Van Gölü Havzasında Hidrometeorolojik Verilerin Eğilim Analizi

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 2, 441 - 456, 16.08.2021

Mahsum Aydın , Arif Öz

https://doi.org/10.21605/cukurovaumfd.982808

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’nin en büyük ikinci kapalı havzası olan Van Gölü Havzası ele alınmaktadır. Çalışmada havza sınırları içerisinde ve yakınında bulunan 9 adet meteoroloji gözlem istasyonuna ait 1968-2017 yılları arasındaki yağış ve sıcaklık verilerinin eğilimleri incelenmiştir. Eğilimlerin belirlenmesi için 3 farklı trend analizi metodu (Şen-YEÇ, Mann-Kendall (M-K) Testi ve Spearman’ın Rho (S-R) Testi) uygulanmıştır. Bunun yanı sıra M-K mertebe korelasyon testi yardımı ile eğilim başlangıç yılı belirlenmiştir. Yağış verileri üzerinde yapılan analizler incelendiğinde, Erciş ve Ahlat istasyonlarında istatistiki olarak anlamlı bir azalma olduğu, geriye kalan istasyonlarda eğilim olmadığı tespit edilmiştir. Sıcaklık verilerinin incelemesi sonucunda ise Erciş ve Ahlat istasyonlarında eğilim olmadığı ancak diğer tüm istasyonlarda artan yönde eğilim olduğu tespit edilmiştir. Yapılan eğilim analizleri sonucu havza üzerine düşen yağışta azalma, sıcaklıkta ise artış eğilimi olduğu, bu durumun ise gelecek yıllarda havza üzerinde kuraklık riskini artırabileceği belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, havzanın gelecek dönemlerde ciddi kuraklık riski ile karşılaşabileceğini gösterdiğinden gerekli önlemlerin alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trend analizi, Van Gölü Havzası, Yağış, Sıcaklık

Trend Analysis of Hydrometeorological Data in the Van Lake Basin

Öz

In this study, the Van Lake Basin, which is the second largest closed basin in Turkey, is discussed. In the
study, the trends of precipitation and temperature data between 1968-2017 belonging to 9 meteorology observation stations located in and near the basin boundaries were examined. In order to determine the trends, 3 different trend analysis methods (Şen-YEÇ, Mann-Kendall (M-K) Test and Spearman's Rho (S-R) Test) were applied. In addition, the trend starting year was determined with the help of the M-K rank correlation test. When the analysis of the precipitation data was examined, it was determined that there was a statistically significant decrease in Erciş and Ahlat stations, and there was no trend in the remaining stations. As a result of the examination of the temperature data, it was determined that there was no trend in Erciş and Ahlat stations, but there was an increasing trend in all other stations. As a result of the trend analysis, it has been determined that there is a decreasing trend in precipitation and an increasing trend in temperature on the basin, and this situation may increase the risk of drought in the basin in the coming years. Since the findings obtained show that the basin may face a serious risk of drought in the future, it is recommended to take necessary precautions.

Anahtar Kelimeler

Trend analysis, Van Lake Basin, Precipitation, Temperature

Kaynakça

• 1. Stocker, T.F., Qin, D., Plattner, G.K., Tignor, M.M.B., Allen, S.K., Boschung, J., Nauels, A., Xia, Y., Bex, V., Midgley, P.M., (eds.) (2014). Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of IPCC the Intergovernmental Panel on Climate Change. Cambridge, Cambridge University Press, 996.
• 2. Emek, F.M., 2014. Doğu Anadolu Bölgesi Yıllık ve Aylık Toplam Yağışların Trend Analizi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 127.
• 3. Ercan, B., Yüce, M.İ., 2017. Kızılırmak Havzasının Hidrometeorolojik Verilerinin Trend Analizi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6, 333-340.
• 4. Soydan, N.G., Gümüş V., Şimşek, O., Gerger, R., Ağun, B., 2016. Seyhan Havzası Aylık Ortalama Akım ve Yağış Verilerinin Trend Analizi, Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 7(2), 319-327.
• 5. Tokgöz, S., Partal, T., 2020. Karadeniz Bölgesinde Yıllık Yağış ve Sıcaklık Verilerinin Yenilikçi Şen ve Mann-Kendall Yöntemleri ile Trend Analizi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 1107-1118.
• 6. Öztürk, Ö., Cebeci, İ., 2021. Büyük Menderes Havzasında Bazı Hidroklimatolojik Değişkenlerin Eğilim Analizi, Toprak Su Dergisi, 10(1), 43-50.
• 7. Gümüş, V., Soydan, N.G., Şimşek, O., Algin, H.M., Aköz M.S., Yenigun, K., 2017. Seasonal and Annual Trend Analysis of Meteorological Data in Sanliurfa, Turkey, European Water, 59, 131-136.
• 8. Çoşkun, S., 2020. Van Gölü Kapalı Havzasında Yağışların Trend Analizi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 8(2), 521-532.
• 9. Şen, Z., 2010. Fuzzy Logic and Hydrological Modeling, CRC Press, Taylor and Francis Group, Boca Raton, 340.
• 10. Şen, Z., 2012. Innovative Trend Analysis Methodology, J. Hydrol. Eng., 17(9), 1042-1046.
• 11. Sonali, P., Kumar, N.D., 2013. Review of Trend Detection Methods and Their Application to Detect Temperature Changes in India, Journal of Hydrology, 476, 212-217.
• 12. Timbadiya, P., Mirajkar, A., Patel, P., Porey, P., 2013. Identification of Trend and Probability Distribution for Time Series of Annual Peak Flow in Tapi Basin, India. ISH Journal of Hydraulic Engineering, 19(1), 11-20.
• 13. Haktanir, T., Citakoglu, H., 2014. Trend, Independence, Stationarity, and Homogeneity Tests on Maximum Rainfall Series of Standard Durations Recorded in Turkey, Journal of Hydrologic Engineering, Doi: 10.1061/(ASCE)HE.1943-5584.0000973.
• 14. Dabanlı, İ., 2017. Türkiye’de İklim Değişikliğinin Yağış-Sıcaklığa Etkisi ve Kuraklık Analizi: Akarcay Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul, 198.
• 15. Aydın, M., Yaltay, N., Öz, A.. 2019. Evaluation of Elazığ Province Precipitation Data by Innovative Trend Analysis, Academic Perspective Procedia, 2(2), 162-171.
• 16. Mann, H.B., 1945. Non-parametric Tests Against Trend. Econometrica, 13, 245-259.
• 17. Kendall, M.G., 1975. Rank Correlation Methods. Charles Griffin, London, 135.
• 18. Bayazıt, M., 1996. İnşaat Mühendisliğinde Olasılık Yöntemleri, İTÜ İnşaat Fakültesi Matbaası, İstanbul, 245.
• 19. Yu, S., Zou, S., Whitemore, D., 1993. Non- parametric Trend Analysis of Water Quality Data of Rivers in Kansas. Journal of Hydrology, 150, 61-80.
• 20. Kahya, E., Kalaycı, S., 2004. Trend Analysis of Streamflow in Turkey, Int. J. Climatol., 17, 511-520.
• 21. İçağa, Y., 1994. Analysis of Trends in Water Quality Using Nonparametric Methods, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 143.
• 22. Sneyers, R., 1990. On Statistical Analysis of Series of Observations, W.M.O., No:415, Geneva.
• 23. Şen, Z., 2002. İstatistik Veri İşleme Yöntemleri (Hidroloji ve Meteoroloji), Su Vakfı Yayınları, İstanbul, 243.