Tectono-Stratigraphic Investigation of Kızıldere-Güveloğlu (Ceyhan-Adana) Region

Yıl 2017, Cilt: 32 Sayı: 2, 85 - 100, 15.06.2017

Ulvi Can Ünlügenç , Ahmet Can Akıncı

https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.358385

Cited By: 7

Öz

The suture zone limiting the Southern Anatolian and Eastern Mediterranean basins (e.g. Adana Basin,
İskenderun Basin) extends as a tectonic uplift throughout Misis-Andırın-Engizek lineament. This uplifted
area is named as Misis Structural High in the investigated area located SW of Ceyhan district of Adana.
To the west of this uplifted area, the suture zone extends southwest as far as to the Kyrenean mountain
range to the north of Cyprus throughout underwater within the Mediterranean. The Misis Structural High
lies as a mountainous range that reaches up to 750 m high at a NE-SW direction to the E-SE of Adana
and separates the Adana and İskenderun basins from each other. Misis Structural High with its close
position to the triple junction of the Anatolian, African and Arabian Plates that affecting the geodynamic movements of these plates, is one of the key tectonic lineament for understanding the geologic history and
the seismicity of the region. The Eocene-Oligocene Bulgurkaya Formation is tectonically overlain the
Lower-Middle Miocene Karataş Formation in Kızıldere-Güveloğlu (Yakapınar) region. Pliocene (?) slope
debris deposits unconformably overlain this unit. On top of these sediments, Plio-Quaternary travertine
and caliche sediments comes with a with low degree angular unconformity. All these units are bounded
by Quaternary alluvium bounded the Structurl High area from the northern and southern parts of the
region.

Anahtar Kelimeler

Adana-Ceyhan, Tectonostratigraphy, Geodynamic, Tectonic

Kızıldere-Güveloğlu (Ceyhan-Adana) Civarının Tektono-Stratigrafisi

Öz

Güneydoğu Anadolu ve Doğu Akdeniz Havzalarını (Adana Baseni, İskenderun Baseni) sınırlayan kenet
kuşağı, Misis, Andırın ve Engizek hattı boyunca tektonik bir yükselim şekliyle uzanmaktadır. Bu
yükselim alanı Adana’nın Ceyhan ilçesinin GB’sında yer alan çalışma bölgesinde Misis yapısal yükselimi
olarak isimlendirilmektedir. Bu yükselim alanının batısında ise kenet zonu bugün güneybatı Akdeniz’de
deniz seviyesi altında kalmış bir sırt boyunca Kuzey Kıbrıs’taki Girne dağ silsilesine kadar uzanmaktadır.
Misis Yapısal Yükselimi Adananın doğu-güneydoğusunda bulunan, kuzeydoğu – güneybatı istikametinde
uzanan ve yüksekliği 750 metreye ulaşan bir dağ silsilesi olup Adana ve İskenderun havzalarını
birbirinden ayırmaktadır. Anadolu, Afrika ve Arap levhalarının üçlü birleşme noktasına (triple junction)
oldukça yakın konumda bulunan ve bu levhalar arasındaki jeodinamik hareketlerin etkisi ile şekillenmiş
olan Misis Yapısal Yükselimi bölgenin depremselliği ve jeolojik geçmişi açısından önemli bir tektonik
uzanım konumundadır. Çalışma sahası olan Kızıldere-Güveloğlu (Yakapınar) bölgesinde Eosen-Oligosen
yaşlı Bulgurkaya Formasyonu tektonik dokanak ile Alt-Orta Miyosen yaşlı Karataş Formasyonunu
üzerlemektedir. Bu birim üzerine diskordans ile Pliyosen (?) yaşlı yamaç molozu çökelleri gelmektedir.
Bu çökellerin üzerinde ise yine düşük dereceli açısal bir uyumsuzluk ile yataya yakın bir konumda olmak
üzere Pliyo-kuvaterner yaşlı traverten ve kaliçi çökelleri gelir. Tüm bu birimler yükselim alanının kuzey
ve güney kesiminden Kuvaterner yaşlı alüvyon örtü ile sınırlandırılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Adana-Ceyhan, Tektono-stratigrafi, Jeodinamik, Tektonik

Kaynakça

• 1. Robertson, A.H.F., Ünlügenç, U.C., İnan, N., Taslı, K., 2004. The Misis–Andirin Complex: a Mid-Tertiary Melange Related to Late-stage Subduction of the Southern Neotethys in S Turkey. J. Asian Earth Sci. 22, 413–453.
• 2. Ünlügenç, U.C., 1993. Controls on Cenozoic sedimentation in the Adana Basin, Southern Turkey. Unpublished Ph.D Thesis, Keele University, UK, p. 229.
• 3. Kozlu, H., 1987. Misis–Andırın Dolaylarının Stratigrafisi ve Yapısal Evrimi, Türkiye Petrol Kongresi Dergisi 7:104-116.
• 4. Ketin, İ., 1948. Über die Tektonischmechanischen Folgerungen aus den Grossen Anatolischen Erdbeben des Letzten Dezenniums. Geol. Rundsch. Pp. 36,77-83.
• 5. McKenzie, D.P., 1972. Active Tectonics of the Mediterranean Region. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society 30, 109-185.
• 6. Dewey, J.F., 1976. Ophiolite Obduction: Tectonophysics, v. 31, p. 93-120.
• 7. Şengör, A.M.C., 1979. The North Anatolian Transform Fault: its Age, Offset and Tectonic Significance, Jour. Soc. London, 136, 269-282.
• 8. Şengör, A.M.C., Canıtez, N., 1982. The North Anatolian Fault. Berchemer and K. Hsü (eds.), Alpine and Mediterranean Geodynamics de. Geodynamical Series, American Geophysical Union, 7, 205-216
• 9. Hempton, M.R., Savcı, G., 1982. Elazığ Volkanik Karmaşığının Petrolojik ve Yapısal Özellikleri: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 25, 143-150.
• 10. Şengör, A.M.C., Görür, N., Şaroğlu, F., 1985. Strike-slip Deformation Basin Formation and Sedimentation. Society of Economic Palaeontologists and Mineralogists Special Publication 37, 227–264.
• 11.Barka, A.A., Kadinsky-Cade, K., 1988. Strikeslip Fault Geometry in Turkey and it’s Influence on Earthquake Activity, Tectonics, 7 (3), 663-684.
• 12.Barka, A. A., Reilinger, R.E., 1997. Active Tectonics of the Eastern Mediterranean Region Deduced from GPS, Neotectonic and Seismicity Data. Annale de Geofisica. XL, 587-610.
• 13.Çetin, H., Güneyli, H., Mayer, L., 2003. Paleoseismology of the Palu-Lake Hazar Segment of the East Anatolian Fault Zone, Turkey. Tectonophysics, 374, 163-197.
• 14. Karig, D.E., Kozlu, H., 1990. Late Palaeogene Evolution of the Triple Junction Region Near Maras¸ south-central Turkey. Journal of the Geological Society, London 147, 1023–1034.
• 15. Perinçek, D., Çemen, İ., 1990. The Structural Relationship Between the East Anatolian and Dead Sea Fault Zones in Southeastern Turkey, Tectonophysics 172, 331–340.
• 16. Över, S., Ünlügenç, U.C., 1998. Seismotectonic Evidence of the Antioch Triple Junction and Resent Temporal Change in Qaternary to Present-day Stress State Along Hatay Region (SE-Turkey), Third International Geology Symposium, Ankara.
• 17. Şengör, A.M.C., 1980. Türkiye'nin Neotektoniğinin Esasları: Türkiye Jeol. Kur. Yayl., Ankara.
• 18. Yılmaz, Y., 1993. New Evidence and Model on the Evolution of the Southeast Anatolian Orogen. Geological Society of America, Bulletin 105, 251–271.
• 19.Rigo de Righi, M., Cortesini, A., 1964. Gravity Tectonics in Foothills Structure Belt of SE Turkey. American Association of Petroleum Geologists Bulletin 48, 1911–1937.
• 20. Kozlu, H., 1997. Doğu Akdeniz Bölgesinde Yer Alan Neojen Basenlerinin (İskenderun, Misis-Adırın) Tektono-stratigrafi Birimleri ve Bunların Tektonik Gelişimi. Doktora Tezi.
• 21. Dim, Y., 2010. Misis Yapısal Yükseliminde (GD Adana) Yer Alan Türbiditlerdeki Tabaka Kalınlık ve İç Yapı Değişimlerinin İstatistiksel Analizi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, Yüksek Lisans Tezi, 92 s.
• 22. Schmidt, G.C., 1961. Stratigraphic Nomenclature for the Adana Region Petroleum District VII. Petroleum Administration Bull. Ankara 6:47 63.
• 23. Erdoğan, T., 1975. Gölbaşı Yöresinin Jeolojisi (Geology of the Gölbaşı Region). Turkish Petroleum Company Field Group Report, Ankara, 229.
• 24.Bilgin, A. Z., Elibol, E., Bilgin, Z. R., Beğenilmiş, S., 1981. Ceyhan-Karataş Yumurtalık – Osmaniye – Haruniye - Kadirli Dolayının Jeolojik Raporu General Directorate of Mineral Research and Exploration, Rept.7215 (unpublished).
• 25. Perinçek, D., Kozlu, H., 1984. Stratigraphy and Structural Relations of the Units in the AfşinElbistan-Doğanşehir Region (Eastern Taurus), Proceedings of International Symposium, Geology of Taurus Belt, MTA, Ankara-Turkey, 181-198.
• 26. Gökçen, S.L., Kelling, G., Gökçen, N., Floyd, P.A., 1988. Sedimentology of a Late Cenozoic Collisional Sequence: the Misis Complex, Adana, Southern Turkey. Sedimentary Geology 59, 205–235.
• 27. Gökçen, N., Gökçen, S.L., Kelling, G., 1991. Microfaunal Biostratigraphy of Cenozoic Sequences from the Misis–Andırın area, Southern Turkey. (C) Gebruder Bornisraeger. D.100 Berlin, D-7000 Stuttgart, 111–135.
• 28. Kelling, G., Gökçen, S.L., Floyd, P.A., Gökçen, N., 1987. Neogene Tectonics and Plate Convergence in the Eastern Mediterranean: New Data from Southern Turkey. Geology 15, 425–429.
• 29.Robertson, A.H.F., Woodcock, N.H., 1986. The Geological Evolution of the Kyrenia Range: a Critical Lineament in the Eastern Mediterranean. Philosophical Transactions of the Royal Society, London A317, 141–171.
• 30. M.T.A. Adana İli Jeolojik Özellikleri, http://www.mta.gov.tr/v2.0/bolgeler/adana/bol gesel-jeoloji/jeoloji-adana.pdf.
• 31.Boyraz, O., 2002. Demirtaş-Sarımazı (Adana Yumurtalık) Arasının Tektonostratigrafisi, Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı, Adana, Yüksek Lisans Tezi, 46 s.
• 32. Eroskay, O., Yılmaz, Y., Gürpınar, O., Yalçın, N., Gözübol, A.M., 1978. Ceyhan Berke Rezervuarının Jeolojisi ve Mühendislik Özellikleri: Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 21, 51-66.
• 33. Gültekin C., Yeniay, G., Kozlu, H., 1992. İskenderun Baseninde Horu Formasyonunun Stratigrafisi ve Çökelme Ortamı: Türkiye 9. Petrol Kongresi ve Sergisi, Ankara Türkiye s. 142-150.
• 34. Gözübol, A. M., Gürpınar, O., 1980. Kahramanmaraş Kuzeyinin Jeolojisi ve Tektonik Evrimi. Türkiye 5. Petrol Kongresi Jeoloji-Jeofizik Bildirileri, 21-29, Ankara.
• 35. Kozlu, H., 1982. İskenderun Baseni Jeolojisi ve Petrol Olanakları. TPAO Rapor no: 1921, Ankara.
• 36. Schiettecatte, J.P., 1971. Geology of the Misis Mountains. In: Campbell, M., (Ed.), Geology and History of Turkey, Tripoli, Libya, Petroleum Exploration Society, pp. 305–312.
• 37.Bilgin, A. Z., Ercan, T., 1981. CeyhanOsmaniye Yöresindeki Kuvaterner Bazaltların Petrolojisi. TJK Bülteni, 24, 21-30.