Munajat in Our Classıcal Literature and Prose Arabic Munajat of Abdullah Bosnevi

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 2, 191 - 205, 30.12.2022

Yasin Karakuş , Şehmus Ünverdi

https://doi.org/10.30627/cuilah.1175029

Öz

Mankind expresses all kinds of requests from Allah through prayer upon the command "Pray for me and I will receive it". This desire is based on many earthly and otherworldly reasons. While expressing this request, he praises Allah with various attributes. An artistic expression of these expressions is the genres we call munajat. Munajats have been written in verse and prose by many artists in our Classical literature, either in a work or independently. One of the prose munajats is the independent munajat written by Abdullah Bosnevî in Arabic. Abdullah Bosnevi, one of the 17th century Ottoman scholars, became famous as "Şârih-i Füsûs" and was known as "Bosnevi". In our study, brief information will be given about the type of munajat in our classical literature, Abdullah Bosnevi and his works, and the translation and analysis of the Arabic munajat belonging to Abdullah Bosnevi will be made.

Anahtar Kelimeler

Classical Literature, Abdullah Bosnevi, Munajat, Arabic, Translation

KLASİK EDEBİYATIMIZDA MÜNÂCÂT VE ABDULLAH BOSNEVÎ’NİN MENSUR ARAPÇA MÜNÂCÂTI

Öz

İnsanoğlu Allah’tan her türlü isteğini onun “Bana dua edin, kabul edeyim.” emri üzerine dua yoluyla dile getirir. Bu istek dünyevi ve uhrevi birçok sebebe dayanmaktadır. Bu isteği dile getirirken de tüm samimiyeti ve acziyeti ile yüce Yaratan’ı çeşitli sıfatlarla metheder. Bu dile getirişlerin sanatsal bir ifade şekli de münâcât dediğimiz türlerdir. Bir sanat eseri olan ancak sanatçının sanat endişesini bir kenara koyarak tüm samimiyetiyle kaleme aldığı münâcâtlar, klasik edebiyatımızda pek çok sanatçı tarafından ya bir eserin içinde ya da müstakil olarak manzum ve mensur şekillerde yazılmıştır. Az sayıda örneğine rastladığımız mensur münâcâtlardan biri de Abdullah Bosnevî’nin Arapça kaleme aldığı müstakil münâcâttır. Abdullah Bosnevî, 17. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden olup “Şârih-i Füsûs” olarak meşhur olmuş ve doğduğu yere nispetle “Bosnevî” diye tanınmıştır. Çalışmamızda klasik edebiyatımızdaki münâcât türü, Abdullah Bosnevî ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilecek, Abdullah Bosnevî’ye ait olan Arapça münâcâtın tercümesi ve tahlili yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Edebiyat, Abdullah Bosnevî, Münâcât, Arapça, Tercüme.

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009. Abdullah Bosnevî. Şerh-i Cezîre-i Mesnevî. İstanbul: Beyazıt Devlet Kütüphanesi, 9262.
• Abdullah Bosnevî. “Tecelliyât-ı Arâisu’n-Nusûs fî Manassâti Hikemi’l-Fusûs, İstanbul: Matbâyı Âmire, 1290/1874.
• Ahmed Fakih. Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş- Şerîfe. haz. Hasibe Mazıoğlu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1974.
• Akkuş, Mehmet - A. Yılmaz. Osman-zâde Vassaf Sefine-i Evliya. 3. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2011.
• Bankır, Mehmet Malik. “Te’lif ve Tercüme Bir Eser: Şerh-i Cezîre-i Mesnevî", Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 27, (2005), 155-168.
• Bankır, Mehmet Malik. Şerh-i Cezîre-i Mesnevî (Metin-İnceleme-Sözlük). İstanbul: İstanbul Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Çelik, İbrahim. “Mele”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29/36-37. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Ta’rîfât-Tasavvuf Istılahları Sözlüğü, Terc. Abdülaziz Mecdi Tolun, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2014.
• Erginli, Zafet vd., Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kalem Yayınevi, 2006.
• İbn Arabi, Futuhat, 1/345.
• İbn Haldun, Tasavvufun Mahiyeti. haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: 1977.
• Kara, Mustafa. “Abdullah Bosnevi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/87. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Karakuş, Yasin. İhyâ’dan Hikmetler. İstanbul: DBY Yayınları, 2021.
• Kartal, Alparslan. “Bir Nebevî Gelenek Olarak Münacât ve Ebu’l-Hasan Harakânî’nin Yeni Bulunan Bir Münacâtı”, 13/2 (2018), 491-515. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13109, ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
• Kartal, Abdullah. “Bursa’da Bosnalı Bir Melâmî Abdullah Bosnevî”, Uludağ Üniv. İlahiyat Fak. Dergisi. 6 (1994), 297-311.
• Kartal, Abdullah. Abdullah Bosnevî ve Merâtib-i Vücûd ile İlgili Bir Risalesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi. 1996.
• Koçin, Abdulhakim. Türk Edebiyatında Münâcât. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
• Kurnaz, Cemal. Münâcât Antolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1992.
• Macit, Muhsin. “Münâcât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/562. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Mütercim Asım Efendi. el-Okyânûsu’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît/Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. Terc. Mustafa Koç-Eyyüp Tanrıverdi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Özcan, Abdülkadir. Şakâik-i Numaniye ve Zeyilleri Vekâyiu’l-Fudalâ. 1. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
• Öztürk, Mustafa. “Mele-i A‘la”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Ek-2/242-244. Ankara: TDV Yayınları, 2019.
• Sarı Abdullah Efendi. Cevheretü’l-Bidaye. İstanbul: Süleymaniye Ktp. Ayasofya, 1786.
• Şemseddin Sâmi. Kamûs-i Türkî. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2019.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet Yayınları, 1991.
• Uz, M. Ali. “Abdullah Bosnevî”. Konya Ansiklopedisi. 1-5. Konya, 2010.
• Tözluyurt, Mehmet. “Kur’anî Bir Kavram Olarak Mele’nin Semantik İncelemesi” Kelam Araştırmaları Dergisi, 13/2 2015, 807-826.
• Yavuz, A Fikri, İ. Özen(hzl.) (1972). Bursalı Mehmed Tahir Osmanlı Müellifleri. C. 1. İstanbul: Meral Yay.
• Yıldız, Alim. Türk İslâm Edebiyatı. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2020.
• Yılmaz, Necdet. Osmanlı Toplumunda Tasavvuf, Sûfîler, Devlet ve Ulemâ (XVII. yüzyıl). İstanbul: Osav Yayınları, 2001.
• Yusuf en-Nebehânî, el-Hakîkatü’l-Muhammediyye İnde Ektâbi’s-Sâdeti’s-Sûfiyye İslâmen ve Îmânen ve İhsânen, tahk. Âsım İbrâhim el-Keyyâlî. Beyrut: Küttâb-Nâşirûn, 2012.
• Yusuf en-Nebehânî, Cevâhiru’l-Bihâr, 1553-1608.
• Yuvalı, Abdülkadir, Ali Aktan (hzl.) Mehmed Süreyya Sicill-i Osmânî. 3. İstanbul: Sebil Yay, 1995.