Cahiliye’den İslâm’a Kadına Yönelik Şiddet

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 1, 73 - 94, 30.06.2018

Feyza Betül Köse

https://doi.org/10.30627/cuilah.440573

Cited By: 4

Öz

Bugün İslâm dünyası sadece dışarıdan kaynaklı pek
çok problemle değil kendi içinde üretilen sorunlarla da karşı karşıya
kalmıştır. Hiç şüphesiz kendi içinde üretilen sorunların başında şiddet
gelmektedir. Bu sorunların temelinde yatan unsurlardan biri, şiddete meşruiyet
kazandıran bir din algısıdır. Sürekli ve bir şekilde şiddeti müşâhede eden
çevrelerin bir müddet sonra şiddete onay veren bir din algısını takipçilerine
modellik olarak sunmaları, olayın sadece psişik etmenlerle izahtan çok daha öte
bir kabul zeminine sahip olduğunu göstermektedir. İslâm merviyâtının bu şiddet
söylemine meşrûiyet kaynağı olarak sunulması, yapılan okumada sorunlar
olduğunun da izahı gibidir. Kadına yönelik şiddet günümüzde olduğu gibi
geçmişte de sosyal hayatın sorunlarından biriydi. Bu şiddetin Cahiliye
dönemindeki varlığı hakkında herhangi bir şüphe duyulmazken, Hz. Peygamber
dönemi Müslüman Arap toplumundaki mevcûdiyeti ve meşrûluğu, tartışmalara konu
olmuştur. Şiddetin meşrûiyet kaynağının bizatihi İslâm’ın hükümleri olduğunu
düşünenlerin yanında; İslâm’ın ve Hz. Peygamber’in şiddetle mücadelede başat
rol oynadıkları görüşüne sahip olan bir kesim de bulunmaktadır. Bu konuda
kanaate varmayı sağlayacak olan husus ise İlk İslâm toplumunda kadına yönelik
şiddetin ve Hz. Peygamber’in bu şiddete yönelik tutumunun tarihî bir bakış
açısıyla incelenmesidir. Bu çalışma, Cahiliye döneminden başlayarak İslâm’ın
ilk yıllarında kadınlara çeşitli şekillerde uygulanan şiddete dair rivâyetleri
değerlendirmek ve şiddetin kaynağının örfî veya dinî olup olmadığını tarihî
açıdan ortaya koymak amacını taşımaktadır. Başka bir ifadeyle “Mevcut literatür
dönemin örfünü, algısını ve kabullerini mi yansıtıyor yoksa evrensel bir prensip
olarak mensuplarına şiddeti mi salık veriyor? sorusuna yanıt vermektir.
Çalışmamızda önerimiz merviyâtın yeniden okunması değil aslında merviyâtın konu
edindiği hususların ne olduğu üzerinde durulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Cahiliye, Hz. Peygamber, kadın, şiddet, istismar

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Ebû Bekr Abdurrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî (211/827), el-Musannef, I-XII, thk: Habîburrahman el-’Azamî, el-Mektebetü’l-İslâmî, Beyrut 1970.
• Abdurrezzâk, Tefsîru’l-Kur’ân, I-III, thk: Mustafa Müslim Muhammed, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 1979.
• Başar, Fatma-Demirci, Nurdan, “Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Şiddet”, KASHED, 2015 2(1), 41-52.
• Belâzurî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (279/892), Ensâbu’l-Eşrâf, I-VIII, thk: Muhammed Muhammed Tâmir, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2011.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (256/870), Sahîh, I-V, thk: Abdu-lazîz b. Abdillah, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1994.
• Cevâd Ali, el-Mufassal fî Târîhi’l-Arab Kable’l-İslâm, I-X, el-Menşûratu Şerîf Rızâ, Bağdat 1370.
• Çayır, Celal-Çetin, Özer, “Din ve Şiddet Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım”, Dicle Ünv. İFD, 2011, XIII (1), 1-34.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eşas b. İshâk b. Beşîr b. Şeddâd b. Amr b. İmrân el-Ezdî (275/888), Sünen, I-VII, thk: Şuayb el-Arnavut-Muhammed Kâmil Karabelli, Dâru’l-Müessesetü’l-Âlemiyye, Beyrut 2009.
• Günaltay, Şemseddin, İslam Öncesi Araplar ve Dinleri, sad: M. Mahfuz Söylemez‒Mustafa Hizmetli, Ankara Okulu Yay., Ankara 2016.