The Pre-Islamic and Islamic Periods Poets and Poems in Badi’ al-Zamân al-Hamadânî's Maqâmat

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 2, 191 - 205, 31.12.2023

Adem Doğan

https://doi.org/10.30627/cuilah.1356803

Öz

In Arabic literature, the concepts of poetry and poets hold a significant place, especially in the classical period. The subject of poetry and poets is one of the primary topics of discussion and conversation in scholarly gatherings and among the general public. Arabs have preferred to express their emotions and thoughts through poetry. Badi’ al-Zamân al-Hamadânî, who first produced works in the maqâmah genre during the Abbasid era, could not be out to ignore this reality when creating his works. While incorporating poetry into all his maqâmât, a prose genre, he dedicated some of them specifically to poetry. In these maqâmât, the author discusses the poets who lived during the pre-Islamic (Jahiliyya) and Islamic periods and their poetry. It is possible to assert that the emotions and thoughts expressed in his maqâmât are his own. al-Hamadânî chose the maqâmah genre to convey his life experiences and wisdom. Furthermore, it can be noted that he pursued didactic purposes with these maqâmât on one hand and tried to showcase his linguistic skills on the other.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Poetry, Poet, Maqâmah, al-Hamadânî.

BEDÎ’UZZAMAN EL-HEMEDÂNÎ’NİN MAKÂMELERİ'NDE CAHİLİYE VE İSLÂMÎ DÖNEM ŞAİRLERİ VE ŞİİRLERİ

Öz

Arap Edebiyatında şiir ve şair kavramları, özellikle klasik dönemde oldukça önemli bir yere sahiptir. İlim meclislerinde ve halk arasında şiir ve şairler konusu, temel tartışma ya da sohbet konularının başında gelmektedir. Araplar, duygu ve düşüncelerini daha çok şiir ile ifade etmeyi tercih etmişlerdir. Abbasîler döneminde ilk defa makâme türünde eser ortaya koyan Bedî’uzzamân el-Hemedânî’nin, eserlerini ortaya koyarken bu gerçeği görmezden gelmesi düşünülemezdi. el-Hemedânî, bir nesir türü olan tüm makâmelerine şiir serpiştirirken, bazı makâmelerini bizzat şiire ayırmıştır. Yazar, bu makâmelerinde Cahiliye ve İslâmî dönemde yaşamış şair ve onların şiirlerinden bahsetmiştir. Onun makâmelerinde ifade edilen duygu ve düşüncelerin kendisine ait olduğunu söylemek mümkündür. el-Hemedânî, kendi hayat tecrübesini ve bilgeliğini aktarmak için makâme türünü tercih etmiştir. Ayrıca onun bu makâmelerle bir taraftan didaktik amaçlar güttüğünü, diğer taraftan da kendi dil becerilerini ortaya koymaya çalıştığını da ifade etmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Şiir, Şair, Makâme, el-Hemedânî

Kaynakça

• Âşık, N. (1992). Bedîüzzaman el-Hemedânî. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (ss. 5: 328-329). TDV Yayınları.
• Ayyıldız, E. (2003). Makâme, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (ss. 27: 417-419). TDV Yayınları.
• Can, M. A. (2021a). Arapça’da Makâme Edebiyatı ve Nâsîf el-Yâzicî’nin Mecma‘u’l-Bahreyn Adlı Eseri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Muhammet Tasa). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Can, M. A. (2021b).Makâme Edebiyatı. İlahiyat Kitabevi.
• el-Cebûrî, K. S. (2003). Mu’cemu’l-udebâ’: min ‘asri’l-câhilî hatta senete 2002. Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• Çağmer, M. E. (2002). Ez-Zemahşerî ve el-Makâmât Adlı Eseri. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (1), 77-98.
• Çetinel, H. ve Mahmoud, R. (2020). Arap Edebiyatında Eğitici Bir Edebî Tür Olarak Makâme ve İbnü’l Verdî’den Salgın Dönemlerine Ait Bir Örnek. Umde Dînî Tetkikler Dergisi,3(1), 47-83.
• Dayf, Ş. (1954). el-Makâme (3. baskı). Dâru’l-Me’ârif.
• Demirayak, K. (2012a). Arap Edebiyatı Tarihi I: Cahiliye Dönemi. Fenomen Yayınları.
• Demirayak, K. (2013). Arap Edebiyatı Tarihi II: Sadru’l-İslam Dönemi. Fenomen Yayınları.
• Demirayak, K. (2012b). Arap Edebiyatı Tarihi III: Emeviler Dönemi. Fenomen Yayınları.
• Er, R. (2020). Bedîu’z-Zamân el-Hemezânî ve Makâmeleri. Hece Yayınları.
• Furat, A. S. (1996). Arap Edebiyatı Tarihi I (Başlangıçtan XVI. Asra Kadar). Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• İbn Hallikân, Ş.A. (1978). Vefeyâtü’l-aʿyân (thk. İhsan Abbâs). Dâru Sâder.
• Hasan, M. R. (1974). Eseru’l-mekâme fî neş’eti’l-kıssati’l-Mısriyyeti’l-hadîs. el-Mektebetu’l-’Arabiyye.
• el-Hemedânî, B. (2005). Makâmât Bedî’u’z-Zamân el-Hemedânî. Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.
• İpek, M.S. (2017). Arap Edebiyatında Makâme Sanatı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (51), 109-118.
• Karaca, A. C. (2005). Arap Edebiyatında Makâme ve Bazı Makâmât Örnekleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mehmet Yalar), Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılıç, H. (2003). Makâmât. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (ss. 27: 414-415). TDV Yayınları.
• İbn Manzûr, E. M. (b.t.) Lisânü’l-ʿArab (Cilt 12). Dâru Sâder.
• es-Safedî, S. H. (2000). el-Vâfî bi’l-Vefeyât (thk. Ahmed Arnâût). Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-ʿArabî.