ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN TÜKETİM SÜRECİNE ETKİ EDEN SOSYALLEŞME ARACILARININ ÖĞRENCİLERİN MATERYALİST EĞİLİMİ VE MARKA BİLİNCİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNE YÖNELİK BİR PİLOT ÇALIŞMA

Yıl 2015, Cilt: 24 Sayı: 2, 295 - 302, 31.10.2015

Sezen Bozyiğit

Öz

Sosyalleşme, insan hayatının her döneminde devam eden bir süreçtir. Sosyalleşmenin devam ettiği alanlardan birisi de tüketimdir. İnsanların tüketici olarak sosyalleşmesine yardımcı olan bazı sosyalleşme aracıları vardır. Aile, arkadaş çevresi ve kitle iletişim araçları bunlardan en önemlileridir. Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin tüketici olarak sosyalleşirken hangi faktörlerden etkilendiklerini ortaya koymaktır. Buna ek olarak araştırmada, materyalist eğilim ve marka bilinci üzerinde hangi sosyalleşme aracılarının etkisinin olduğu da incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, üniversite öğrencileri tüketim konusunda en çok ailelerinden etkilenmektedirler. Ayrıca materyalist eğilim üzerinde aile ve arkadaşların; marka bilinci üzerinde de ailenin etkisi olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyalleşme, Tüketici Sosyalleşmesi, Sosyalleşme Aracıları, Materyalizm, Marka Bilinci

Kaynakça

• Akdoğan, Ş. & Karaarslan, M.H. (2011). Gençlerin kendilerinin ve ailelerinin giysi tüketimi alışkanlıklarını değerlendirmeleri: Nevşehir Üniversitesi İİBF öğrencileri üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 373-39. Aktuğlu K. I. ve Temel A., (2006), Tüketiciler markaları nasıl tercih ediyor? (Kamu sektörü çalışanlarının giysi markalarını tercihini etkileyen faktörlere yönelik bir araştırma), Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 43-59. Aslan, C. (2013). Sosyolojiye giriş kavramlar ve kullanımları, Karahan Kitabevi: Adana. Aslay,F.,Ünal, S. & Akbulut, Ö. (2013). Materyalizmin statü tüketimi üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27 (2), 43-62 Ateşoğlu, İ.& Türkkahraman, M. (2009). Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,14(3), 215-228. Atılgan, K.Ö. (2012), Marka Denkliğini Oluşturan Boyutların Referans Fiyat Oluşumuna Etkisinin Hafif Ticari Araç Markaları Üzerinde İncelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi: Adana. Badur, F. (2007). Televizyon reklamlarının çocukların marka farkındalığı üzerindeki etkisi: Yiyecek ve içecek reklamları üzerine bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi: Erzurum. Bao, Y., Fern, E. F. & Sheng, S. (2007). Parental style and adolescent influence in family consumption decisions: An integrative approach, Journal of Business Research, 60, 672–680. Bindah, E. V., & Othman, M. N. (2011). The role of family communication and television viewing in the development of materialistic values among young adults. A Review. International Journal of Business and Social Science, 2(23), 238-248. Bindah E.V. & Othman M.N. (2012), The tantalizing factors associated with compulsive buying among young adult consumers , International Business and Management, 4 (2), 16-27 Bouzaglo, S.B. & Moschis, G.P. (2010). Effects of family structure and socialization on materialism: A life course study in France, Journal of Marketing Theory and Practice, 18(1),53–69. Burroughs, James E., L. J. Shrum, and Aric Rindfleisch (2002), Does television viewing promote materialism? Cultivating American perceptions of the good life, İn Advances in Consumer Research,29, ed. S. Broniarczyk & K. Nakamoto, Provo, UT: Association for Consumer Research, 442-443. Chan, K., Zhang, H. & Wang, I. (2006). Materialism among adolescents in urban China. Young Consumers, 1, 64-76. Chan, K. & Prendergast,G. (2007). Materialism and social comparison among adolescents. Socıal Behavıor And Personalıty, 35(2), 213-228. Chan, K., & Zhang, C. (2007). Living in a celebrity mediated social world: The Chinese experience.Young Consumers, 8(2), 139-152. Chan, K. (2013). Development of materialistic values among children and adolescents. Young Consumers , 244-257. Cotte, J. &. Wood, S.L. (2004). Families and ınnovative consumer behavior: A triadic analysis of sibling and parental ınfluence. The Journal of Consumer Research, 31(1) ,78-86. Deniz, M.H. (2011), Markalı ürün tercihlerinin satın alma davranışları üzerindeki etkisi, Sosyal Siyaset Konferansları, Journal of Social Policy Conferences, 61(2), 243–268. Dursun, Y. (1993). Gençlerin tüketicilik rolünü kazanmaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Düzakın, E. (2005). Bilimsel araştırmalarda örneklem büyüklüğü belirleme. Pazarlama Dünyası, 18, 62-64. Ersoy, A. F., Arpacı, F. & Demirci, A. (2004). Üniversite öğrencilerinin giysi ve ayakkabı tüketiminde markaya yönelik davranış ve tercihleri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 1-12. Fan Y. ve Li, Y. (2010). Children’s buyıng behaviour in China. Marketing Intelligence & Planning, 28(2),170-187. Garipova, C. (2007). Gençlerin tüketici olarak sosyalleşmesi ve Tataristan’da bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri. Ghazali, Z. (2011). The ınfluence of socıalızatıon agents and demographıc profıles on brand conscıousness. Internatıonal Journal of Management and Marketıng Research , 4(1), 19-29. Güçlü, S. (2011). Yeni gençlerin ortak özelliği üretmek değil, tüketmek. http://pazarvatan.gazetevatan.com/haberdetay.asp?, adresinden 27 Şubat 2014 tarihinde edinilmiştir. Gümüş, S. (2013), Günümüz kozmetik ürün televizyon reklamlarının tüketici satın alma davranışları üzerindeki etkilerinin İstanbul bağlamında incelenmesi, Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi 8(3),16-36. Hota, M. & McGuiggan, R. (2006). The relative ınfluence of consumer socialization agents on children and adolescents: Examining the past and modeling the future. European Advances in Consumer Research,7,119-124. John, D.R. (1999). Consumer socialization of children: A retrospective look at twentyfive years of research. The Journal of Consumer Research, 26(3),183-213. Kasser, T., & Ahuvia, A. C. (2002). Materialistic values and well-being in business students. European Journal of Social Psychology, 32, 137–146. Lachance, M.J., Beaudoin,P. & Robitaille,J. (2003), Adolescents’ brand sensitivity in apparel: influence of three socialization agents, International Journal of Consumer Studies, 27 (1): 47–57. Meyer, D. J.C. & Anderson, H. C. (2000). Preadolescents and apparel purchasing: Conformity to parents and peers in the consumer socialization process. Journal of Social Behavior and Personality, 15(2), 243-257. Moore, E. S. & Bowman G. D. (2006). Of friends and family: How do peers affect the development of ıntergenerational ınfluences?. Advances in Consumer Research, 33, 536-542. Moschis, G.P, Moore, R. & Smith,R. (1984). The impact of family communication on adolescent consumer socialization. İn: T. Kinnear (Ed.), Advances in consumer research, 11, Association for Consumer Research, Provo, UT, 314–319. Moschis,G.P., Ong,F.S., Mathur,A. , YamashitaT.& Bouzaglo,S. (2011) Family and television influences on materialism: A cross-cultural life course approach, Journal of Asia Business Studies, 5 (2): 124 – 144 Nakip, M. (2006). Pazarlama araştırmaları teknikler ve uygulamalar, Seçkin: Ankara. Nelson, M. R.;& McLeod, L. E.( 2005). Adolescent brand consciousness and product placements: awareness, liking and perceived effects on self and others. International Journal of Consumer Studies ,29(6), 515-528. Nguyen,H.V.;Moschis, G.P & Shannon,R. (2009), Effects of family structure and socialization on materialism: a life course study in Thailand, International Journal of Consumer Studies, 33(4):486-495 Ölçme Seçme Yerleştirme Merkezi (2013). 2012 - 2013 öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri. http://www.osym.gov.tr/belge/1-19213/2012-2013-ogretim-yili-yuksekogretim-istatistikleri.html adresinden 27 Şubat 2014 tarihinde edinilmiştir. Papatya, N.& Özdemir, Ş. (2012), Hazcı tüketim davranışları ve televizyon programını izleme eğilimleri arasındaki ilişki : Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26( 3-4):161-183. Sahay, A. & Sharma, N. (2010). Brand relationships and switching behaviour for highly used products in young consumers. Vıkalpa, 35(1), 15-30. Scherer, R. F. (1988). Dimensionality of coping: Factor stability using the ways of coping questionnaire, Psychological Report, 62, 76-770. Singh, N., Kwon, I.W. & Pereira, A. (2003). Cross-cultural consumer socialization: An exploratory study of socialization ınfluences across three ethnic groups. Psychology & Marketing, 20 (10), 867–881. Quadir, S.E. (2012). Materyalistik değerlerin gelişiminde tüketici sosyalizasyonunun rolü. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 3(6), 31-50. Torlak,Ö.& Ay,U. (2014), Çocuklar, gençler ve ergenlerin materyalist eğilimlerinin motivasyonları arasındaki farklılıklar, 19.Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı: “Yerel Ekonomilerin Markalaşmasında Pazarlamanın Katkısı, 18-21 Haziran,:359-363 Tüketici ve Çevre Eğitim Vakfı (TUKÇEV) (2014), Türkiye tüketici profili ve bilinç seviyesi araştırması, http://www.tukcev.org.tr/assets/publish/ tuketici_arastirmalari/ Tuketici_Profili_ve_Bilinc_Duzeyi.pdf adresinden 07 Temmuz 2015 tarihinde edinilmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (2013), Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları, Yayın No:4144. Valkenburg PM, Buijzen M. 2005. Identifying determinants of young children’s brand awareness: television, parents and peers. Journal of Applied Developmental Psychology. 26(4):456–68. Ward, S. (1974). Consumer socialization. Journal of Consumer Research. 1, 1-16. Yan, R.N. & Xu, H. (2010). Understanding green purchase behavior: College students and socialization agents. Journal of Family and Consumer Sciences, 102(2), 27-32.