M.Ö. 2 yüzyıl-M.S. 12 yüzyıl arasındaki döneme ait insan kafatası kemiklerindeki interorbital, biorbital ve bizigomatic mesafelerin üç boyutlu çok kesitli bilgisayarlı tomografi ile değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 38 Sayı: 2, 364 - 372, 24.04.2017

Mansur Doğan , İsmail Şalk , Yaşar Alpaslan , Oğuzhan Görler , Fadime Suata Alpaslan

https://doi.org/10.17776/cumuscij.304449

Öz

Ülkemiz sınırları içerisinde Zeytinli Ada gibi çok sayıda
arkeolojik buluntu yeri vardır. Bu gibi kazı yerlerinde insan iskeletine ait
kemiklerde bulunabilmektedir. Bulunan insan iskeletlerinin antropolojik
değerlendirmeleri özellikle kafatası dikkate alınarak yapıldığında yaş ve
cinsiyet açısından önemli bilgiler vermektedir. Özellikle radyolojik
incelemelerin kullanılması bu bilgilerin güvenilirliğini artırmaktadır. Çalışmamız
2007-2011 yılları arasında gerçekleştirilen Zeytinli Ada da gerçekleştirilen kazılar
sonucunda ortaya çıkarılan, M.Ö. 2 yüzyıl ve M.S. 12 yüzyılları arası 6 kadın,
16 erkek, 22 bireye ait kafatası alınarak gerçekleştirilmiştir.

Çok kesitli
bilgisayarlı tomografi ile alınan görüntüler iş istasyonu yazılımı ile üç
boyutlu hale dönüştürlerek interorbital, biorbital ve bizigomatik ölçümleri
yapıldı Kafatası ölçüm değerleri ortanca (aralık) olarak whisker
grafik ile sunuldu. Ortanca kadın ve erkek değerlerin karşılaştırılması
Mann-Whitney testi ile yapıldı. Ölçüm değerlerinin arasındaki korelasyonları
incelenmesi Pearson korelasyon testi ile yapıldı. P değerinin 0,05 değerinin
altında olması anlamlı olarak kaydedildi.

Veriler
değerlendirildiğinde erkek ve kadın interorbital ve bizigomatik mesafeleri
arasındaki fark anlamlı bulunmadı. Biorbital mesafeleri dikkate alındığında ise
erkek kafataslarının biorbital mesafeleri kadınlarınkine göre anlamlı olarak
daha fazla bulundu. İnterorbital ile biorbital ve bizigomatik mesafelerinin
korelasyonu analizlerine bakıldığında dikkate değer bir ilişkiye bulunmadı.

Çalışmamızda
erkeklerin kafataslarında kadınlara göre bizigomatik mesafelerinin uzun olması,
kafatasının lateral çıkıntıların daha belirgin olduğunu göstermektedir. Bu da
cinsiyet ayrımında önemli bir kriter olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

interorbital mesafe, biorbital mesafe, Zeytinli Ada, üç boyutlu tomografi, bizigomatik mesafe

Evaluation of Three-Dimensional Tomography of Interorbital, Biorbital and Bizigomatic Distances in Zeytinli Island (2nd century AD 12th century BC) Individuals

Öz

Zeytinli Island, which is
connected to Balıkesir province Erdek county, is one of the important
archaeological excavation sites in our country. The anthropological evaluations of human skeletons
obtained from Zeytinli island excavations gave important information about age
and gender especially when the skull was taken into account and especially the
use of radiological examinations increased the reliability of this information.
In particular, theuse
of radiological examination sincreas esther reliability of this information.
Our study was carried out between 2007 and 2011 by taking the skulls of a total
of 22 individuals, 6 females and 16 males between the 2nd century BC and the
12th century AD, uncovered as a result of the excavations performed in Zeytinli
Island. The image staken by multislice computed tomography were transformedin to
three-dimensional form with workstation software, and their interorbital,
biorbital and bizygomatic measurements were performed. The skull measurement values
were presented as median (range) with a whisker graphic. The median female and male
values were comparedusing the Mann-Whitney test. The Pearson correlation test
was used to examine the correlations between the measurement values. The fact that
the p-value was below 0.05 was considered significant. Upon evaluating the data,
the difference between the male and female interorbital and bizygomatic distances
was not found significant (p>0,05).
When the biorbital distances
were taken into account, the biorbital distances of male skulls were found to
be significantly higher compared to those of female skulls (p<0,05). No significant relationship was found when the analyses
of the correlation between interorbital and biorbitaland bizygomatic distances were
examined. In our
study, the bizigotic distances in the skulls belonging to male individuals are
longer than the skulls of female individuals. This shows that the lateral
protrusions of the male's skull are more prominent. This is an important
criterion for gender discrimination.

Anahtar Kelimeler

interorbital distance, biorbital distance, Zeytinli Island, Three-dimensional tomography, bizygomatic distance

Kaynakça

• [1]. Bekmez MS, Suata Alpaslan F. Zeytinli Ada İnsan İskeletlerinde Diş Varyasyonları. Cumhuriyet University Faculty of Science Science Journal (CSJ), Vol. 37, No. 1 (2016) ISSN: 1300-1949. http://dx.doi.org/10.17776/csj.61361
• [2] T.H. Hsiao, S.M. Tsai, S.T. Chou, J.Y. Pan, Y.C. Tseng, H.P. Chang, H.S. Chen, Sex determination using discriminant function analysis in children and adolescents: a lateral cephalometric study, Int. J. Legal Med. 124 (2)(2010). 155–160, http://dx.doi.org/10.1007/s00414-009-0412-1.
• [3] DuBrul E.L., Sicher and DuBrul’s Oral Anatomy, eighth ed., Ishiyaku EuroAmerica, St. Louis, 1988.
• [4] Gonzalez R.A., Determination of sex from juvenile crania by means of discriminant function analysis, J. Forensic Sci. 57 (1) (2012) 24–34, http://dx.doi.org/10.1111/j.1556-4029.2011.01920.x
• [5]. Hack GA, Otterloo JJ, Nanda R. Long-term stability and prediction of soft tissue changes after LeFort I surgery. Am J Orthod Dentofacial Orthop. 1993;104:544-555.
• [6]. He DM, Zhang Y, Zhang ZK. Computer-assisted quantitative measurements by three-dimensional images on zygomatic fracture deformities. Chin J Dent Res. 2000;3:26–34.
• [7]. Ekizoglu O, Hocaoglu E, Inci E, Can IO, Solmaz D, Aksoy S, Buran CF, Sayin I. Assessment of sex in a modern Turkish population using cranial anthropometric parameters Leg Med (Tokyo). 2016 Jul;21:45-52.doi: 10.1016/j.legalmed.2016.06.001. Epub 2016 Jun 3.
• [8]. Workshop of European Anthropologist. Recommandations for Age and Sex Diagnoses of Skeletons. 1980, Journal of Human Evolution, 9 (7): 518-549.
• [9]. Oliver G. Practical Antropology. Springfield, İllioris: 1969, Charles Thomas Publisher.
• [10]. Kranioti EF, Iscan MY, Michalodimitrakis M. Craniometric analysis of the modern Cretan population. Forensic Science International 180 (2008) 110.e1–110.e5.
• [11]. Robinson MS, Bidmos MA. The skull and humerus in the determination of sex: Reliability of discriminant function equations. Forensic Science International 186 (2009) 86.e1–86.e5.
• [12]. Franklin D, Freedman F, Milne N. Sexual dimorphism and discriminant function sexing in indigenous South African crania. HOMO — Journal of Comparative Human Biology 55 (2005) 213–228.
• [13]. Steyn M, Iscan M.Y. Sexual dimorphism in the crania and mandibles of South African whites. Forensic Science International 98 (1998) 9–16.
• [14]. Verhoff MA, Ramsthaler F, Krahahn J, Deml U, Gille RJ, Grabherr S, Thali MJ, Kreutz K. Digital forensic osteology—Possibilities in cooperation with the Virtopsy1 project. Forensic Science International 174 (2008) 152–156.
• [15]. Ogawa Y, Imaizumi K, Miyasaka S, Yoshino M. Discriminant functions for sex estimation of modern Japanese skulls. Journal of Forensic and Legal Medicine 20 (2013) 234-238.
• [16]. Iscan MYSteyn M. Craniometric determination of population affinity in South Africans. Int J Legal Med (1999) 112 : 91–97.