TÜRKİYE’DEKİ MAHALLİ ARAP LEHÇELERİ ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 1, 134 - 155, 30.06.2023

İbrahim Özcan , Ömer Acar , Ramazan Kılıç

https://doi.org/10.30627/cuilah.1278633

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, Türkiye’deki mahalli Arap lehçeleri üzerine yapılan çalışmaların bir araya getirilerek değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Arap diyalektleri, doğal yayılım sahası olan Arap ülkeleri dışında Türkiye sınırları içerisinde de kayda değer düzeyde konuşulmaktadır. Anadolu topraklarına oldukça erken sayılabilecek bir dönemde göç eden Araplar, yüzyıllardır farklı medeniyetlerle iç içe yaşamış ve kendi kültürel özelliklerini büyük oranda koruyarak günümüze kadar ulaşabilmişlerdir. Kültürel kimliklerini korumalarında en önemli faktör kuşkusuz Arap dili olmuştur. Anadolu’ya yerleşen Araplar, bölgedeki diğer etnik unsurlara ve farklı milletlerin hakimiyeti altında yaşamalarına rağmen ana dillerini kendilerine has sosyolojik bir gelişim ve dönüşüm içerisinde muhafaza etmeyi başarmışlardır. Mahalli Arapça hakkında yapılan çalışmaların genişletilerek dilbilim çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir. Bu kapsamda Türkiye’deki mahalli lehçeler üzerine gerçekleştirilecek araştırmalara ışık tutmak adına geçmişte yürütülen araştırmaların literatür boyutu ortaya konulmuştur. Çalışmanın kapsamı kitaplar, tezler, makaleler ve kongre-sempozyumlar olarak belirlenmiştir. Araştırmacılara derli toplu bibliyografik bilgi sunan makalenin Arap diyalektleri konusunda sonraki çalışmalara ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Arap dili, lehçebilim, mahallî Arap lehçeleri, Türkiye Arapları, bibliyografya.

Destekleyen Kurum

Tübitak-1002 Hızlı Destek

Proje Numarası

121k118

A Bibliography Experiment On Local Arabic Dialects in Turkey

Öz

This study aims to collect and evaluate the studies on the local Arabic dialects in Turkey. Arabic dialects are spoken at a significant level within the borders of Turkey, apart from the Arab countries that have a natural spread. The Arabs, who migrated to the Anatolian lands very early, have lived with different civilisations for centuries and have survived to the present day by preserving their cultural characteristics to a large extent. The most important factor in maintaining their cultural identity was undoubtedly the Arabic language. The Arabs who settled in Anatolia managed to preserve their mother tongue in a unique sociological development and transformation, despite living under the domination of other ethnic elements and different nations in the region. Studies on local Arabic should be expanded and carried out within the linguistics framework. In this context, to shed light on the research to be carried out on the regional dialects in Turkey, the literature dimension of the investigations carried out in the past has been revealed. The scope of the study was determined as books, theses, articles and congress symposiums. It is aimed that this article will be a guide for studies on Arabic dialects.

Anahtar Kelimeler

Arabic language, dialectology, local Arabic dialects, Arabs in Turkey, bibliography

Proje Numarası

121k118

Kaynakça

• Abdeldaim, Karim Farouk Ahmed. “Mardin Dialect In The Balance of Linguistics”. International Periodical for the Languages. Literature and History of Turkish or Turkic 12/15 (2017), 1-34.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. “Dilsel ve Kültürel Özellikleri Bakımından Mardin Arapça Lehçesi”. The Journal of Mesopotamian Studies 4/1 (2019), 3-22.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. el-Edebu'ş-Şefehî el-Arabî fî Mardin, İstanbul: Kriter Yayınevi, 2019.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. “Mardin Arapça Diyalektinde Türkçe Dilsel ve Kültürel Unsurlar”. 2. Uluslararası Mardin Artuklu Bilimsel Araştırmalar Kongresi (23-25 Ağustos 2019). ed. Yasemin Ağaoğlu – Figen Yıldız. 88-92. Mardin: Farabi Yayınevi, 2019.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. “Mardin’deki Arapça Sözlü Kültürün Korunmasında Hikâye Gecelerinin Rolü”. Mukaddime 7/2 (2016), 243-257.
• Abdülhadioğlu, Ahmet. Sözlü Kültür Bağlamında Mardin Arapça Atasözleri. İstanbul: Kriter Yayınevi. 2019.
• Acar, Ömer – Özcan, İbrahim. “Geçmişten Bugüne Mudar Lehçesi”. Şarkiyat 14/2 (2022), 670-688.
• Acar, Ömer – Özcan, İbrahim. “Hasāisü ve Esālībū’l-Lehceti’l-Mahkiyye fī Harran” 11. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Kongresi (26-28 Eylül 2019). ed. İrfan Polat vd. 76-84. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi. 2019.
• Acar, Ömer – Özcan, İbrahim. “Vad‘u’l-Lehecâti’l-‘Arabiyye el-Mahalliyye fi Turkiyâ -Nemûzec ‘Amel Meydânî”. 16. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Kongresi, Ed. Asad Layek vd. 903-910. Rize: Recent Academic Studies, 2022.
• Acat, Yaşar. “Dirâse Mukârane fi’l-‘Anâsıri’l-Muştereke fi’l-Lehecâti’l-Arabiyyeti’l-Anaduliyyeti’l-Mu‘âsıra”. 11th International Conference of AIDA (25-28 Mayıs 2015). ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 13-20. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Acat, Yaşar. “Mahallemî Lehçesinde Kullanılan Atasözü ve Deyimlerin Fasih Arapçada Kullanılan Atasözü ve Deyimlerle Mukayesesi”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/2 (2016), 694-704.
• Acat, Yaşar. Türkiye’de Konuşulan Arap Diyalektleri. İstanbul: Akdem Yayınları. 2018.
• Ağbaht, Mahmut. “Antakya’nın Dursunlu Köyünde Konuşulan Arap Diyalekti”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 2/39 (2014), 7-26.
• Ağbaht, Mahmut. Hatay Yerleşik Arap Diyalektleri: WALS'e Göre Dil Özellikleri, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Ak, Mehmet. Mahallemi Lehçesinde Fiiller ve Fasih Arapçadaki Fiillerle Karşılaştırması, Şırnak: Şırnak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Akay, Sedat. “Siirt Arapçasındaki Deyimler ve Mesellerin Filolojik Özellikleri”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/13 (2019), 277-288.
• Akay, Sedat. Günümüz Siirt Arapçası. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Akın, Cahit. Otto Jastrow ve Shabo Talay. “Nōṛšēn: Ein Anatolisch-arabischer Dialekt der Sason–Muş–Gruppe”. Zeitschrift für Arabische Linguistik. ed. Harrassowitz Verlag. 73–96. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2017.
• Akın, Erdem. “Başka Şehirlere Göç Etmiş Siirtli Arap Ailelerin Siirt Arapçasına ilişkin Tutumları”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5/10 (2017), 435-460.
• Akkuş, Faruk. “Anatolian Arabic”. Arabic and Contact-Induced Change. ed. Christopher Lucas - Stefano Manfredi. 135–158. Berlin: Language Science Press, 2020.
• Akkuş, Faruk - Benmamoun, Elabbas. “Syntactic outcomes of contact in Sason Arabic”. Arabic in Contact. ed. Stefano Manfredi. Mauro Tosco. 37-52. Amsterdam: John Benjamins. 2018.
• Akkuş, Faruk. “Clause Structure in Contact Contexts: the Case of Sason Arabic”. Perspectives on Arabic Linguistics XXVIII. ed. Y. Haddad. E. Potsdam. 153–172. Amsterdam: John Benjamins, 2016.
• Akkuş, Faruk. “Peripheral Arabic Dialects”. The Routledge Handbook of Arabic Linguistics. Ed. Elabbas Benmamoun – Reem Bassiouney. 454-472. New York: Routledge, 2018.
• Akkuş, Faruk. Sason Arapçasının İşlevsel Kümeleri ve Öbek Yapısı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Akkuş, Faruk. “The Arabic Dialect of Mutki-Sason Areas”. 11th International Conference of AIDA. ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 29-40. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Akkuş, Faruk. The Functional Categories And Phrase Structure Of Sason Arabic, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi, Doğu Dilleri Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Aktay, Aydın. “Bir Kimlik Şehri Siirt ve Can Çekişen Arapçası”. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 6/1 (2020), 82-89.
• Alp, Musa – Özcan, Yusuf. “Adana-Akkapı Araplarının Fasih Arapçayı/Kur’an Arapçasını Anlama Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 9/1 (2017), 203-219.
• Arnold, Werner. “Arabian Dialects in the Turkish Province of Hatay”, Proceedings of the 2nd International Conference of L’association Internationale Pour La Dialectologie Arabe, 1-10. 1995.
• Arnold, Werner. “The Arabic Dialect of the Jews of Iskenderun”, Romano-Arabica VI-VII. (2006-2007), 7-12.
• Arpa, Abdulmuttalip. “Fasîh (Kur’ân) Arapça Bağlamında Hatay ve Siirt Ağızları Arasında Bir Değerlendirme”. The Journal of Academic Social Science Studies 2/31 (2015), 9-19.
• Arpa, Abdulmuttalip. “Mıhellemi Lehçesi’in Fasîh (Kur’ân) Dili Anlama Yeterliliği”. Uluslararası Midyat Sempozyumu. Ed. İbrahim Özcoşar. 343-355. Mardin: Artuklu Üniversitesi, 2011.
• Arslan, Adnan. “Türkiye’de Arap Lehçeleri Araştırmaları ve Öğretilmesi Konusunda Olumsuz Yaklaşımın Nedenleri”. Sosyal Bilimler Dergisi 4/14 (2018), 496-505.
• Aslan, Ahmet. “İslâmî Fetihten Emevi Döneminin sonuna kadar Diyār-ı Muḍar’da (Harran Bölgesinde) Arap Edebiyatı Çevresi”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27 /27 (2012), 169-191.
• Ataş, Şeyhmus, “İki Dillilik Bağlamında Arapça Tümcelerde Türkçe Tümceiçi Kod Değiştirimi: Mardin Örneği”. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/2 (2021), 79-87.
• Bankır, Mehmet Malik – Akdemir, Yılmaz. “Siirt Arapçasının Türkçeyle Zenginleştirilmesi”. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7/13 (2017), 139-146.
• Baygın, Habib. “Midyat Yöresel Arapçası (muhallemī) ve Sözlü Edebiyatı”. Dergiabant 4/8 (2016), 118-119.
• Bazancir, Recai. “Folklor Derlemelerinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Bingöl Araştırmaları Dergisi 3/1 (2016), 99-114.
• Biçer, Gizem vd. “An Investigation on Sedentary Arabic Of Hatay: Transfer And Shift Of Language Within Turkish-Arabic Speaking Generations”. 13. Dilbilim Öğrenci Kurultayı. ed. A. Sumur Özsoy – Eser E. Taylan. 1-18. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2019.
• Biţună Gabriel – Grigore, George. “Common Features of North Mesopotamian Arabic Dialects Spoken in Turkey (Şırnak, Mardin, Siirt)”. Bilim Düşünce ve Sanatta Cizre: Uluslararası Bilim Düşünce ve Sanatta Cizre Sempozyumu Bildirileri. ed. Nesim Doru. 545-554. İstanbul: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları, 2012.
• Biţună, Gabriel. “el-Ef‘âl el-Musâ‘ide fi’l-Lehceti’l-‘Arabiyeti’l-Mahkiyye fî Midyât”, Uluslararası Midyat Sempozyumu. 357-366. Mardin: 2011.
• Biţună, Gabriel. “The Spoken Arabic of Siirt: Between Progress and Decay”. 11th International Conference of AIDA. ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 147-154. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Blanc, Haim. Communal Dialects in Baghdad, Center for Middle Eastern Studies. 1964.
• Bläsıng, Uwe. “Anadolu Saman Yığınları Hikâyesi”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten 63/2 (2015), 121-144.
• Borg, Alexander. Cypriot Arabic, Deutsche Morgländische Gesellschaft. 1985.
• Bozkuş, Yıldız Deveci. “Mardin’de Tarihsel Süreçte Ermeni-Arap İlişkilerinin Ermenice ve Arapça Üzerindeki Etkileşimleri”. International Journal of Mardin Studies 1/1 (2020), 31-53.
• Cengiz, Emin. “Arapça Qeltu Lehçesi Siirt Arapçası (‘Arabi’l-Welēye’)”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/18 (2017), 265-267.
• Cengiz, Emin. “Mardin Arapça Diyalekti”. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/22, (2019), 381–386.
• Cengiz, Emin. “Siirt Arapçasında Dilsel Farklılıklar”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/2 (2019), 359–377.
• Cengiz, Emin. “Siirt Arapçasında Kullanılan Atasözleri ve Deyimlerde Dini Motifler”. The Journal of Mesopotamian Studies 6/1 (2021), 129-143.
• Cengiz, Emin. “Siirt Arapçasının Korunmasında Sözlü Kültürün Rolü”. Mardin Artuklu Üniversitesi İslâmî İlimler Fakültesi Dergisi 6/1 (2019), 67-87.
• Çelik, İzzettin – Araz, Mehmet Ali Kılay. “Mardin Gökçe Köyü ve Çevresinde Kullanılan Arapça Atasözleri (Karşılaştırmalı Tematik Bir Çalışma)”. ULUM Dini Tetkikler Dergisi 5/1 (2022), 65-106.
• Çelik, İzzettin. Mardin Lehçesinde Kullanılan Arapça Atasözü ve Duaların Fasih Arapça ve Türkçedekilerle Mukâyesesi (Gökçe Köyü ve Çevresi Örneği). Lefkoşa: Kıbrıs Sosyal Bilimler Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Çıkar, Mehmet Şirin – Timurtaş, Abdulhadi. “Mardin Yöresi Arapçasının Temel Özellikleri”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 1/34 (2012), 103-118.
• Çıkar, Mehmet Şirin – Timurtaş, Abdülhadi. “Sason-Kozluk’ta Konuşulan Arapçanın Kelime ve Cümle Yapıları Üzerine”. Uluslararası Türkoloji Sempozyumu, ed. İrfan Polat vd. 1/562-571. Van: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2019.
• Çıkar, Mehmet Şirin – Timurtaş, Abdülhadi. “Siirt Yöresinde Konuşulan Arapçanın Temel Özellikleri”. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi 1/28 (2009), 87-112.
• Çiçek, Sıtkı. Siirt Arap Diyalektinde Kullanılan Atasözü ve Deyimler Üzerine Bir Çalışma. Şırnak: Şırnak Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Demir, Şerif. “Tek Parti Döneminde Siirt’te Arapça Kullanımı”. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 5/9 (2017), 277-293.
• Derbas, Nesrin. Mardin’de Konuşulan Arapça Lehçesinin Kültürel Kimliği. Mardin: Artuklu Üniversitesi. Yaşayan Diller Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Eren, Hasan. “Anadolu Türkçesinde Yabancı Ögeler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı – Belleten 51/2 (2003), 156-169.
• Göçemen, Yakup. “Hatay’ın Altınözü İlçesinde Kullanılan Arapça Lehçesi ve Bu Lehçede Yer Alan Bazı Atasözleri”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 26 (2022), 864-895.
• Göçemen, Yakup. “Kilis Ağzına Özgü Bazı Kelimeler ve Arapça Kökenleri”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/2 (2020), 999-1032.
• Görgin, Mehmet Şefik. Arapça Qëltu Lehçesi Siirt Arapçası. Kocaeli: Özlem Ofset Matbaa, 2017.
• Görgün, Bengisu. Türkiye'de Dil Hakları: Çukurova Bölgesi Arapça Lehçesi Örneği. Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Gümüş, Ercan – Gürhan, Veysel. Uluslararası Ömerli-Ömeran ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri. İstanbul: Kent Işıkları Yayınları, 2011.
• Grigore, George. “el-Hurûf el-Fi‘liyye fi’l-Lehceti’l-‘Arabiyyeti’l-Mahkiyye fî Midyât (el-Muhallemiyye), Uluslararası Midyat Sempozyumu. ed. İbrahim Özcoşar. 323-333, Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi, 2011.
• Grigore, George. “L‘énoncé non verbal dans l‘arabe parlé ă Mardin”. Romano-Arabica VI-VII (2006-2007), 51-62.
• Grigore, George. “Polyfunctional Latin Graphemes Used in Writing the Spoken Arabic of Siirt”, Jerusalem Studies in Arabic and Islam. 97-108. Jerusalem: The Institute of Asian and African Studies. The Max Schloessinger Memorial Foundātion, 2017.
• Grigore, George. L'Arabe Parle a Mardin: Monographie D'Un Parler Arabe Peripherique, Bükreş: Editura Universităţii din Bucureşti, 2007.
• Gül, Necim. Siirt Arapçasını Kurtarmak. Ankara: Sage Yayıncılık, 2013.
• Gülbil, Uğur. “Kilis’teki Arapça Tabelaların Dil ve Kültür yönüyle incelenmesi”. İslam Medeniyeti Araştırma Dergisi 4/2 (2019), 217-260.
• Gülcü, İbrahim. Hatay Altınözü Bölgesinde Konuşulan Arapça Diyalektiği: Atasözleri, Deyimleri ve Bunların Fasih Arapçayla Karşılaştırılması. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Gürhan, Veysel. “Mardin Şer’iye Sicillerinde Arapçanın Belge Dili Olarak Kullanılması ve Bu Dilde Yazılan Bir Belge Türü Olarak Mülk Alım-Satımlarında Kullanılan Yöntem”. Şarkiyat Dergisi 8/2 (2016), 992-1005.
• Halayqa, Issam – Ağbah, Mahmut. “Antakya ve Ramallah Arap Diyalektlerinde Tarım Terimleri: Etnografik ve Sözlüksel Bir Karşılaştırma”. Doğu Araştırmaları 13 (2014), 135-158.
• Ionete, Ștefan. “Some Features of Arabic Spoken in Hasköy”. 11th International Conference of AIDA. ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 323-330. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Isaksson, Bo. “New Linguistic Data from the Sason Area in Anatolia”. ed. Á. Csató, B. Isaksson, C. Jahani. Linguistic Convergence and Areal Divergence: Case Studies from Iranian, Semitic and Turkic. 181–190. New York: Routledge, 2005.
• Isaksson, Bo. “Sason: New data from a nearly forgotten Arabic minority in Turkey”. ed. Ignacio Ferrando and Juan José Sánchez Sandoval. AIDA 5th Conference Proceedingsç. 39-49. Cádiz: Servicio De Publicaciones Universidad De Cadiz, 2002.
• Jastrow, Otto: “Arabische Textproben aus Mardin und Äzex”. ZDMG 119 (1969/70), 29-59.
• Jastrow, Otto. “Arabic Dialect Clusters in Turkey - Towards a Comparative Typology”. Türk Dilleri Araştırmaları 6 (2006). 153-164.
• Jastrow, Otto. “Anatolian Arabic”. Encyclopedia of Arabic Language and Linguistics. 1/87-96. Leiden: Brill. 2006.
• Jastrow, Otto. Der Neuaramäische Dialekt Von mlahsô, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1994.
• Jastrow, Otto - Talay, Shabo. Der neuaramäische Dialekt von Midyat (Miḏyoyo) Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2019.
• Jastrow, Otto. “The position of Mardin Arabic in the Mesopotamian-Levantine Dialect Continuum”. Arabic and Semitic Linguistics Contextualized. 177-189. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2015.
• Jastrow, Otto. “The Position of Mardin Arabic in The Mesopotamian-Levantine Dialect Continuum”. Arabic and Semitic Linguistics Contextualized. ed. Lutz Edzard. Harrassowitz Verlag. Wiesbaden. 177-189, 2015.
• Jastrow, Otto. “Turkish and Kurdish influences in the Arabic Dialects of Anatolia”. Türk Dilleri Araştırmaları 1/21 (2011), 83-94.
• Jastrow, Otto. “Where do we stand in the research on the Anatolian qəltu dialects?”. Romano-Arabica VI-VII (2006-2007), 63-69.
• Jastrow, Otto. Daragözü: Eine arabische Mundart der Kozluk-Sason-Gruppe (Südostanatolien). Nürnberg: Hans Carl. 1973.
• Jastrow, Otto. Die mesopotamisch-arabischen qǝltu-Dialekte. Band I: Phonologie und Morphologie. Wiesbaden: Steiner. 1978.
• Klimiuk, Maciej. “The Folktale of Saint George and il-Xiḍir: A Text in Christian Arabic of is-Swaydī (Samandağ) in the Turkish Hatay Province”. Rocznik Orientalistyczny (2016), 121-133.
• Lahdo, Ablahad. The Arabic Dialect of Tillo in the Region of Siirt (South-eastern Turkey). Uppsala: Studia Semitica Upsaliensia. 2009.
• al-Mahmoud, Abdul Rahim al-Mohamad. Yabancı Dil Olarak Arapça Öğreniminde Lehçelerin Etkisi. Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Memduhoğlu, Adnan. Siirt Arapçası. İstanbul: Beyan Yayınları, 2019.
• Mutlu, Gamze. “Türkçe-Arapça Dil İlişkilerine Tarihsel ve Güncel Bir Bakış: Mardin Arapçası Atasözleri Örneği”. The Journal of Mesopotamian Studies 6/2 (2021), 179-202.
• Orhan, Davut. Midyat Yöresel (Muhallemî) ve Sözlü Edebiyatı. İstanbul: Sahaflar Yayınevi, 2015.
• Orhan, Davut. Midyat Yöresel Arapçasında (Muhallemi) Anlatılar ve Özellikleri. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Önel, Abdülhakim. “Harran Arap Nüfusunun Yerleşmesi ve Meseller Örnekliğinde Harran Lehçesinin Dilsel Özellikleri”. İslâm Tarihi ve Medeniyetinde Şanlıurfa. 470-487. ed. Kasım Şulul - Ömer Sabuncu. Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları, 2. Basım, 2016.
• Önel, Abdülhakim. “Harran’a Arap Nüfusunun Yerleşmesi ve Meseller Örnekliğinde Harran Lehçesinin Dilsel Özellikleri”. I. Uluslararası İslam Tarihi ve Medeniyetinde Şanlıurfa Sempozyumu, 453-470. ed. Kasım Şulul vd. Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları, 2. Baskı, 2017.
• Önel, Abdülhakim. “Harran’da Konuşulan Arap Lehçesi Üzerinde Bir İnceleme”. İslâm Tarihi ve Medeniyetinde Harran. 2/209-226. Ankara: Berikan Yayınları. 2018.
• Önel, Abdülhakim. Harran Araplarında Dil ve Edebiyat Bağlamında Arapça Meseller ve Tahlilleri. Harran Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Önel, Abdülhakim. “Harran Bölgesi Arap Diyalektinin Kelime Semantiğinde Bazı Anlam Değişmeleri ve Alternatif Kelime Kullanımları”. Artuklu Akademi 9/2 (2022), 289-304.
• Önel, Abdülhakim. Harran Bölgesinde Konuşulan Arap Diyalektinin Dil Bilimsel Özellikleri ve Sözlü Edebiyat Malzemeleri. Malatya: İnönü Üniversitesi. Doktora Tezi, 2022.
• Özcan, İbrahim. “Harran Arap Lehçesi: Dil ve Üslup Özellikleri”. Harran İlahiyat Dergisi 46 (2021), 100-113.
• Özcan, İbrahim. Harran Arapçası Dil ve Üslup Özellikleri. Ankara: Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Özcan, İbrahim. Türkiye’de Konuşulan Arap Lehçeleri-Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, 2023.
• Özcan, Yusuf. “Arap Halk Edebiyatında Muhāhe Söyleme Geleneği (Tarsus Arap Alevileri Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ÇÜİFD) 21/2 (2021), 741-769.
• Özcan, Yusuf. “Mersin’in Tarsus İlçesinde Konuşulan Arap Diyalekti; Zamir ve Fiil Çekimi Bağlamında İnceleme”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8/1 (2016), 234-250.
• Özcan, Yusuf. Mersin'in Tarsus İlçesinde Konuşulan Arapça Üzerine Bir Derleme Çalışması. Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Prochäzka, Stephan. “Arabic in Iraq, Syria, and southern Turkey”. Arabic And Contact-İnduced Change. ed. Christopher Lucas - Stefano Manfredi. 83–114. Berlin: Language Science Press, 2020.
• Procházka, Stephan. “Does geographical periphery imply linguistic periphery? Theexamples of the Arabic dialects of Cilicia and Urfa in Southern Turkey”. Romano-Arabica VI-VII (2006-2007), 109-132.
• Procházka, Stephan. “Genüsse aus der Steppe: Kulturgeschichtliches und Etymologisches zur Wüsten-Trüffel nebst einem Text im arabischen Dialekt von Urfa (Südost-Türkei)”. Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes. 100 (2010), 119-135.
• Procházka, Stephan. Die arabischen Dialekte der Çukurova (Südtürkei). Wiesbaden: Harratssowitz Verlag. 2002. Prochäzka, Stephan. The Arabic Dialects of Northern Iraq, The Languages and Linguistics of Western Asia. ed. Geoffrey Haig vd. Berlin: De Gruyter Mouton, 2019.
• Procházka-Eisl, Gisela. – Procházka, Stephan. “The Arabic speaking Alawis of the Çukurova: The transformation of a linguistic into a purely religious minority”. Linguistic minorities in Turkey and Turkic-speaking minorities of the periphery. ed. Christiane Bulut. 309-328. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2018.
• Sasse, Hans Jürgen. Linguistische Analyse des arabischen Dialekts der Mḥallamı̄ye in der Provinz Mardin (Südosttürkei). Hans-Jürgen Sasse, 1971.
• Socin, Albert. “Der arabische Dialekt von Mōsul und Märdīn”. Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 36/1 (1882), 1-53.
• Şayır, Mehmet. “el-Emsâlu fî Lehceti Mardin el-‘Arabiyye”. 11th International Conference of AIDA. ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 485-492. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Şayır, Mehmet. Mardin Arapça Diyalekti. İstanbul: Akdem Yayınları, 2017.
• Şayır, Mehmet. Mardin'de Konuşulan Arapça Lehçenin Ses Bilgisi Biçim Bilgisi ve Söz Dizimi Bakımından İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, 2017.
• Talay, Shabo. “Arabic Dialects of Mesopotamia”, The Semitic Languages An International Handbook. ed. Stefan Weninger. 909-920. Göttingen: Hubert & Co. GmbH & Co. KG, 2011.
• Talay, Shabo. “The Influence of Turkish, Kurdish and Other Neighbouring Languages on Anatolian Arabic”. Romano-Arabica VI-VII. (2006-2007), 179-188.
• Tamtamış, Hadra Kübra. “Baskın ve aracı dil kavramları bağlamında Türkçenin Mardin Arapçasına Etkisi”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 22 (2019), 194-206.
• Tekin, Erhan. “Dabke Folk Dance Wİth Lyrİcs And Musıc In Hatay Arab Alawİte Culture”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 96 (2020), 573-594.
• Timurtaş, Abdulhadi. “Tekniyyâtu Binâi’l-Kıssati’ş-Şa‘biyye fî Mardin ve fî Katar: Dirâse Mukârana”. Mecelletu Câmi‘ati Katar Kulliyyeti’l-Âdâb 2/2 (2018), 59-71.
• Toprak, Faruk. “Siirt Arap Diyalektine Girmiş Yabancı veya Ödünç Kelimelerin Köken, Yapı ve Anlam Bakımından İncelenmesi”, 11th International Conference of AIDA. ed. George Grigore - Gabriel Bițună. 541-544. Bucharest: Editura Universității din București, 2016.
• Werner, Arnold. Die arabischen Dialekte Antiochiens. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1997.
• Yılmaz, Mehmet. Adana Kozan İlçesinde Yaşayan Arap Kökenli Vatandaşların Dil Yapılarının İncelenmesi. Adana: Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Yiğit, Melike. Hatay'ın Samandağ İlçesinde Konuşulan Arapça Üzerine Bir Derleme Çalışması. Çorum: Hitit Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Yüceol Özezen, Muna. “Arapça ve Lehçeleri Üzerine Yeni Bir Yayın ve Türkçe Dil İlişkileri Bakımından Önemi”. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi 6/2 (2021), 1042-1048.
• Yüceol Özezen, Muna. “Arapçayı Lehçe Düzeyinde ve Latin Esaslı Bir Alfabeyle Yazma ve Öğretme; Çukurova Arapçası Örneği”. The Journal of Mesopotamian Studies 3/2 (2018), 95-108.
• Yüceol Özezen, Muna. “Çukurova Arapçasına Türkçeden Geçmiş Fiil Kökleri”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25/3 (2016), 195-214.
• Yüceol Özezen, Muna. “Çukurova Araplarının Sözlü Edebiyatları Üzerine Gözlemler”. The Journal of Mesopotamian Studies 5/2 (2020), 167-189.
• Yüceol Özezen, Muna. “Türkiye’de Arapça Diyalektleri -Karşılaştırmalı Tipolojiye Doğru”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24/2 (2015), 63-74.