The Unchanging Characteristics of the Family in Changing Societies

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 2, 770 - 791, 25.12.2021

Zekiye Demir

https://doi.org/10.30627/cuilah.940820

Cited By: 2

Öz

DEĞİŞEN TOPLUMLARDA AİLENİN DEĞİŞMEYEN ÖZELLİKLERİ

Öz

Kalabalık insan topluluğunun bir toplum oluşturması, bir takıp toplumsal kurumların bulunması, bu kurumların bir takım kural ve esaslarının ve yaptırımlarının olması ve bütün bunların sistematik haline gelmesi ile mümkün olur. Her toplumda, içeriği o topluma özgü olan bir takım temel kurumları vardır. Ailede onların başında gelir. En eski insan topluluklarında ailenin varlığı bilinmektedir. Bu ailenin insanla birlikte varolduğu anlamına gelir. Bu kadar eski bir kurumun hiç değişmeden varlığını sürdürmesi beklenemez. Toplumsal değişimden toplumun diğer kurumları gibi aile de etkilenir ve değişir. Bu etkilenip değişim hem aynı toplumda dikey zaman diliminde hem de yatay zaman diliminde olabilir. Genelde evrimci bir bakış açısını yansıtan dikey zaman diliminde ailenin değişmesi, zamanın geçmesi ile olur. Aile içinde bulunduğu toplumdaki ekonomi, siyaset, teknoloji gibi toplumsal değişmelerden etkilenerek değişir. Yatay zaman diliminde ailenin değişmesi ise aynı tarihlerde yaşayan farklı toplumların birbirlerini etkilenmesi sonucu olur ve aile kurumu değişir.
Toplumsal kurumlar, o kuruma ihtiyaç olduğu müddetçe varlığını sürdür. Aile kurumunun tespit edilebilen ilk insan topluğundan günümüze kadar varlığını sürdürmesi toplumların aile kurumuna ihtiyacının devam ettiğini ve aile kurumunun önemini gösterir. Aile kurumunun zamana ve topluma göre değişimine rağmen her çağda var olmasını mümkün kılan, her türlü ailede ortak sayılabilecek benzerliklerin bulunmasıdır. Benzerlik aile adıyla bir kurumdan bahsetmemizi mümkün kılarken, farklılaşma da tek tip bir aile yapısının ve tanımının olmamasına yol açar.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi doküman inceleme tekniği ile ailenin farklı toplumlarda farklı formlar alırken bu formlarda ortak ve farklı olan yönleri ele alınmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda önce günlük hayatta hepimizin kullandığı aile kavramının tanımlanmasının güçlüğünden ve herkesin kabul edebileceği bir aile tanımının pek de mümkün olmadığından bahsedilmiştir. Aynı şekilde toplum sınıflamasının ve aile sınıflandırmasının da benzer zorluklar içerdiğini vurgulanmıştır. Bütün zorluklara rağmen sosyal bilimlerde kurumları anlamak için sınıflandırma önemlidir. Bu nedenle toplumsal değişmenin çok hızla yaşandığı son beş yüz yılı dikkate alarak toplumlar geleneksel, modern ve postmodern olarak üç sınıf halinde ele alınmıştır. Aynı şeklide aile kurumunu da bu toplumların özellikleri göz önüne alınarak; geleneksel aile, moderne aile ve postmodern aile olmak üzere üç başlık altında sınıflandırılmıştır. Çalışmada önce toplum tipleri ve özellikleri sonra da aile tipleri ve özellikleri betimlenmiştir. Ardından da bu aile tiplerindeki değişen ve sabit kalan yönleri tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel aile, Modern aile, Postmodern aile, Toplumsal değişme, Ailenin değişmeyen yönleri

Kaynakça

• Aron, R. (1978). Sanayi Toplumu. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Aydın, M. (2011). Kurumlar Sosyolojisi. Ankara: Kadim Yayınları
• Aydın, M. (2016). Ailede Çocuk ve Ebeveyn İlişkisi, Sistematik Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (167-182). Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları.
• Bayer, A. (2013). Değişen Toplumsal Yapıda Aile, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8). 101-129.
• Biber, N. (2016). Geleneksel Miyiz, Modern Mi?. Erişim adresi http://blog.milliyet.com.tr/geleneksel-miyiz---modern-miyiz-/Blog/?BlogNo=547534)
• Bozkurt, V.(2006). Değişen Dünyada Sosyoloji. Ankara: Ekin Kitapevi.
• Can, İ. (2014). Moderniteden Postmoderniteye Ailenin Ontolojisi ya da Modern Çekirdek Aile Çerezleşiyor mu?, Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (51-81). İstanbul: Açılım Kitap.
• Can, İ. (2016). Ailenin Tarihsel Gelişimi: Dünü, Bugünü ve Yarını, Sistematik Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (57-79). Konya: Çizgi Kitapevi
• Canatan, K. (2019). Aile Kavramının Tanımı, Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (53-64). İstanbul: Açılım Kitap
• Celkan, H. Y. (1991). Aile Kurumunda Süreklilik ve Değişme, Türk Aile Ansiklopedisi içinde (1. Cilt, 28-36). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Yayınları
• Demir, Z. (2020). “İş”te Kadın. Çalışma Hayatından Kadın ve Dindarlık. Bursa: Sentez Yayınları.
• Demir, Z. (2018). Boşanma ve Nedenleri ile İlgili Din İşleri Yüksek Kuruluna Yöneltilen Sorular, Toplum Bilimleri, (12) 24, 55-75.
• Demir, Z. (2011). Aile Huzuru. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Demir, Z. (2014). Modern ve Postmodern Feminizm. Bursa: Sentez Yayınları.
• Dikeçligil, F. B. (2012). Aileye Dair Kabullerin Ezber Bozumu, Muhafazakar Düşünce Dergisi, 8(31), 21-52.
• Ereş, F. (2009). Toplumsal Bir Sorun: Suçlu Çocuklar ve Ailenin Önemi, Aile ve Toplum, 5 (17), 88-96
• Ergun, M. (1991), Sanayileşme ve Ailenin Görevlerinde Meydana Gelen Değişmeler, Türk Aile Ansiklopedisi, (Cilt 3, 893-895). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırmaları Kurumu Yayınları.
• Ertan, C. (2018). Sınırları Genişleyen Aile: Ayın Cinsiyetten Birliktelikler ve Evlilikler, Değişen Toplunda Değişen Aile (Ed.) içinde (247-259). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Eyce, B. (2000), Tarihten Günümüze Türk Aile Yapısı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Dergisi, Sayı:4, 223-244.
• Gökçe, B. (1976). Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bitimler Dergisi, 8 (1-2) 46 - 67.
• Gökçe, B. (2011). “Türk Toplumunda Aile Yapısı”, İçinde: Aile Sosyolojisi (Ed. Aytül Kasapoğlu, Nadide Karkıner), 50-83, Eskişehir: AÖF yayınları.
• Gökçen, A. (2016). Aile Türleri ve Başlıca Aile Sınıflandırmaları. Sistematik Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (81-104). Konya: Çizgi Kitapevi Yayınları
• Güneş, F. (2011). Sosyolojik Yaklaşımlar Temelinde Aile Kuramı. Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (2-26). Eskişehir: AÖF yayınları.
• Hablemitoğlu, Ş. (2009), Toplumsal Cinsiyet Yazıları Kadınlara Dair Birkaç Söz. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Hadhazy, A. (2015). Erişim adresi https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/05/150514_vert_fut_uzun_boy_1
• Hawk, W. (2011). Household spending by single persons and married couples in their twenties: a comparison. Consumer Expenditure Survey Anthology, 40, 46. Erişim adresi https://www.bls.gov/cex/anthology11/csxanth6.pdf
• Kongar, E.(1970). Türkiye’de Aile: Yapısı, Evrimi ve Bürokratik Örgütlenme İlişkisi. Amme İdaresi Dergisi, 3(2), 58-83.
• Kongar, E. (1981). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Köse, B. (2018). Geçmişten Günümüze Aile. Değişen Toplunda Değişen Aile (Ed.) içinde (15-38). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Oláh,L. Sz., Richter, R.ve Kotowska, .E. (2014). The New Roles of Men and Women and Implications for Families and Societies, Families and Socities, European Union's Seventh Framework Programme.
• Riper, T. V. (2006). The Cost Of Being Married Versus Being Single. Erişim adresi https://www.forbes.com/2006/07/25/singles-marriage-money-cx_tvr_06singles_0725costs.html?sh=12bfc19c7269
• Sayın, Ö. (2020). Aile Sosyolojisi. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Sunar, L. (2019). “Değişen Toplumsal Koşullarda Farklılaşan Aile Yapısı”. Erişim adresi http://www.lacivertdergi.com/dosya/2019/10/23/degisen-toplumsal-kosullarda-farklilasan-aile-yapisi
• Tekin Epik, M., Çiçek, Ö. ve Altay, S. (2016). Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Tarihsel Süreçte Ailenin Değişen/Değişmeyen Rolleri, Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/336647
• TÜİK, (2017). Aile Yapısı Araştırması 2016, TÜİK Haber Bülteni. Sayı: 21869
• Turan, F.(2011). Aile ve Değişme. Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (236-255). Eskişehir: AÖF yayınları.
• Turğut, F. (2016). Genel Olarak Aile, Sistematik Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (15-34), Konya: Çizgi Kitapevi
• Turğut, F. (2017). Tarihsel Süreçte Aile Kurumunun Dönüşümü ve Geleceğine Yönelik Çıkarımlar. Medeniyet ve Toplum, 1(1), 93-117.
• Ünal, E. C.(2020). Akraba Evliliklerinin Azalmasında Modernleşme Etkisi. Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/akraba-evliliklerinin-azalmasinda-modernlesme-etkisi/1847276
• Yıldırım, E. (2019a). Aile ve Evlilik Türleri. Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (65-81). İstanbul: Açılım Kitap
• Yıldırım, E. (2019b). Toplumsal Değişme Sürecinde Aile, Aile Sosyolojisi (Ed.) içinde (121-138). İstanbul: Açılım Kitap
• Zeybekoğlu Dündar, Ö. (2018). Değişen ve Değiş(e)meyen Yönleriyle Aile: Yapısı, Türleri, İşlevleri, Değişen Toplunda Değişen Aile (Ed.) içinde (39-62). Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Zeybekoğlu, Ö. (2013) Günümüzde Erkeklerin Gözünden Babalık ve Aile, Mediterranean Journal of Humanities, 3(2), 297-328.