The Critique of the Opinion Claiming That Allah Does Not Know Beforehand the Willing Acts of the Slaves in Terms of the Science of Tafsir

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 150 - 166, 15.06.2023

Fatih Çelikel

https://doi.org/10.18505/cuid.1234652

Öz

There are some verses in the Qur'an that can be understood at first glance to mean that Allah Almighty knew certain things afterwards. Based on such verses, it has been claimed that Allah Almighty knew the voluntary acts of the slaves afterwards. This view, whose historical origin goes back to Cehmiyya, is defended by Abdülaziz Bayındır today. Adopting an approach that understands and explains the verses he refers to as the main reference on the subject, Abdülaziz Bayındır argues that the thirty-first verse of the chapter of Muhammad and other verses with a similar notion indicate that Allah does not know beforehand the optional actions of His servants. In this study, the rational and narrative evidences that Bayındır presented as a justification for his views were examined within the framework of the basic procedural principles of the science of tafsir. In our study, the method of analysis and criticism has been adopted. While interpreting the verses that Bayındır examined as a basis for his thesis, the method he put forward was verified through different verses, and it was seen that this method did not offer an accurate and authentic methodology of understanding and interpretation. It has been seen that the verses that Bayındır put forward as a basis for his thesis do not indicate that Allah knows the voluntary actions of the servants afterwards, but that he reveals what he knows in his pre-eternal knowledge.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Allah, Knowledge, Destiny, Unseen.

Allah’ın Kulların İrâdî Fiillerini Önceden Bilmediğini Öne Süren Görüşün Tefsir İlmi Açısından Kritiği

Öz

Kur'ân-ı Kerim'deki bazı ayetler ilk bakışta Cenâb-ı Hakk'ın bir takım şeyleri sonradan bilmekte olduğu şeklinde anlaşılabilecek yapıdadır. Bu gibi ayetlerden hareketle Cenâb-ı Hakk'ın kulların irâdî fiillerini sonradan bildiği öne sürülmüştür. Tarihi kökeni Cehmiyye'ye kadar uzanan bu görüş günümüzde Abdülaziz Bayındır tarafından savunulmaktadır. Konuyla ilgili temel referans olarak gösterdiği ayetleri zahiri anlamları üzerinden anlayan ve açıklayan bir yaklaşımı benimseyen Abdülaziz Bayındır, başta Muhammed sûresinin otuz birinci ayeti ile benzer mefhumdaki diğer ayetlerin Allah'ın kulların ihtiyârî fiillerini önceden bilmediğine delâlet ettiğini öne sürmektedir. Bu çalışmada tefsir ilminin temel usûl kaideleri çerçevesinde Bayındır'ın görüşlerine gerekçe olarak sunduğu aklî ve naklî deliller incelenmiştir. Çalışmamızda tahlîl ve eleştiri yöntemi benimsenmiştir. Bayındır'ın tezine dayanak olarak incelediği ayetleri yorumlarken ortaya koyduğu usûlün farklı ayetler üzerinden sağlaması yapılmış, bu usûlün isabetli ve sahih bir anlama ve yorumlama metodolojisi sunmadığı görülmüştür. Bayındır'ın tezine dayanak olarak öne sürdüğü ayetlerin Allah'ın kulların irâdî fiillerini sonradan bildiğine değil, ezelî ilminde bildiği şeyleri ortaya çıkarmasına delâlet ettiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Allah, İlim, Kader, Gayb., Tafsir, Knowledge, Destiny, Unseen

Kaynakça

• Abdulbâki, Muhammed Fuâd. el-Mucemu'l-mufehres li elfâzi'l-Kur’âni'l-kerim. Kâhire: Dâru'l-Kutubu'l-Misriyye, 1945.
• Abdulhamid Omar, Ahmed Muhtâr. Mu'cemu'l-lugati'l-Arabiyyeti'l-muâsira. Kâhire: Âlemu'l-Kitâb, 2008.
• Bayındır, Abdulaziz. Kur’ân Işığında Doğru Bildiğimiz Yanlışlar. İstanbul: Süleymaniye Vakfı Yayınları, 2010),
• Bayındır, Abdulaziz. “Kur’ân'da Meşiet İrade ve Fıtrat”. Süleymaniye Vakfı. Erişim 12 Temmuz 2022. https://www.suleymaniyevakfi.org/akaid-arastirmalari/kuranda-sey-mesiet-irade-ve-fitrat.html
• Beydâvi, Nâsuriddîn Ebu Said Abdullah. Envâru't-tenzîl ve esrâru't-te'vîl. thk. Muhammed Abdurrahman el-Mera’şili. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabi, 1997.
• Cevziyye, Ebu Abdullah İbn Kayyim. Şifâu’l-alîl fî mesâili’l-kadâi ve’l-kaderi ve’l-hikmeti ve’t-ta’lîl. thk. Zâhir b. Sâlim. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2019.
• Düşünce, Muvahhid. “Prof Dr. Abdulaziz Bayındır - Soru Hocam Allah Gaybı Bilmez, Geleceği Bilmez Dediniz mi”. YouTube. Yayın Tarihi 21 Mart 2013. https://www.youtube.com/watch?v=u7rEVrkj2xg
• Ebu Hayyân, Muhammed b. Yusuf. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. thk. Sıdkı Muhammed Cemil. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1999.
• Ebussuûd, Muhammed b. Mustafa. İrşâdu akli's-Selîm ile mezâya'l-kitâbi'l-kerîm. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabi, ts.
• Efendioğlu, Mehmet. “Sahabeden Bir Kısmı Münafık Olabilir mi?” Rıhle Dergisi 2/7 (Ekim-Aralık 2009), 43-44. Gazzâlî, Ebu Hâmid Muhammed. el-İktisâd fi'l-i'tikâd. thk. Ahmed b. Atiyye b. Ali. Beyrut: Dâru'l-Kütubu'l-İlmiyye, 2004.
• Gölcük, Şerafettin. “Cehmiyye”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1993. 7/234-236.
• Güdekli. Hayrettin Nebi. “Müteahhirîn Dönemi Mâtürîdî Kelâmında İrâdenin Ontolojisi Sorunu: Saçaklızâde’nin Risâletü’l-İrâdeti’l-Cüz’iyye’sinin Tahlil, Tahkik ve Tercümesi”. İsam İslam Araştırmaları Dergisi, 41 (2019), 93-94.
• Hamdi Yazır, Elmalılı. Hak Dini Kur’ân Dili. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
• İbn Ahmed, Ebu Abdurrahman Halil. Kitâbu’l-Ayn. Thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Samerrâî. Beyrut: Dâru ve Mektebetu Hilâl, ts.
• İbn-i Ebi'l-'İzz, Sadru'd-din Muhammed b. 'Alâu'd-din Ali b. Muhammed Hanefî. Şerh-u Akîdedi't-Tahaviyye, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin - Şuayb el-Arnavûd. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1998.
• İbn Fârîs, Ahmed. Mu’cemu Mekâyisi’l-Lugati. thk. Abdusselâm Muhammed Hârun. Ammân; Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Kesîr, Ebu'l-Fidâ. es-Siretu'n-nebeviyye. Beyrut: Dâru'l-Marife li't-Tibeati ve'n-Neşr, 1976.
• İbn Kesir, Ebu'l-Fidâ. Tefsîru'l-Kur’ân'i'l-azîm. thk. Muhammed Hüseyin Şemsuddîn. Beyrut: Dâru'l-Kutubu'l-İlmiyye, 1998.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn. Lisânu'l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, 1994.
• İbn Sa'd, Ebu Abdullah Muhammed. et-Tabakâtu'l-kübrâ. Beyrut: Dâru Sâdır, 1968.
• İsfahânî, Râgıb. el-Mufredât fî garîbi'l-Kur’ân. thk. Safvan Adnan ed-Devâdî. Dimeşk, Dâru'l-Kalem, 1991.
• Kapar, Mehmet Ali. “Ebu Leheb”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1994. 10/178-179.
• Köksal, Asım Cüneyd.“İslâm Hukuk Felsefesinde Fiillerin Ahlakîliği Meselesi - Mukaddimât-ı Erbaa’ya Giriş-”. İsam İslam Araştırmaları Dergisi, 28 (2012), 29-35.
• Kutluer, İlhan. “İlim”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002. 22/109-110.
• Mâturîdî, Ebu Mansûr. Te'vilâtu Ehli's-Sünne. thk. Mecdî Baslûm. Beyrut: Dâru'l-Kütubu'l İlmiyye, 2005.
• Namlı, Abdullah. “Sadruşşeria ve İbnü’l-Hümâm’a Göre Cüz’î İrâdenin Yaratmanın Konusu Olup Olmadığı Meselesi”. Kader Kelam Araştırmaları Dergisi 18/1, Haziran 2020.
• Nesefî, Eb'ul-Berekât Hâfizuddîn. Medâriku't-tenzîl ve Hakâiku't-te'vîl. thk. Yusuf Ali Bedivî. Beyrut: Dâru'l-Kelimu't-Tayyib, 1998.
• Numan b. Sâbit, Ebu Hanife. Fıkhu’l-Ekber. Birleşik Arap Emirlikleri: Mektebetu’l-Furkân, 1999.
• Râzî, Ebu Abdullah Fahruddîn. el-Erbaîn fi usûli'd-dîn. thk. Ahmed Hicâzi es-Sakâ. Kahire: Mektebetu'l-Külliyeti'l-Ezheriyye, ts.
• Râzî, Muhammed Fahruddîn Ebu Abdullah. Mefâtîhu'l-gayb. Beyrut: Dâru İhyâi't-Turâsi'l-Arabi, 3. Basım, 1999.
• Rıza, Reşid - Abduh, Muhammed. Tefsîru'l-menâr. Kâhire: el-Hey'etu'l-Misriyyetu'l-Âmmetu li'l-Kitâb, 1990.
• Sâbûni, Muhammed Ali. Safvetu't-Tefâsîr. Beyrut: Dâru'l-Cîl, ts.
• Suyûti, Celâluddîn. ed-Durru'l-Mensûr fî Kitâbi'l-Me'sûr. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1988.
• Süleymaniye Vakfı Kur’ân Meali, “Süleymaniye Vakfı Meali”.Erişim 12 Temmuz 2022. https://www.suleymaniyevakfimeali.com
• Şaşa, Mehmet. "Arapça Dil Dinamiğinin Kelâmî İhtilaflara Etkisi (Rü'yetullâh Örneği)". Temel İslam Bilimleri Araştırmaları I. ed. Alparslan Kartal, Ankara: Sonçağ Yayınları, 2019.
• Şemsuddîn, Ebu Abdullah el-Kurtubî. el-Câmi' li ahkâmi'l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûni – İbrahim Atfîş. Kâhire: Dâru'l-Kütubu'l-Misriyye, 1964.
• Şerif el-Cürcânî, Ali b. Muhammed. Kitâbu't-Ta'rifât. Beyrut: Dâru'l-Kütubu'l-İlmiyye, 1983.
• Şevkâni, Muhammed b. Ali. Fethu'l-kadîr. Dimeşk: Dâru İbn Kesir, 1993.
• Taberi, Muhammed b. Cerîr. Câmiu'l-beyân fi te'vîli'l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Beyrut: Müessesetu'r-Risâle, 2000.
• Taftazânî, Sa'duddîn Mesûd. Şerhu'l-akâidi'n-nesefîyye. thk. Ahmed Hicâzi es-Saka. Kâhire: Mektebetu'l-Kulliyeti'l-Ezheriyye, 1988.
• Topaloğlu, Bekir. “Kudret”, TDV İslam Ansiklopedisi. (Ankara: TDV Yayınları, 2002), 26/317.
• Tv, Fıtrat. “Allah'ın Bilgisi ve Kader”. YouTube, Yayın Tarihi 22 Şubat 2017. https://www.youtube.com/watch?v=xJUg6IetHYg
• Tv, Fıtrat. “Kader Konusunda Yapılan Tenkitlere Cevaplar ”. YouTube. Yayın Tarihi 22 Şubat 2017. https://www.youtube.com/watch?v=S2Ghx-kGGIk
• Tv, Fıtrat. “Kader Konusunda Yapılan Tenkitlere Cevaplar - 2”, YouTube. Yayın Tarihi 22 Şubat 2017. https://www.youtube.com/watch?v=aamvt9Z3TdM
• Öz, Mustafa. “Hişâm b. Hakem”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 1998. 18/153-154.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İlim”, TDV İslâm Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2002. 22/108-109.
• Zebîdi, Muhammed b. Muhammed Murtezâ. Tâcu'l-arûs min cevâhiri'l-kâmûs. İskenderiye: Dâru'l-Hidâye, ts.
• Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmûd. el-Keşşâf an Hakâiki gavâmidi't-tenzîl. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, 3. Basım, 1987.