Some Findings on the History and Meaning of the Kaʻba

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 206 - 221, 30.06.2023

Mücahit Yüksel

https://doi.org/10.30627/cuilah.1251834

Cited By: 1

Öz

The Kaʻba is the qibla to which all Muslims of the world turn in prayer and will continue to be the symbol of tawhid and the unity of Muslims until the Day of Judgment. For this reason, it is necessary to obtain healthy information about its nature. The Kaʻba is humanity's first mosque on earth. According to the narrations, after Adam was expelled from Paradise, upon meeting with Eve again, he wanted the pillar of light, which he had circumambulated around while in Paradise, to be given to him again, in order to thank Allah and then builds the Kaʻba by the order of Allah. In the time of Shit, the Kaʻba was built for the first time in the form of a building made of stone and mud. Then, in Noah's Flood, the building remained hidden under the sand for a long time. Years later, Abraham, together with his son Ismāʻīl, built the Kaʻba on the foundations of the building made by Shit, at the command of Allah. The Kaʻba, which was damaged due to various disasters over time, is then repaired before the Islamic invitation begins. It was demolished and rebuilt during the political struggles during the Umayyad period. One of the aims of this study is to explain the stages that the Kaʻba went through in the historical process. The second aim is to emphasize the meaning of the Kaʻba in the Muslim consciousness by moving from symbols. Therefore In study, description, story and analysis methods are used in accordance with the characteristics of the subject.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Kaʻba, Temple, Adam, Abraham

KÂBE’NİN TARİHİ VE ANLAMI ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

Öz

Kâbe, tüm dünya Müslümanlarının namazda yönünü döndüğü kıblesidir ve kıyamete kadar da tevhidin ve Müslümanların birliğinin simgesi olmaya devam edecektir. Bu sebeple onun mahiyeti hakkında sağlıklı bilgiler edinmek zaruridir. Kâbe, insanlığın yeryüzündeki ilk mescididir. Rivayetlere göre Hz. Âdem, cennetten çıkarıldıktan sonra Hz. Havva ile yeryüzünde buluşması sebebiyle Allah Teâlâ’ya şükretmek için, cennette iken ibadet maksadıyla etrafını tavaf ettiği nurdan sütunun kendisine yeniden verilmesini ister ve ardından Allah Teâlâ’nın emriyle Kâbe’yi inşa eder. Hz. Şît zamanında ise Kâbe ilk defa taştan ve çamurdan bir bina şeklinde yapılır. Ardından Nûh tufanında bina kumlar altında uzunca bir süre gizli kalır. Yıllar sonra Hz. İbrahim, Yüce Allah’ın emri üzere oğlu Hz. İsmail ile birlikte Kâbe’yi Hz. Şît tarafından yapılan binanın temelleri üzerine inşa eder. Zaman içerisinde çeşitli felaketler sebebiyle zarar gören Kâbe, daha sonra henüz İslâm daveti başlamadan önce tamir edilir. Emevîler döneminde de siyasî mücadeleler sırasında yeniden yıkılıp yapılmıştır. Bu çalışmanın hedeflerinden biri, tarih içerisinde Kâbe’nin geçirdiği aşamaları açıklamaktır. İkinci hedef ise, sembollerden hareket ederek Kâbe’nin Müslüman bilincinde yer etmesi gereken anlamına vurgu yapmaktır. Bu sebeple çalışmada, konunun gerektirdiği yöntemler olarak; betimleme, hikâye ve analiz kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi, Kâbe, Mabet, Hz. Âdem, Hz. İbrahim

Kaynakça

• Asîrî, Ahmed Maʻmûr. Mevcizü’t-Tarihi’l-İslâmî münzü ahdi Âdem (A.S.) ilâ asrina’l-hâzır. Riyâd: Fihristü Mektebeti’l-Melik Fahd el-Vataniyye, 1996.
• Bakkal, Ali. “Kâbe ve Sembolizm”, [Tartışmalı İlmî Toplantı], 07-09 Kasım 2014, (2015), 297-316.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu-Buhârî. Dımaşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Dîneverî, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe. el-Maʿârif. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 3. Basım, 2011.
• Diyârbekrî, Hüseyin b. Muhammed İbnü’l-Hasen. Târîhu’l-hamîs fî ahvâli enfesi nefîs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid. 4 Cilt. Saydâ-Beyrut: el-Mektebetü’l-ʻAsriyye, ts.
• Eraslan, Sadık. “Kâbe ve Mescidü’l-Haram”. 217-221. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları, 2007.
• Ezrakî, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Velîd b. Ukbe. Ahbâru Mekke. thk. Rüşdi Salih Muslih. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Endelüs, ts.
• Halife b. Hayyât, Ebû Amr. Tarihu Halife b. Hayyât. thk. Ekrem Ziyâ Ümerî. Dımaşk-Beyrut: Dâru’l-Kalem-Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1397.
• Halil b. Ahmed, Ebû Abdurrahman. Kitabü’l-ʻayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrahim es-Sâmerrâî. 8 Cilt. Beyrut: Dâr ve Mektebetü’l-Hilâl, ts.
• Hamevî, Yâkût. Mu῾cemu’l-Buldân. Beyrut: Dâru Sâdır, 2. Basım, 1995.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm Müesseselerine Giriş. çev. İhsan Süreyya Sırma. İstanbul: Beyan Yayınları, 1992.
• İbn Asem el-Kûfî, Ebû Muhammed Ahmed. Kitâbü’l-Fütûḥ. thk. Ali Şîrî. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Evdâ, 1. Basım, 1991.
• İbn Habîb, Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr. el-Münemmak fî ahbâri Kureyş. thk. Hurşid Ahmed Faruk. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1985.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed b. Hibbân b. Muâz b. Maʻbed. el-İhsân fî takrîbi sahîhi İbni Hibbân. thk. Şuayb el-Arnaût. 18 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1. Basım, 1988.
• İbn Hişâm, Abdülmelik b. Hişâm b. Eyyûb el-Himyerî. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. 2 Cilt. Mısır: Matbaatu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, 2. Basım, 1955.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. et-Tîcân fî mülûk-i Himyer. San’a: Merkezü’d-Dirâse ve’l-Ebhâsü’l-Yemeniyye, 1347.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr el-Muttalibî. Sîretü İsḥâḳ. thk. Süheyl Zekkâr. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1978.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebû Bekr. Zâdü’l-meâd fî hedyi hayri’ı-ibâd. 5 Cilt. Beyrut-Kuveyt: Müessesetü’r-Risâle-Mektebetü’l-Menâri’l-İslâmiyye, 27. Basım, 1994.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Mustafa Abdülvâhid. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Maʻrife, 1976.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm. thk. Sâmi b. Muhammed Sellâme. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 2. Basım, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sunen-u İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Kütübi’l-Arabiyye-Faysal Îsâ el-Bâbî el-Halebî, ts.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed. Lisânu’l-ʻArab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, ts.
• İbn Miskeveyh, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed b. Ya῾kūb. Tecâribü’l-ümem ve te῾âkubu’l-himem. thk. Ebu’l-Kâsım İmamî. 7 Cilt. Tahran: Serûş, 2. Basım, 2000.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el-Ya‘merî. ʿUyûnü’l-es̱er fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâʾil ve’s-siyer. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1993.
• İbnü’l-Cevzî, Cemaluddin Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. el-Muntaẓam fî târîḫi’l-mülûk ve’l-ümem. thk. Muhammed Abdülkadir Atâ, Mustafa Abdülkadir Atâ. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1992.
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin. el-Kâmil fi’t-Tarih. çev. Ahmet Ağırakça vd. 10 Cilt. İstanbul: Hikmet Neşriyat, 2008.
• İbnü’z-Ziyâ, Ebu’l-Bekâ Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Hanefî. Tarihu Mekketi’l-mükerreme ve’l-Haremi’ş-şerîf. thk. Alâ İbrahim, Eymen Nasr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 2004.
• İsfehânî, Râğıb. el-Müfredât. çev. Abdülbaki Güneş, Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2007.
• Kur’an-ı Kerim Meâli. çev. Hayreddin Karaman vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2017.
• Kazıcı, Yusuf Ziya. “Osmanlıların Kâbe’ye Hizmetleri”. 213-216. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları, 2007.
• Kazvînî, Ahmed b. Fâris b. Zekeriyya. Mu῾cemu mekâyisi’l-luğa. thk. Abdusselam Muhammed Hârûn. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• Kelâî, Ebü’r-Rebî‘ Süleymân b. Mûsâ b. Sâlim. el-İktifâʾ fî (bimâ teḍammenehû min) meġāzî Resûlillâh ve’s̱-s̱elâs̱eti’l-ḫulefâʾ. 2 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420.
• Kılıç, Sadık. “Kâbe’deki Sembolizm Üzerine Bir Deneme”. İslâmî Araştırmalar 1/5 (1987), 62-69.
• Kurtubî, Şemsuddin. el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’an. thk. Ahmed el-Berdûnî, İbrahim Atfîş. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısrıyye, 1964.
• Makdisî, Mutahhir b. Tahir. el-Bed’ü ve’t-tarih. 6 Cilt. Bûr Saîd: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Dîniyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahîhu’l-Müslim. thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî. Riyâd: Dâru Taybe, 1426.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali. el-Müctebâ mine’s-sünen. thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. 8 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 2. Basım, 1986.
• Süheylî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed. er-Ravżü’l-ünüf fî şerḥi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm. thk. Ömer Abdusselam es-Selâmî. 7 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʻArabî, 2000.
• Taberî, Ebû Caʻfer Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’l-ümem ve’l-mülûk. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʻİlmiyye, 1407.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʻu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’an. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. Mısır: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Temir, Hakan. “Kutsalın Tezahürü ve Mekânın Etkisi Bakımından İslam Öncesi Arap Yarımadasındaki Kâbe/Beytler?” Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/26 (2021), 120-149.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevre b. Mûsâ b. Dahhâk. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. 5 Cilt. Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 2. Basım, 1975.
• Ünal, Sadettin. “Kâbe”. DİA. 24/14-21. İstanbul: DİB Yayınları, 2001.
• Yılmaz, Can. “Kâbe”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (1993), 67-91.