Sa‘dî-yi Şîrâzî’nin “Rahata Kavuşan Âbit” Hikâyesi ile Mustafa Kutlu’nun “Sır” Hikâyesini Birlikte Okumak

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 20 - 27, 31.01.2017

Musa Balcı

Öz

Sa‘dî ve Kutlu’nun hikâyelerindeki ortak özellik Şark-İslâm edebiyatı
anlayışına sahip olmalarıyla yakından ilgilidir. Fars edebiyatının XIII.
yüzyıldaki en önemli simalarından olan Sa‘dî-yi Şîrâzî’nin Gülistân
kitabında yer alan “Rahata Kavuşan Âbit” hikâyesi ile çağdaş Türk edebiyatının
önemli temsilcilerinden Mustafa Kutlu’nun “Sır” hikâyesi, konu seçimi ve anlatım
biçimi bakımından büyük benzerlikler taşır. Şark-İslâm edebiyatında tasavvufi
konular daha çok sembolik tarzda anlatılırken, Sa‘dî ve Kutlu’nun hikâyelerinde
aynı temanın anlatımı için halk sanatına yakın bir dil benimsenir. Her iki
eserde de, hemen her dönemde dindar insanların zihnini meşgul eden
zenginlik-fakirlik, cemaat/tarikat-siyaset ilişkileri gibi konular tasavvuf
erbabı üzerinden tartışılır. Sa‘dî ile Kutlu’nun ortak bir temayı, benzer bir
anlatımla ortaya koymuş olmaları, bugünkü edebiyatımızın gelenekle bağının
korunması ve zenginleşmesi açısından iyi bir örnek olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Sa‘dî-yi Şîrâzî, Mustafa Kutlu, zahit, âbit, karşılaştırmalı edebiyat

Kaynakça

• Balcı, Musa, “Bir İslâm Medeniyeti Şairi Olarak Sa‘dî-yi Şîrâzî’nin Poetikası”, EKEV Dergisi, Sayı: 66, Erzurum 2016.
• Bayramoğlu, Fuat, Hacı Bayram Velî, Yaşamı, Soyu, Vakfı (I-II), Ankara 1983, TTK Yayınları.
• Destgayb, Abdulali, “Sa‘dî ve Tesevvuf”, Peyâm-i Novîn Dovre-yi Heştom-i Behmen, Sayı: 8. Tahran 1345 hş.,
• Kahraman, Âlim, “Hikâye”, DİA, XXVII, Ankara 1998.
• Kaplan, Mehmet, Hikâye Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
• Koşan, Hamdullah, Doğu-Batı Medeniyetleri Arasında Mustafa Kutlu’nun Öykücülüğü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya 2013.
• Kutlu, Mustafa, Sır, Dergâh Yayınları, İstanbul 2000.
• Lekesiz, Ömer, “Mustafa Kutlu’nun Hikâye Poetikası”, Sanat Bizim Neyimize?, Profil Yayıncılık, İstanbul 2013.
• Lekesiz, Ömer, Yeni Türk Edebiyatında Öykü IV, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2001.
• Pala, İskender, “Zâhid”, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, L&M Yayınları, İstanbul 2003.