Çin Düşünürü Wang Bi’nin “Dil-Anlam Ayrımı” Kuramına Göre “Dilin Sınırlılığı”

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 46 - 57, 30.05.2016

Gonca Ünal Chiang

Öz

Çin düşünce geleneği içinde, Wei-Jin Dönemine (魏晉M.S. 220-420) damga vuran felsefe akımı “Sırlar Öğretisi” (玄學); metafizik bir bakış açıyla varlığa ve varoluşa dair ontolojik tartışmalar başlatan bir öğretidir. Sırlar Öğretisi, Çin felsefe geleneği içinde, bir yandan “varlık nasıl meydana gelmiştir? Doğal düzende kendine nasıl bir yer edinmiştir? Bu düzen içinde ne tür görevler üstlenmiştir?” gibi sorulara cevap ararken; diğer yandan Dao Düşünce Ekolü’nün iki temsilcisi “Lao Tzu”(老子) ve “Zhuang Tzu”(莊子) düşüncelerini metafizik yöntemlerle yeniden yorumlayarak, kişisel huzuru hedef alan ve toplumsal düzene yönelik eleştirilere imkan tanıyan bir düşünsel sürecin kapılarını aralamıştır. Bu dönemin düşünürleri arasında öncelikli bir yere sahip olan Wang Bi, (王弼, M.S. 226 - 249) felsefi görüşlerini, Lao-Zhuang Geleneği ve Dao Düşünce Ekolü’nün temelleri üzerine kurmuştur. Wang Bi, yirmi üç yıl süren kısa yaşamına Çin’in önemli klasiklerinden olan “Değişimler Klasiği” (易經) ve “Dao De Jing”in (道德經) yorumunu sığdırmış ve bu iki klasiğin sonraki düşünürler tarafından daha iyi anlaşılarak geliştirilmesine katkı sağlamıştır. Wang Bi, “Değişimler Klasiği” yorumunda, bu eserin Lao Tzu felsefesindeki metafizik yapının kaynağı olduğu fikrini ortaya atmış ve bu görüşünü destekleyen “Dil - Anlam Ayrımı” (言意之變) düşüncesini geliştirmiştir. Bu görüş temelde; insanın evreni ve varlığı algılama ve ifade etme sürecinde yararlandığı en önemli araç olan “dil ve yazı”nın, insanın düşünce ve ifade yetilerine getirdiği sınırlılığı gözler önüne sermektedir.

 

Anahtar Kelimeler

Wang Bi, Dil-Anlam Ayrımı Kuramı, Değişimler Klasiği, Dao Düşünce

Kaynakça

• Cai, Y.Z. (1999) Wang Bi Yi Xue Yanjiu (Wang Bi Değişimler Öğretisi Araştırması). Taipei: Guoli Zhongyang Daxue.
• Hou, Q.D. (1976) Wang Bi Yixue Zhi Yanjiu (Wang Bi Değişimler Klasiği Öğretisi Araştırmaları). Taipei: Jiaxin Shuini Gongsi Wenhua Jijinhui.
• Lin, L.Z. (1988) Wang Bi. Taipei: Dong Da Tushu Gongsi.
• Lin, L.Z. (2004) Yili Yixue Gouxuan (Değişimler Klasiği Tartışmaları). Taipei: Daan Chuban Shi.
• Lou, Y.L. (1992) Zhouyi Laotzu Wangbi Zhu Xiaoshi (Değişimler Klasiği Lao Tzu Wang Bi Yorum ve Açıklaması). Taipei: Huazheng Shuju Youxian Gongsi.
• Zhou, F.M. (1993) Wang Bi Ji Cheng Yi Yixue Sixiang Zhi Bijiao Yanjiu (Wang Bi ve Cheng Yi’nin Değişimler Öğretisi Karşılaştırması). Taipei: Guoli Taiwan Daxue ZhongguoWenxue.
• Zhou Yi (周易), 繫辭上, Bölüm 12.
• Zhuang, Y.L. (1991) Wang Bi Xuan Xue (Wang Bi Sırlar Öğretisi). Taipei:
• Guoli Taiwan Shifan Daxue.