Sezai Karakoç’un Eserlerinde Kutlu Söz Kullanımı

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 17 - 29, 15.06.2023

İbrahim Saylan

https://doi.org/10.18505/cuid.1228628

Öz

Son dönemin önemli şair ve düşünürlerinden olan Sezai Karakoç, amentüdeki diriliş kavramını, dünyadaki dirilişe uyarlayarak bir mefkûre geliştirmiştir. Mefkûresini Hz. Peygamber’in (s.a.s.) sünnetini ihya etmek olarak gören Karakoç, davasını da O’nun davası olarak tanımlamıştır. Hadis ilmi ile doğrudan münasebeti olmayan ancak düşünce dünyasının merkezine Hz. Peygamber’i koyan Karakoç, bazı eserlerinde kimseye nispet etmeden bir “ölçü” ve “prensip” olarak veya “kutlu söz” diyerek tırnak içinde; hakikati arama, ilmin önemi, güzel ahlak, nefisle savaş, ölüme hazırlık ve zühd gibi başlıklar altında toplayabileceğimiz aktarımlarda bulunmuştur. Bu kabil aidiyeti belirsiz aktarımların hadis kaynaklarında ne derecede yer aldığı veya hadislerle ne derecede ilgisi olduğu merakımızı celbetmiştir. Karakoç’un kimseye nispet etmeden “kutlu söz” olarak veya bir kaide olarak kabul edip tırnak içinde zikrettiği bu tür aktarımların hadis kaynaklarındaki yerini ve hadis ilmi açısından değerini tespit etmeyi hedefledik. Bu çalışma kapsamında; rivayetlerin kaynaklarını, sıhhatini, bağlam ve yorumlarını ele almayı amaçladık.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sezai Karakoç, Kutlu Söz, Diriliş, Rivayet

The Use of the Holy Word in Sezai Karakoç’s Works

Öz

Sezai Karakoç, who is a one of the most important poets and thinkers of the last period, developed an ideal by adapting the concept of resurrection in the creed to the resurrection in the world. His ideal of Seeing it as reviving the Sunnah of the Prophet Muhammad, Karakoç defined his cause as his cause. Prophet Muhammad, who has no direct relation to the knowledge of Hadith, but to the center of the world of thought. Karakoç, who put the Prophet as a “measure” and “principle” or “blessed word” in some of his works, has made quotations that we can collect under headings such as the search for truth, the importance of knowledge, good morals, the battle with the soul, preparation for death and zuhd, without referring to anyone. The extent to which such transfers of uncertain affiliation take place in the hadith sources or to what extent they are related to hadiths has aroused our curiosity. We aimed to determine the place in hadith sources and their value in terms of hadith science, which Karakoç accepted as a "holy word" or as a rule and mentioned them in quotation marks without attributing them to anyone. Within the scope of this study; We aimed to deal with the sources, authenticity, context and interpretations of the rumors.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Sezai Karakoç, Holy Word, Resurrection, Narration

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. Keşfü’l-ḫafâʾ ve müzîlü’l-ilbâs ʿamme’ş-tehere mine’l-eḥâdîs̱ ʿalâ elsineti’n-nâs. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1351/1954.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût vd. 47 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed. Feḍâʾilü’ṣ-ṣaḥâbe. thk. Vasiyyullah b. Muhammed Abbas. 2 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1403/1983.
• Alî el-Kârî, Nûruddîn Alî b. Sultan Muhammed el-Herevî. el-Esrârü’l-merfûʿa fi’l-aḫbâri’l-mevḍûʿâ (el-Mevḍûʿâtü’l-kübrâ). thk. Muhammed Lutfî es-Sabbâğ. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1391/1971.
• Atmaca, Veli. “Hadisleri Bakımından Cevâhiru’l-ebrâr min emvâci’l-bihâr (Yesevi Menakıbnamesi) Üzerine Bir İnceleme”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 11/2 (327-344) 2001.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Alî. ez-Zühdü’l-kebîr. thk. Amir Ahmed Haydar. Beyrût: Dâru’l-Cinân Müessesetü’l-Kitâbi’s-Sekâfiyye, 1987/1408.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Alî. Şuʿabü’l-îmân. thk. Abülali Abdülhumeyd. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Alî. es-Sünenü’l-kebîr. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Bezzâr, Ahmed b. Amr b. Abdilhâlık. el-Müsned. thk. Mahfûzu’r-Rahmân Zeynullâh vd. 18 Cilt. Medine-i Münevvere: Mektebetü’l-‘Ulûm ve’l-Hikem, 1424/2003.
• Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr fî şerḥi Uṣûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 1422/2002.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Edebü’l-müfred. thk. Muhammed Fuad Abdulbaki. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1409/1989.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûḥu’l-beyân. 10 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, ts.
• Çam, Süleyman. “İman-Amel Bağlamında Dindarlık Ahlâk İlişkisi”. İslâm ve Yorum IV. ed. Veysel Özdemir-Mehmet Öztürk. 1/101-122. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları, 2020.
• Çoban, Mustafa. Sezai Karakoç’un Eserlerinde Dînî Referanslar. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Deylemî, Şîrûye b. Şehredâr. Müsnedü’l-Firdevs (Müsnedü Firdevsi’l-aḫbâr). thk. es-Se‘îd b. Besyûnî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.
• Ebü’l-Leys es-Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed. Bustânü’l-ʿârifîn. Beyrût: Müessesetü’l-Kitâbi’s-Sekâfiyye, 1414/1993.
• Ebû Tâlib el-Mekkî, Muhammed b. Alî b. Atiyye el-Hâriŝî. Ḳūtü’l-ḳulûb fî muʿâmeleti’l-maḥbûb ve vaṣfi ṭarîḳi’l-mürîd ilâ maḳāmi’t-tevḥîd. thk. Âsım İbrahim el-Keyyâlî. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdullah el-İsbehânî. Ḥilyetü’l-evliyâʾ ve ṭabaḳâtü’l-asfiyâʾ. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1416/1996.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddîn. Silsiletü’l-eḥâdîs̱i’ḍ -ḍaʿîfe ve’l- mevḍûʿa ve es̱eruhe’s-seyyiʾü fi’l-ümme. 14 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maʿârif, 1412/1992.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddîn. Silsiletü’l-eḥâdîs̱i’ṣ-ṣaḥîḥa ve şeyʾün min fıḳhihâ ve fevâʾidihâ. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Maʿârif, 1415/1995.
• Elbânî, Muhammed Nâsırüddîn. Ṣaḥîḥü’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr ve ziyâdetih. 2 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Fettenî, Cemâlüddîn Muhammed Tâhir b. Alî. Teẕkiretü’l-mevḍûʿât. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, 2. Basım, 1399/1979.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed. İḥyâʾü ʿulûmi’d-dîn. 4. Cilt. Beyrût: Dâru’l-Maʿârif, ts.
• Hâkim, Muhammed b. Abdillah el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ʿale’ṣ-Ṣaḥîḥayn. thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hârizmî, Ebû Bekr Muhammed b. Abbâs. Müfîdü’l-ʿulûm ve mübîdü’l-hümûm. Beyrût: Mektebetü’l-Unsûriyye, 1418/1997.
• Heysemî, Nûruddîn Alî b. Ebî Bekr. Mecmaʿu’z-zevâʾid ve menbaʿu’l-fevâʾid. thk. Husâmuddîn Kudsî. 10 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1414/ 1994.
• İbn Adî, Abdullah b. Adî b. Abdillâh el-Cürcânî. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd vd. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1418/1997.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd. el-Menâmât. thk. Abdülkadir Ahmed Atâ. Beyrût: Müessesetü’l-Kitâbi’s-Sekâfiyye, 1414/1993.
• İbn Ebi’d-Dünyâ, Abdullah b. Muhammed b. Ubeyd. Iṣlâḥu’l-mâl. thk. Abdülkadir Ahmed Atâ. Beyrût: Müessesetü’l-Kitâbi’s-Sekâfiyye, 1414/1993.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Muṣannef fi’l-eḥâdîs̱ ve’l-âs̱âr. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1409/1989.
• İbn Hacer, Şihâbüddîn Ahmed b. Alî el-Askalânî. el-İmtâʿ bi’l-erbaʿîne’l-mütebâyineti (bi-şarṭi)’s-semâʿ. thk. Ebû Abdullah Muhammed Hasan. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye,1418/1997.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Bustî. Ṣaḥîḥu İbn Ḥibbân bi tertîbi ibn Balabân. thk. Şuayb el-Arnaût. 18 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1414/1993.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Bustî. el-Mecrûḥîn mine’l-muhaddisîn ve’d-duafâî ve’l-mekrûkîn. thk. Mahmûd İbrahim Zâyid. 3 Cilt. Haleb: Dâru’l-Vaʿî, 1396/1976.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. Medâricü’s-sâlikîn (beyne menâzili “iyyâke naʿbüdü ve iyyâke nesteʿîn”). thk. Mu‘tasim Billah. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1416/1996.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Ġarîbü’l-ḥadîs̱. thk. Abdullah el-Cübûrî. 3 Cilt. Bağdat: Mektebetü’l-Ânî, 1397/1977.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvinî. es-Sünen. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 2 Cilt. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-ʿArabiyye, 1336/1918.
• İbn Reslân, Şihâbuddîn Ebü’l-Abbâs Ahmed b. Husayn b. Ali. Şerḥu Süneni Ebî Dâvûd. 20 Cilt. Mısır: Dâru’l-Felâh, 1437/2016.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahmân b. Alî. el-Mevḍûʿât. thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. 3 Cilt. Medine: el-Mektebetü's-Selefiyye, 1386/1966.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm. el-Fetâva’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ vd. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1408/1987.
• Karakoç, Sezai. Gündönümü. İstanbul: Diriliş Yayınları, 5. Basım, 1995.
• Karakoç, Sezai. Diriliş Neslinin Amentüsü. İstanbul: Diriliş Yayınları, 7. Basım, 1998.
• Karakoç, Sezai. Ruhun Dirilişi. İstanbul: Diriliş Yayınları, 8. Basım, 2007.
• Karakoç, Sezai. Yitik Cennet. İstanbul: Diriliş Yayınları, 13. Basım 2012.
• Karakoç, Sezai. Gün Saati (Günlük Yazılar IV). İstanbul: Diriliş Yayınları, 4. Basım, 2015.
• Karakoç, Sezai. Sûr (Günlük Yazılar III). İstanbul: Diriliş Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Karakoç, Sezai. Sütun (Günlük Yazılar II). İstanbul: Diriliş Yayınları, 9. Basım, 2017.
• Karakoç, Sezai. Fizikötesi Açısından Ufuklar ve Daha Ötesi II. İstanbul: Diriliş Yayınları, 5.Basım, 2015.
• Karakoç, Sezai. Fizikötesi Açısından Ufuklar ve Daha Ötesi III. İstanbul: Diriliş Yayınları, 5.Basım, 2016.
• Karakoç, Sezai. Unutuş ve Hatırlayış. İstanbul: Diriliş Yayınları, 2. Basım, 1998.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr b. Abdilmelik. İrşâdü’s-sârî li-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. 10 Cilt. Mısır: Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1323/1905.
• Kurʾân Yolu. Erişim 16 Kasım 2022. https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kelâbâzî, Muhammed b. İbrâhîm el-Buhârî. et-Taʿarruf li-meẕhebi ehli’t-taṣavvuf. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1413/1993.
• Kelâbâzî, Muhammed b. İbrâhîm el-Buhârî. Meʿâni’l-aḫbâr (Baḫrü’l-fevâʾid). Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/1999.
• Münâvî, Zeynuddin Muhammed Abdürrauf. Feyżü’l-ḳadîr şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġīr. 6 Cilt. Mısır: Mektebetü’t- Ticariyyeti’l-Kübrâ, 1356/1937.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-ʿArabî, ts.
• Müttakī el-Hindî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân. Kenzü’l-ʿummâl fî süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl. thk. Bekrî Hayyânî vd. 16 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1401/1981.
• Müzhirî, Muzhirüddîn el-Hüseyin b. Mahmud. el-Mefâtîḥ fî şerḥi’l-Meṣâbîḥ. thk. Nureddin Talib. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’n-Nevâdir, 1433/2012.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünen (el-Müctebâ). thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. 9 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Râzî, Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Tâberistânî. Mefâtîḥu’l-ġayb/et-Tefsîrü’l-kebîr. 32 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l- ʿArabî, 1420/1999.
• Sagânî, Hasan b. Muhammed. el-Mevḍûʿât. thk. Necm Abdurrahmân Halef. Dımeşk: Dâru’l-Me‘mûn li Türâs, 1405/1984.
• Saylan, İbrahim. Yusuf Şükrü Harpûtî ve Eserlerinin Hadis Açısından Değeri. Kayseri: Kimlik Yay. 2020.
• Sehâvî, Şemsüddîn Muhammed b. Abdurrahmân. el-Maḳâṣıdü’l-ḥasene fî beyâni kes̱îrin mine’l-eḥâdîs̱i’l- müştehire ʿale’l-elsine. thk. Muhammed Osman el-Haşet. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-ʿArabî, 1405/1985.
• Süyûtî, Abdurrahmân Celalüddîn. ed-Dürerü’l-müntes̱ire fi’l-eḥâdîs̱i’l-müştehire. thk. Muhammed b. Lutfî es- Sabbâğ. Riyad: ‘İmâdetü Şu’ûni’l-Mektebât-Câmiatü Melik Suud, ts.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Muʿcemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdilmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, ts.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed. el-Muʿcemü’l-evsaṭ. thk. Târık b. Avadillah b. Muhammed ve Abdulhasen b. İbrâhîm el-Huseynî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1994.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. es-Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Mısır: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1395/1975.
• Ünverdi, Şehmus. Keşfü’l-ḫafâʾ’da Uydurma Hadisler. Ankara: İlâhiyât, 2021.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV. Yay., 2000.
• Yıldırım, Ahmet. Hoca Ahmed Yesevîn’nin Hadis Kültürü. Ankara: TDV. Yay., 2012.
• Yıldırım, Enbiya. Hadisler ve Zihinlerdeki Sorular. İstanbul: Rağbet Yay., 2011.
• Yüceer, Mustafa. “Mevlânâ’nın Fîhi Mâ Fîh İsimli Eserinde Hadis Kullanımı (Tahrîc ve Tenkîd Bağlamında)”. Artvin Çoruh Üniversitesi İlahiyat Araştırmaları Dergisi 2/2 (197-237), 2018.
• Yüceer, Mustafa. “Mevlânâ’nın Dîvân-ı Kebîr’inde İktibas ve Telmih Yoluyla Yer Alan Rivayetler”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 26/2 (491-512), 2022.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır. et-Teẕkire fi’l-eḥâdîs̱i’l-müştehire. thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406/1986.