ta‘lîmu’l-Luġati’l-‘Arabiyyeti li Ġayri’n-Nâṭiḳîne Biha. Kahire: Daru’l-Fikri’l-Arabiyyi, 2006.
• Öztürk, Osman. “Türkiye’de Arapça Öğretimi”. Mavera 79 (1983), 23-27.
• Ricâl, Şâh. “Ṭuruḳu Tedrîsi’n-Naḥvi ve Taṭbîḳiha fî Ta‘lîli’l-Luġati’l-‘Arabiyye”. el-Luġatu’l-‘Arabiyye ve Devruha fî Taṭbîḳi’ş-Şer‘iyyeti’l-İslâmiyye ve’l-Ḥaḍariyyeti’l-İnsâniyye Kongresi Bildiriler Kitabı. Aceh, 2018.
• Ṣinî, M. İsmail eṣ- vd. el-Kavâ‘idu’l-‘Arabiyyetu’l-Muyessere. İstanbul: Cantaş Yayınları, 2010.
• Soysaldı, Mehmet. “Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları”. EKEV Akademi 45 (2010), 247-279.
• Syahbana, Muhammad. İstiḫdâmu’ṭ-Ṭarîḳati’l-İstiḳrâ’iyye ve’l-Ḳıyâsiyye fî Ta‘lîmi Terkîbi’l-Luġati’l-‘Arabiyye. Banjarmasin: Antasari, Bitirme, 2019. http://idr.uin-antasari.ac.id/11310
• Temizel. Ahmedî’nin Mîzânu’l-Edeb ve Mi‘yâru’l-Edeb’i ve Tercümesi. Konya: Tablet, 2005.
• Topaloğlu, Bekir - Karaman, Hayreddin. “Arapça Öğretimi Üzerine”. Mavera 79 (1983), 21-23.
• Türnüklü, Abbas. “Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 24/24 (2000), 543-559.
• Üçok, Necip. Genel Dilbilim. Ankara: Sakarya, 1947.
• Wunderlich, Dieter. “Metindilbilim”. çev. Emel Sözer. Dilbilim Seçkisi. 205-216. Ankara: Türk Dil Kurumu, 1982.
• Yıldırım, Ali. “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel özellikleri ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”. Eğitim ve Bilim, 7-17. Erişim 05 Temmuz 2022. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5326/1485