Fıkıh Mezheplerinin Dârü’l-Harb ile İlişkilerde Savaşı Esas Almalarının Sebepleri ve Günümüz Açısından Tahlili

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 1, 113 - 134, 01.03.2013

Ahmet Özdemir

Öz

Fakihler, Dârü’l-harb ile ilişkilerde savaş durumunun esas olduğunu ifade etmişlerdir. Fıkıh kitaplarında bu hususta birçok örnek bulunmaktadır. Fıkıh mezheplerinin uluslararası ilişkilerde savaşı meşru kabul etmelerinin birinci sebebi, dünyada devletlerarası ilişkilerde savaşın esas olmasıdır. İkinci sebebi ise, İslam'ı dünyaya yaymak için Allah yolunda savaşa başvurulabilir düşüncesine sahip olmalarıdır. Günümüzde savaş, sadece savunma durumunda meşrudur. Çağımızda İslâm’ı yaymak için savaşmak, amaçlanan hedefe götürmeyecektir. Bu sebeple, İslâm’ı hâkim kılma amacına ulaşabilmek için başka araçların kullanılması gerekmektedir. Klasik dönemde müctehidler çağlarının şartlarına uygun çözümler üretmişlerdir. Çağımız fakihlerine düşen görev ise fıkıh mezheplerinde ortaya konulan ictihadların tarihsel nitelikte olanlarını evrenselleştirmeden, uluslararası ilişkilerde İslâm’ın ana maksatlarına ulaştırıcı yeni çözümler ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Cihad, Savaş, Dârü’l-islâm, Dârü’l-harb, Devletlerarası ilişkiler

Fıkıh Mezheplerinin Dârü’l-Harb ile İlişkilerde Savaşı Esas Almalarının Sebepleri ve Günümüz Açısından Tahlili

Öz

Kaynakça

• Ahmed Rıza, Batının Doğu Politikasının Ahlâken İflası (trc. Ziyad Ebüzziya), Üçdal Neşri- yat, İstanbul 1982.
• Ali Haydar Efendi, Dürerü’l-hukkâm şerhu Mecelleti’l-ahkâm, I-IV, Osmanlı Yayınevi, İs- tanbul, t.y.,
• Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamûsu, I-VIII, Bilmen Yayınevi, İstanbul t.y.
• Bostancı, Ahmet, Kamu Hukuku Açısından Hz. Peygamber’in Gayri Müslimlerle İlişkileri, Rağbet Yayınları, İstanbul 2001.
• Buharî, Abdülaziz b. Ahmed (v. 730), Keşfu’l-esrâr, Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed er-Râzî (v. 370), Ahkâmü’l-Kur’an, I-III, Dârü’l-Fikr, Beyrut1993.
• Çelik, Edip, Milletlerarası Hukuk, Filiz Kitabevi, İstanbul 1982.
• Dâmâd, Abdullah b. Muhammed b. Süleyman (v.1078/1667), Mecma‘ü’l-enhur fi şerhi Mülteka’l-ebhur, I-II, Daru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyye, Beyrut, t.y.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahman es-Semerkandî (v. 255/868), Sünen-i Dârimî (trc.Abdullah Aydınlı), I-VI, Madve Yayınları, İstanbul 1996.
• Davutoğlu, Ahmet, “Türkiye-Avrupa İlişkilerinin Dünü, Bugünü ve Yarını”, İzlenim, sayı: 29, İstanbul 1996.
• Ebü’l-Feth Burhaneddin Nasır b. Abdüsseyyid Mutarrizî, el-Mugrib fî tertîbi’l-mu’rib, Mektebetü Usame b. Zeyd, Haleb 1979.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (v.275/888), Sünen-i Ebû Dâvûd Tercüme ve Şerhi (haz. N. Yeniel – H. Kayapınar), I-XVI, Şâmil Yayınevi, İstanbul 1987.
• Ebû Yusuf, Yâkup b. İbrâhim (v.182/798), Kitâbü’l-Harâc, Dârü’l-Mâ’rife, Beyrut t.y.
• Ebû Zehre, Muhammed, Son Barış Çağrısı (trc. Cemal Aydın), Şûle Yayınları, İstan- bul1998.
• Erdoğan, Mehmet, İslâm Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, MÜİF Vakfı Yayınları, İstanbul 1994.
• Esposito, John L., Kutsal Olmayan Savaş (trc. N. Yılmaz, E. Yılmaz), Oğlak Yayınları, İstanbul 2003.
• el-Fetâva’l-Hindiyye, I-VI, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabiyye, Beyrut 1980.
• Fregosi, Paul, Jıhad in the west: Müslim conquests from the 7th to the 21st centuries, Prometheus Books, New York 1998.
• Gamravî, Muhammmed ez-Zühri, es-Sirâcü’l-vehhâc alâ metni’l-Minhâc, Darü’l-Fikr, Bey- rut 1995.
• Goldziher, Ignaz, İslâm’da Fıkıh ve Akâid (trc. İlhan Başgöz), Ardıç Yayınları, Ankara 2004.
• Grotius, Hugo (v. 1645), Savaş ve Barış Hukuku (trc. Seha L. Meray), A.Ü.S.B.F Yayınları, Ankara 1967.
• Halliday, Fred, İslâm ve Çatışma Miti (trc. U.Özkırımlı-G. Koç), Sarmal Yayınevi, İstanbul
• Hammer, Joseph von, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (trc. Zuhuri Danışman), Zuhuri Da- nışman Yayınevi, İstanbul 1972.
• Hitti, Philip K., Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi (trc. Salih Tuğ), Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1980.
• Huntington, Samuel Phillips, [v.dğr.], Medeniyetler Çatışması (trc. Mustafa Çalık), Vadi Yayınları, Ankara 1997.
• İbn Abdisselam, Ebu Muhammed İzzeddin Abdülaziz (v. 660/1226), el-Kavâidü’l-kübrâ, I-II, Darü’l-Kalem, Dımaşk 2000.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin (v.1252/1836), Reddü’l-muhtâr ale’d-Dürri’l-muhtâr (trc.Ahmed Davudoğlu), I-XVII, Şâmil Yayınevi, İstanbul 1982.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, Makâsıdü’ş-şerîati’l-İslâmiyye, eş-Şeriketü’t-Tunusiyye, Tunus 1985.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed ez-Zâhirî (v. 456/1064), el-Muhallâ (thk. Ahmed Muhammed Şakir), Darü’t-Türâs, Kahire t.y.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillah Şemseddin Muhammed b. Ebû Bekr (v.751/1350), Ahkâmu ehli’z-zimme (thk. Ebû Bera’, Ebû Ahmed), I-III, Ramada li’n-Neşr, Dammam 1997.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed (v. 620/1223), el-Muğnî, I-XV, Hecr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 2. baskı, Kahire 1992.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd (v.595/1198), Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd, I-II, Dârü’l-Mâ’rife, Beyrut 1998.
• Kal’acî, Muhammed Revvâs, Mevsûatu fıkhi Süfyani’s-Sevrî, Darü’n-Nefâis, Beyrut 1990.
• Karâfî, Ebü’l-Abbas Şihâbüddin Ahmed b. İdris (v. 684/1285), ez-Zahîre, I-XIV, Darü’l- Garbi’l-İslamî, Beyrut 1994.
• Karaman, Hayreddin, Anahatlarıyla İslâm Hukuku, I-III, Ensar Neşriyat, İstanbul 1987.
• _______, Mukayeseli İslâm Hukuku, I-III, Nesil Yayınları, İstanbul 1991.
• Kâsânî, Alâüddin Ebû Bekr b. Mes’ud b. Ahmed (v. 587/1191), Bedâ’i‘u’s-sanâi‘ fi tertîbi’ş- şerâ’i‘, I-VII, Darü’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut 1982.
• Khadduri, Majid, İslâm’da Adalet Kavramı (trc. Selahattin Ayaz), Yöneliş Yayınları, İstanbul
• _______,İslâm Hukukunda Savaş ve Barış (trc. F. Gedikli), Yöneliş Yayınları, İstanbul 1999.
• Koca, Ferhat, İslâm Hukuk Metodolojisinde Tahsis, İsam Yayınları, İstanbul 1996.
• Kudûrî, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Ebû Bekr (v. 428/1036), el-Muhtasar, Kahire 1965.
• Lewis, Bernard, İslâm’ın Krizi (trc. Abdullah Yılmaz), Literatür Yayınları, İstanbul 2003.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed (v. 450/1058), el-Ahkâmü’s-sultâniyye ve’l- vilâyâtü’d-dîniyye, Darü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1994.
• Mehâmilî, Ebü’l-Hasan Ahmed b. Muhammed b. Ahmed (v. 415), el-Lübab fi fıkhi’ş-Şâfiî, Darü’l-Buhârî, Medine 1416 (h).
• Meray, Seha, Uluslararası Hukuk ve Uluslararası Örgütler, Ankara Üniversitesi Basımevi, 2. baskı, Ankara 1979.
• Merginânî, Ebü’l-Hasan Burhanuddin Ali b. Ebû Bekr (v. 593/1197), el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî, I-IV, Eda Neşriyat, Ofset Baskı, İstanbul 1991.
• Mevdûdî, Seyyid Ebü’l-A’la, İslâm’da Hükûmet (trc. Ali Genceli), Hilal Yayınları, İstanbul t.y.,
• Mevsılî, Ebü’l-Fazl Mecdüddin Abdullah b. Mahmud (v. 683/1284), el-İhtiyâr li ta‘lîli’l- Muhtâr, Çağrı Yayınları, İstanbul 1991.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî en-Nisâburî (v. 261/875), Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi (trc. Ahmed Davudoğlu), I-XII, Sönmez Neşriyat, 2. baskı, İstanbul 1983.
• Özdemir, Ahmet, İslâm Devletler Hukukunda Uluslararası Kamu Düzeninin Savaş Yoluyla Sağlanması, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• Özdemir, Mehmet, “Fetih Tebliğ İlişkisi”, Diyanet Aylık Dergi, s. 26-29, Ağustos 2003.
• Özel, Ahmet, İslâm Hukukunda Ülke Kavramı, 4. baskı, İklim Yayınları, İstanbul 1991.
• _______, “Cihad”, DİA, VII, 527-531, İstanbul 1993.
• _______, İslam Devletler Hukukunda Savaş Esirleri, T.D.V Yayınları, Ankara 1996.
• Pazarcı, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, III. Kitap, Ankara 1999.
• Ruelland, Jacques G., Kutsal Savaşlar Tarihi (trc. T. Tunçdoğan), İletişim Yayınları, İstan- bul 2004.
• Sadrüşşeria, Ubeydullah b. Mes'ud b. Mahmûd (v. 747), et-Tavzih şerhi’t-Tenkih, el- Matbaatü’l-İmbaraturiyye, Kazan, t.y.
• Sagracî, Es’ad Muhammed Saîd, el-Fıkhu’l-hanefî ve edilletühü, Dârü’l-Kelimi’t-Tayyib, Dımaşk 2000.
• Sâfi, Louay M., “İslâm’da Savaş ve Barış” (trc. Safiye Morçay Gülen), İslâmî Sosyal Bilim- ler Dergisi, sayı:1, III, 57-84, İstanbul 1995.
• Sahnûn, Abdüsselâm b. Saîd et-Tenûhî (v. 240/854), el- Müdevvenetü’l-kübrâ, I-VI, Matbaatü’s-Saade, Kahire 1323 (h).
• Serahsî, Şemsüleimme Muhammed b. Ahmed b. Sehl (v. 483/1090), el-Mebsût, I-XXX, Darü’l-Ma’rife, Beyrut 1989.
• _______,Şerhu’s- Siyeri’l-kebir, I-V, Câmiatü’d-Düveli’l-Arabiyye, Kahire 1971.
• Suyûtî, Celâleddin (v. 911/1505), el-Hâvi lil-fetâvâ, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut ty.
• Şâfiî, Ebû Abdullah Muhammed b. İdris (v. 204/820), el-Üm, Darü’l-Fikr, Beyrut 1990.
• Şelebî, Mustafa, Ta’lilü’l-ahkâm, Dârü’n-Nehdatü’l-Arabiyye, Beyrut 1981.
• Şîrâzî, Ebû İshak İbrahim b. Ali b. Yusuf (v. 476/1083), el-Mühezzeb fi fıkhi’l-İmam eş- Şâfiî, I-II, Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire 1959.
• Remlî, Şihâbüddin, Nihâyetü’l-muhtâc ilâ şerhi’l-Minhâc, Dârü’l-Fikr, Beyrut 1984.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre (v. 279/892), Sünen-i Tirmizî Tercümesi (trc. Osman Mollamehmetoğlu), I-VI, Yunus Emre Yayınevi, İstanbul t.y.
• Toluner, Sevin, Milletlerarası Hukuk Dersleri, 4. baskı, Beta Basım Yayım, İstanbul 1989.
• Turnagil, A. Reşid, İslâmiyet ve Milletler Hukuku, Sebil Yayınları, İstanbul 1993.
• Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer (v. 207), el-Megâzî, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, 1966.
• Weeramantry, Christopher Gregory, Islamic Jurisprudence An International Perspective, The Macmillan Press, Hampshine 1988.
• Yıldırım, Celal, Kaynaklarıyla Ahkâm Hadisleri, Uysal Kitabevi, Konya 1993.
• Zeydan, Abdülkerim, el-Vecîz fî usûli’l-fıkh, Mektebetü’l-Besâir, Beyrut 1976.
• Zuhaylî, Vehbe, Âsârü’l-harb fi’l-fıkhi’l-İslâmî, Darü’l-Fikr, Dımaşk 1992.
• ______, “Eman”, DİA, XI, s.75-81, İstanbul 1995.
• The reasons for the adoption of war in darulharp relations by Fiqh
• Sects and analysis in terms of today's
• Citation/©- Özdemir, A. (2013). The reasons for the adoption of war in
• darulharp relations by Fiqh Sects and analysis in terms of today's, Çukuro
• va University Journal of Faculty of Divinity, 13 (1), 113-134.
• Abstract- Muslim jurist stated that there were darulharp relations based on
• the state of war. There are many examples in this regard the books of Fiqh.
• There are two reasons for the adoption of legitimate war in international
• relations. First, it is mainly the war in the world of international relations.
• Secondly, "referred to jihad to spread Islam to the world." idea. Today, the
• war is legitimate only if the defense. In our age, to fight to spread Islam will
• not lead to the intended target. Therefore, other means must be used to
• achieve the purpose of Islam to dominate. Mujtahids in the classical period
• have produced solutions suitable to their circumstances. Islamic jurists of
• today, the main ideals of Islam in international relations should develop
• appropriate new solutions.
• Key Words- Jihad, War, Darulislam, Darulharp, Interstate Relations