Petrography and Stratigraphy of the Paleozoic and Mesozoic Units Exposed in the Gürleşen-Tülü (Adana, Eastern Taurus) Area

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 2, 485 - 496, 30.06.2020

Nusret Nurlu , Ahmet Can Akıncı

https://doi.org/10.21605/cukurovaummfd.792449

Öz

In this research, detailed petrographic and stratigraphic examinations of the units in the area between Saimbeyli and Gürleşen-Tülü villages (Adana) were presented. In the study area, Ordovician aged shale and schist shale alternation of the Armutludere formation form the basement. The Ayıtepesi formation, which consists of an alternation of Early Devonian aged sandstone, mudstone, shale and clayey limestone unconformably overlies this unit. Above, the Şafaktepe formation, which composed of the Middle Devonian dolomitized limestones conformably overlying Ayıtepesi formation. On top of this unit, the Gümüşali formation consisting of an alternation of Late Devonian aged sandstone, shale, limestone deposited concordantly. The Permian age Yığılıtepe formation consisting of limestones is discordant on the Gümüşali formation. The Lower Triassic age Katarası formation composed of sandstone, marl and clayey limestone overlies this formation concordantly. The Jura-Cretaceous age Köroğlutepesi formation, consisting of grey and beige limestones, is unconformably sitting on the Katarası formation. As a result of petrographic studies carried out on 21 thin sections compiled from the region, it was revealed that clastic sediments in the area are generally re-worked in a low-energy environment, sand-rich components are not washed well and most of the carbonate rocks in the region are microsparitic.

Anahtar Kelimeler

Petrography, Stratigraphy, Eastern Taurus, Gürleşen-Tülü

Gürleşen-Tülü (Doğu Toroslar) Yöresinde Yüzeyleyen Paleozoyik ve Mesozoyik Birimlerin Petrografisi ve Stratigrafisi

Öz

Bu araştırmada, Saimbeyli ilçesi ile Gürleşen-Tülü köyleri (Adana) arasında kalan alan içinde yüzeyleyen birimlerin detaylı petrografik ve stratigrafik incelenmesi yapılmıştır. İnceleme alanında temelde Ordovisiyen yaşlı şeyl, şistli şeyl ardalanmasından oluşan Armutludere formasyonu yer almaktadır. Bu birim üzerine Erken Devoniyen yaşlı kumtaşı, çamurtaşı, şeyl, killi kireçtaşı ardalanması ile temsil olunan Ayıtepesi formasyonu uyumsuz olarak gelmektedir. Ayıtepesi formasyonu üzerinde uyumlu olarak Orta Devoniyen yaşlı dolomitize kireçtaşlarından oluşan Şafaktepe formasyonu yer almakta olup, bu birim üzerine Geç Devoniyen yaşlı kumtaşı, şeyl, kireçtaşı ardalanması ile Gümüşali formasyonu uyumlu olarak gelmektedir. Genellikle kireçtaşları ile temsil edilen Permiyen yaşlı Yığılıtepe formasyonu, Gümüşali formasyonu üzerinde uyumsuz olarak yer almaktadır. Bu formasyon üzerine kumtaşı, marn, killi kireçtaşından oluşmuş Triyas yaşlı Katarası formasyonu uyumlu olarak gelmektedir. Gri, bej renkli kireçtaşlarından oluşan Jura-Kretase yaşlı Köroğlutepesi formasyonu, Katarası formasyonu üzerinde uyumsuz olarak gelmektedir. İnceleme alanından derlenen numunelerden hazırlanan 21 adet ince kesit üzerinde yapılan petrografik çalışmalar sonucunda bölgedeki kırıntılı çökellerin genellikle düşük enerjili bir ortamda işlendiği ve kum boyu bileşenlerin iyi yıkanmadığı, karbonat kayaçların ise genellikle mikrosparitik özellikte olduğu ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Petrografi, Stratigrafi, Doğu Toros, Gürleşen-Tülü

Kaynakça

• 1. Blumenthal, M.M., 1944. Kayseri ile Malatya Arasındaki Bölümün Permo-karbonifer Arazisi. MTA Dergisi, 1/31, 105.
• 2. Yalçınlar, İ., 1955. Structures Geologiques de la Chaine du Taurus Dans la Region de Feke- Saimbeyli, İstanbul Üniv. Jeol.Enst. Rece. (Inst. Ed.) No: 13 (1970-71) 55-56.
• 3. Özgül, N., Metin, S., Göğer, İ., Bingöl, İ., Baydar, O., 1973. Tufanbeyli Dolayının Kambriyen Tersiyer Kayaları. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 16(1), 82-101.
• 4. Tutkun, S.Z., 1989. Saimbeyli (Adana) Yöresinin Tektonik Özellikleri. Jeoloji Mühendisliği, 34-35, 57-63.
• 5. Kurtman, F., 1978. Geology and Tectonic Characteristics of the Gürün Area. MTA Dergisi, 91, 1-12.
• 6. Wehrmann, A., Yılmaz, İ., Yalçın, M.N., Wilde, V., Schindler, E., Weddige, K., Saydam, G.R., Ozkan, R., Nazik, A., Nalcıoglu, G., Kozlu, H., Karslıoglu, O., Jansen, U., Ertug, K., Brocke, R., Bozdogan, N., 2009. Devonian Shallow-water Sequences from the North Gondwana Coastal Margin (Central and Eastern Taurides, Turkey): Sedimentology, Facies and Global Events, Gondwana Research, 17(2-3), 546-560.
• 7. Göncüoglu, M.C., 1997: Distribution of Lower Paleozoic Units in the Alpine Terranes of Turkey. Paleogeographic Constrains in: Göncüoglu, M.C. and Derman, A.S. (Eds), Lower Paleozoic Evolution in Northwest Gondwana, Turkish Assoc. Petrol. Geol., Spec. Publ., No: 3, 13-24, Ankara.
• 8. Yanev, S., Göncüoglu, M.C., Gedik, I., Lakova, I., Boncheva, I., Sachanski, V., Okuyucu, C., Özgül, N., Timur, E., Maliakov, Y., Saydam, G., 2006. Stratigraphy, Correlations and Palaeogeography of Palaeozoic Terranes of Bulgaria and NW Turkey: a Review of Recent Data, in A.H.F. Robertson and D. Mountrakis (eds.) Tectonic Development of the Eastern Mediterranean Region, Geological Society, London, Special Publications, 260, 51-67.
• 9. Yurtsever, Ş., Bora, G., Demirel, H.İ., 2000. Depositional Envinroment and Hydrocarbon Source Rock Potential of the Upper Devonian- Triassic Sequence of the Aladağ Unit Middle Taurids, Turkey. Geological Bulletin of Turkey, 43(1), 33-57.
• 10. Demirtaşlı, E., 1967. Pınarbaşı- Sarız- Mağara İlçeleri Arasındaki Sahanın Litostratigrafi Birimleri ve Petrol İmkanları. M.T.A Raporu:4389 (yayınlanmamıştır).
• 11. Metin, S., 1983. Doğu Toroslarda Derebaşı (Develi) Armutalan ve Gedikli (Saimbeyli) Köyleri Arasında Jeolojisi, Doktora Tezi, İ.Ü. Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Müh. Bölümü, 362, İstanbul.
• 12. Yalçınlar, İ., 2012. Çukurova Fırat Arasındaki Torosların Morfo-strüktüral Özellikleri. Coğrafya Dergisi, 0(7).
• 13. Tutkun, S.Z., 1984. Saimbeyli (Adana) Yöresinin Stratigrafisi, Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dergisi, Seri-A, Yerbilimleri 1(1), 31-44.
• 14. Abdüsselamoğlu, Ş., 1958. Yukarı Seyhan Bölgesinde Doğu Torosların Jeolojik Etüdü. M.T.A. Rapor No:2668 (yayınlanmamıştır).
• 15. Pettijohn, F.J., Potter, P.E., Siever, R., 1987. Sand and Sandstone. New York, NY, USA: Springer.
• 16. Folk, R.L., 1962. Spectral Subdivision of Limestone Types, Amer. Assoc. Petrol. Geol. Mem. 1, 62-84.
• 17. Dunham, R.J., 1962. Classification of Carbonate Rocks According to Depositional Textures: Amer. Assoc. Petrol. Geol. Mem. 1, 108-121.