ÖĞRETMEN ADAYLARININ ELEŞTİREL DÜŞÜNME TUTUMLARI İLE ALGILADIKLARI MESLEKİ ETİK İLKELERİN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 1, 93 - 108, 30.04.2016

Nilgün Sakar Birsel Aybek

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile algıladıkları mesleki etik ilkelerin bağımsız değişkenlere (cinsiyet, sınıf düzeyi, bölüm) göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek, aynı zamanda da öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile algıladıkları mesleki etik ilkeleri arasındaki ilişkiyi saptamaktır. İlişkisel tarama modelindeki betimsel araştırmanın evrenini 2013-2014 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi‟nde okuyan öğretmen adayları oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini ise random yoluyla seçilen 560 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında araştırmacı tarafından geliştirilen “Kişisel Bilgi Formu”, Özelçi (2012) tarafından geliştirilen “Eleştirel Düşünme Tutum Ölçeği” ve Manolova (2011) tarafından geliştirilen “Mesleki Etik İlkeler Ölçeği” olmak üzere üç farklı ölçme aracından yararlanılmıştır. Verilerin analizinde Pearson Moment Korelasyon Analizi, Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis teknikleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre:

1. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları ile algıladıkları mesleki etik ilkeleri arasında pozitif yönde, düşük düzeyde, anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

2. Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutumları:

- Cinsiyete ve sınıf düzeyine anlamlı olarak farklılaşmamaktadır.

- Bölümlere göre, elde edilen toplam puan bağlamında “İngilizce Öğretmenliği” ve “Türkçe Öğretmenliği” bölümü lehine anlamlı olarak farklılaşmaktadır.

3. Öğretmen adaylarının algıladıkları mesleki etik ilkeler:

- Cinsiyete göre, ölçekten elde edilen toplam puan ve alt ölçeklerden elde edilen puanlar bağlamında “kız” öğrenciler lehine anlamlı olarak farklılaşmaktadır.

- Sınıf düzeyine ve bölümlere göre anlamlı olarak farklılaşmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, eleştirel düşünme tutumu, etik, mesleki etik, öğretmen adayları

Kaynakça

• Akdere, N. (2012). Türkiye’de Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri, Eleştirel Düşünme Öğretimine Yönelik Tutumları ve Öz Yeterlik Seviyeleri. Yayınlanmamış Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Altınkurt, Y., ve Yılmaz, K. (2011). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlerin Mesleki Etik Dışı Davranışlar İle İlgili Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(22), 113-128.
• Argon, T., ve Selvi, Ç. (2011). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri. Journal of Educational and Instructional Studies, 1(1), s. 93-100.
• Aybek, B. (2006). Konu Beceri ve Temelli Eleştirel Düşünme Öğretiminin Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Düzeyine Etkisi. Yayınlanmamış Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana
• Aynal, Ş. Ö., Kumandaş, H., ve Ersanlı, K. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerine Yönelik Mesleki Etik İlkeleri Ölçeği Geliştirme Çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), s. 429-442.
• Card, R. F. (2002). Using Case Studies to Develop Critical Thinking Skills in Ethics Courses. Teaching Ethics, 3(1), 19-27.
• Dayanç, T. (2007). Sınıf Öğretmenliği Aday Öğretmenlerinin Mesleki Etik Konusundaki Görüşleri ve Mesleki Etik İkilemleri Çözümleme Biçimleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Demir, M., ve Uluçınar, U. (2012). Eleştirel Düşünmenin Önemi ve Öğretimi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eği tim(146), 62-66.
• Doğanay, A. (2010). Üst Düzey Düşünme Becerilerinin Öğretimi. A. Doğanay (Ed.), Öğretim İlke ve Yöntemleri içinde (s. 304-352). Ankara: Pegema.
• Ekinci, Ö. (2009). Öğretmen Adaylarının Empatik ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Healey, R. L., Ribchester, C., & Ross, K. (2011). The Ethical Student‟: Teaching Ethics for Critical Thinking in the Undergraduate Curriculum. Society for Research into Higher Education Conference Proceedings.
• Kızıltaş, Y. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının ve Sınıf öğretmenlerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi (Van İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin Eleştirel Düşünme Eğilim ve Düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 10(1), 1-13.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Gücü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Manolova, O. (2011). Mesleki Etik İlkelere İlişkin Türkiye ve Moldova’daki İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Görüşleri. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Obuz, Ü. (2009). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğiyle İlgili Etik Olmayan Davranışlara İlişkin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özbek, O. (2003). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Etik İlkeleri ve Bu İlkelere Uyma Düzeyleri. Yayınlanmamış Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Özelçi, S. Y. (2012). Eleştirel Düşünme Tutumunu Etkileyen Faktörler: Sınıf Öğretmeni Adayları Üzerine Bir Çalışma. Yayınlanmamış Doktora tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Paul, R. W. (1988). Ethics without Indoctrination. Educational leadership, 45(8), 10-19.
• Pelit, E., ve Güçer, E. (2006). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğiyle İlgili Etik Olmayan Davranışlara ve Öğretmenleri Etik dışı Davranışlara Yönelten Faktörlere İlişkin Algılamaları. Ticaret ve Turizm Egitim Fakültesi Dergisi(2).
• Seferoğlu, S. S., ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel Düşünme ve Öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, s. 193-200.
• Stedham, Y., H.Yamamura, J., & Beekun, R. I. (2007). Gender Differences in Business Ethics: Justice and Relativist Perspectives. Business Ethics: A European Review, 16(2), 163-174
• Şen, Ü. (2009). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 1(2), 69-89.
• Şenlik, N. Z., Balkan, Ö., ve Aycan, Ş. (2011). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri: Muğla Üniversitesi Örneği. Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(1), 67-76.
• Yüksel, N. S., Sarı-Uzun, M., ve Dost, Ş. (2013). Matematik Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri [Özel Sayı]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (1), 393-403.