DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 1, 415 - 436, 30.06.2022

Tuğrul Yürük , Kubatali Topchubaev

https://doi.org/10.30627/cuilah.1100948

Cited By: 3

Öz

Öğretim programlarının en temel işlevlerinden biri, eğitim-öğretim sürecinde gerçekleştirilecek uygulamalar ile ilgili öğretmenlere rehberlik etmesidir. Öğretmenlerin de sınıfta etkinlikleri gerçekleştirirken öğretim programlarının temel felsefesi ve anlayışını göz önünde bulundurması gerekir. Dolayısıyla programların felsefesinin uygulamadaki etkinliklere yansıyabilmesi öğretmenler tarafından çok iyi incelenmesine, bilinmesine, benimsenmesine ve uygulanmasına bağlıdır. Uygulamadaki eksiklikler, öğretim programlarının sonuçlarının doğru bir şekilde analiz edilmesinin önünde engeller oluşturabilecektir. Bu çalışmada yenilenerek 2018-2019 öğretim yılını kapsamak üzere uygulanmaya başlanan ilkokul 4, ortaokul 5, 6, 7 ve 8 ile ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. sınıflara ait Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programlarının hangi dinbilimsel ve eğitimsel yaklaşımı benimsediği ve bu yaklaşımın programın amaç, içerik, öğrenme-öğretme durumları, değerlendirme öğeleri gibi temel unsurlarına ne ölçüde yansıdığı nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılarak belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada genel olarak Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programlarının dinbilimsel yaklaşımının betimleyici ve din, vicdan ve düşünce özgürlüğünü zedelememeye dikkat etme ilkesi çerçevesinde planlandığı tespit edilmiştir. Ayrıca İslam dininin öğretiminde, din içi farklı yorumların ortak noktalarının öğretimini konu edinen mezheplerüstü yaklaşım benimsenirken diğer dinlerin öğretiminde bilimsel, dinler açılımlı ve olgusal yaklaşımın esas alındığı belirlenmiştir. Diğer taraftan eğitimsel yaklaşım olarak da temelde yapılandırmacı öğrenme modelinin ve bu modeli destekleyen çoklu zekâ, öğrenci merkezli öğrenme, beceri temelli öğrenme gibi yaklaşımların benimsendiği bulgusuna ulaşılmıştır. Bu bulgular neticesinde söz konusu yaklaşımların programın temel unsurlarına yansıtılmaya çalışıldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Öğretim Programı, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı, Mezheplerüstü Yaklaşım, Yapılandırmacı Yaklaşım

The Examination of the Curricula of Religious Culture and Ethics Course

Öz

One of the most basic functions of curricula is to guide teachers about the practices to be carried out in the education-teaching process. Teachers should also consider the basic philosophy and understanding of the curricula while performing activities in the classroom. Therefore, the reflection of the philosophy of the curricula on the activities in practice depends on the fact that they are well studied, known, adopted and applied by the teachers. Deficiencies in practice may create obstacles to the correct analysis of the results of the curricula. In this study, it is aimed to explain which theological and educational approach is adopted by the renewed Religious Culture and Moral Knowledge Curriculum which started to be implemented to cover the 2018-2019 academic year for primary school 4, secondary school 5, 6, 7 and 8, and high school 9, 10, 11 and 12th grades; and using with document analysis, one of the qualitative research methods, it will be tried to determine to what extent this approach is reflected in the basic elements of the curriculum such as the purpose, content, learning-teaching situations, evaluation elements. In the study, in a general view, within the framework of theological approach of Religious Culture and Moral Knowledge Curriculum which has the principle of staying away from descriptive approach and the approaches, attitudes and behaviors that harm freedom of religion, conscience and thought, it has been determined that is based the non-denominational approach, which focuses on teaching the common points where different interpretations of religion meet in the teaching of the Islamic religion. Also, it has been stated that the teaching of other religions is based on scientific, religion-oriented and factual approach. On the other hand, as an educational approach, it is found that the constructivist learning model and approaches such as multiple intelligences, student-centered learning, and skill-based learning that support this model are adopted. As a result of these findings, it is concluded that these approaches are tried to be reflected in the basic elements of the curriculum.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, The Curriculum, Religious Culture and Moral Knowledge Curriculum, Non-denominational Approach, Constructivist Approach.

Kaynakça

• Adıyaman, B. (2021). Ortaokul din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde ibadet konularının öğretiminde mezhepler üstü yaklaşımın ders kitaplarına yansıması (Basılmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Aşlamacı, İ. (2021). 2018 Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi (4-8. sınıf) programının değerlendirilmesi. M. Bahçekapılı & A. A. Çanakcı, Din eğitiminde ana konular içinde (ss. 345-370). Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• Bayraktar, N. & Aksu, H. İ. (2021). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı’nın kültürlerarası din eğitimi açısından değerlendirilmesi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(2), 563-580.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Coşkun, Y. D. (2017). Öğretim programları arka plan raporu. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi.
• Çapcıoğlu, F. (2006). Din öğretiminde yeni yaklaşımlar çerçevesinde ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programlarının incelenmesi (Basılmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çiçek, H. B. (2019). Güncellenen ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programına yönelik öğretmen görüşleri (Basılmamış yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı.
• Demeuse, M., & Strauven, C. (2016). Eğitimde program geliştirme. (Yusuf Budak, Çev.) Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Demirel, Ö. (2006). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Deryakulu, D. (2000). Yapıcı öğrenme. A. Şimşek, Sınıfta demokrasi içinde (ss. 53-77). Ankara: Eğitimsen Yayınları. Dirik, M. Z. (2014). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Doğan, P. U. (2017). Mezheplerüstü program tasarımının nitelikleri üzerine bir nitel çalışma. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 128-154.
• Doğan, R. (2003). 1980’lere kadar Türkiye’de din öğretimi program anlayışları (1924–1980). Din Öğretiminde Yeni Yöntem Arayışları Uluslararası Sempozyum Bildiri ve Tartışmalar (ss. 611-646). Ankara: MEB Yayınları.
• Doğan, R., & Altaş, N. (2004). Din öğretiminde yeni yöntem tartışmalarında kuramdan uygulamaya: İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi programları (Ankara modeli). Değerler Eğitimi Dergisi, 2(5), 41-57.
• Doğanay, A., & Sarı, M. (2007). Öğretim amaçlarının belirlenmesi, ifade edilmesi ve uygun içeriğin seçimi. A. Doğanay, Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (ss. 37-81). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Ev, H. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programları. M. Bahçekapılı & A. A. Çanakcı, Din eğitiminde ana konular içinde (ss. 345-370). Ankara: Eskiyeni Yayınları.
• Ev, H. (2010). İlköğretim din kütürü ve ahlak bilgisi öğretim programı hakkında bir değerlendirme. DEÜİFD, 32, 139-167.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2014). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Kısayol Yayınları.
• Karbeyaz, P. (2018). İlkokul ve ortaokul din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerini kullanma düzeyleri ve karşılaştıkları sorunlar (Osmaniye ili örneği) (Basılmamış yüksek lisans tezi). Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Kilis.
• Kelecioğlu , H., & Göçer Şahin , S. (2014). Geçmişten günümüze geçerlik. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(2), 1-11.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Kızılabdullah, Y. (2008). Yapılandırmacılık yaklaşımının ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersinin amaçlarının gerçekleşmesine etkisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(2), 197-215.
• Kızılabdullah, Y., & Yürük, T. (2008). Din eğitimi modelleri çerçevesinde Türkiye’deki din eğitimi üzerine genel bir değerlendirme. Dini Araştırmalar, 11(32), 107-130.
• Korkmaz, M. (2022). Yedinci sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi (Basılmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Kahramanmaraş. Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programı (ilkokul 4 ve ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programı (ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973, 24 Haziran). Resmi Gazete. Sayı: 14574. Kanun No: 1739.
• Mızıkacı F. vd. (2019). Üniversite lisans ders programlarının süreç ve sonuç odaklı program geliştirme yaklaşımlarına göre öğrenci görüşleri açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 943-957.
• Odabaşı, B. vd. (2014). Eğitimde program geliştirme. Konya: Çizgi Yayınları.
• Okumuşlar, M. (2014). Yapılandırmacı yaklaşım ve din eğitimi. Konya: Yediveren Yayınları.
• Sancak, S. (2019). Küreselleşme ve değişen değerler bağlamında 2010-2018 İDKAB öğretim programıyla yetiştirilmek istenen model insan tipi. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(13), 94-115.
• Sönmez, V., & Alacapınar, F. G. (2015). Örnekleriyle eğitimde program değerlendirme. Ankara: Anı Yayınları.
• Şahin, A. (2022). Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programının temel yaklaşımlarının öğrenme öğretme süreçlerine yansıması (Basılmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Taşdemir, M. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Tekin, İ. (2019). Ahlak eğitiminde beceri merkezli öğrenme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Armağan Özel Sayısı, 20, 259-287.
• Tetik, H. (2018). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi 2010-2018 öğretim programı ünite ve kazanımları üzerine bir değerlendirme. Universal Journal of Theology, 3(1), 64-86.
• Topchubaev, K. (2021). Din öğretimi programları. H. Âşık Ev, Din eğitiminde özel öğretim yöntemleri içinde (ss. 1-34). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Tosun, C. (2012). Din eğitimi bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Tosun, C., & Sözen , H. (2017). Almanya'da din dersleri programları örneğinde din öğretiminde kültürlerarası yeterlilik. Ö. Demirel & S. Dinçer, Küreselleşen dünyada eğitim içinde (ss. 743-762). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Usta Doğan, P. (2017). Mezheplerüstü program tasarımının nitelikleri üzerine bir nitel çalışma. Kırıkkale İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 128-154.
• Varış, F. (1978). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Woodruffe, C. (1993). What is meant by a competency? Leadership & Organization Development Journal, 14(1), 29-36.
• Yapıcı, A. & Yürük, T. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretim programının incelenmesi. C. Tosun & M. Polat, Düşünen sınıflar için ilkokul 4. sınıf din kültürü ve ahlak bilgisi öğretimi içinde (ss. 33-54). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Yıldız, M. (2021). Din kültürü ve ahlak bilgisi (4-8} öğretim programı'ndaki bilişsel kazanımların yenilenmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19(1), 307-342.
• Yılmaz, H. (2009). Alevilik-Sünnilik açısından din kültürü ve ahlak bilgisi dersleri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13(2), 189-109.
• Yürük, T. (2010). Cumhuriyet dönemi din öğretimi program anlayışları. Dini Araştırmalar, 13(36), 69-86.
• Zengin, M. (2011). Din eğitimi ve öğretiminde yapılandırmacı yaklaşım. İstanbul: DEM Yayınları.
• Zengin, M. (2014). Yapılandırmacı yaklaşım ve din eğitimi. Mustafa Köylü, Din eğitiminde çağdaş konular içinde (ss. 103-134). İstanbul: Dem Yayınları.