Behiç Ak’ın Çocuk Kitaplarındaki Çatışmaların Mizah Ögesi Bakımından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 1, 165 - 182, 15.04.2018

Ayşe Özgül İnce Samur , Yağmur Arıkan

Öz

Çocuk
kitapları, çocukları eğlendiren, eğlendirirken düşündüren, özellikle çocuk
gerçekliği ve çocuğa görelik ilkeleri doğrultusunda hazırlanması gerekir.
Kitaplarda yer alan konu ve buna bağlı olarak gelişen olaylar “çatışmalar”
yoluyla gerçekleşir. Bu çatışmalar “kişi-kişi, kişinin kendisiyle olan,
kişi-doğa ve kişi-toplum” çatışması olarak ele alınabilir. Çocuğun gelişim
alanlarının desteklenmesinde ve yaşamda karşılaşabileceği sorunlara karşı
deneyim kazanmasında bu çatışmaların niteliği etkin rol oynadığı bilinmektedir
Başka bir söyleyişle, çocuk kitaplarında konunun yapılandırılmasında olay ve
çatışmaların önemli bir yeri vardır. Bu çalışmada, kitaplarında mizahi
anlatımdan yararlanan Behiç Ak’ın “Gülümseten Öyküler” serisinde yer alan
rastlantısal seçme yöntemiyle seçilen beş çocuk kitabında (Geçmişe Tırmanan
Merdiven, Güneşi Bile Tamir Eden Adam, Akvaryumdaki Tiyatro, Havva İle Kaplumbağa,
Vapurları Seven Çocuk) yer alan çatışmalar mizahi anlatım bakımından
incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden belge (doküman) inceleme
yöntemi ile yürütülmüştür. Behiç Ak’ın çocuk kitaplarında yer alan çatışmalar
ve bu çatışmaların türleri belirlenmiştir. Kitaplarda yer alan çatışmalar uzman
görüşüyle tablolaştırılmış ve bu çatışmalar mizahi anlatım paydasında
incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda Behiç Ak’ın incelenen beş kitabında yaşanan
çatışma ve bu çatışmaların çözüme bağlandığı noktalarda mizahi anlatımlardan
yararlanıldığı belirlenmiştir. Çocuk kitaplarındaki karakterlerin ve onların
kurgu içinde yaşadıkları, çocuk okur için özdeşim kuracağı örnekler olarak
bilinmektedir. Bu bağlamda incelenen kitaplarda, çatışmaların çözümünde çoğunlukla
mizahî durumların örneklenmesiyle çocuğun yaratıcı olma, farklı bakış açıları
edinme, çıkarım yapma gibi eleştirel düşünme süreçlerini zihinsel ve duyuşsal
olarak geliştirileceği öngörülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Çocuk Kitapları, Çatışma, Mizah

Kaynakça

• Aslan, C. (2006). Türk Çocuk Yazınında Çocuk-Yetişkin Çatışmasının Yer Aldığı Kimi Yapıtların İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 39, S. 2, 193-216. Aydın, S. ve Kitiş, E. (2011). Eğitim Ortamında Mizah Kullanımı Üzerine Türkçe Öğretmenlerinin Görüşleri. 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, (ÇOGEM 05-07 Ekim, 2011), 55-59. Aydın, S. (2006a). Türkçe Derslerinde Mizah Kullanımının Öğrenci Tutum ve Başarısına Etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Aydın, S. (2006b). Çocuk Yazınında Mizah Kullanımının Bilişsel, Duyuşsal ve Toplumsal Yönden Önemi. II Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu. Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara. Eroğlu, E. (2008). Muzaffer İzgü’nün Çocuk Kitaplarının Mizah Unsurları Yönüyle İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Hamzadayı, E. ve Çetinkaya, G. (2013). Çocuk Okurların Bilişsel, Duyuşsal ve Toplumsal Gelişimlerindeki İşlevleri Açısından Aytül Akal'da Mizah Öğesinin Kullanımı. Electronic Turkish Studies, 8(4). Karagül, S. ve İnce Samur, A. (2017). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykülerdeki Karakter Özelliklerinin İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5 (2), 336-352. Karaman, F. (2016). Fatih Erdoğan'ın Kitaplarında Mizah Öğesinin Bilişsel Ve Duyuşsal İşlev Açısından İncelenmesi. Electronic Turkish Studies, 11(21). Nesin, A. (2001). Cumhuriyet dönemi Türk mizahı (Haz. T. Çeviker). Adam Yayınları, İstanbul. Ozan Demir, Y. (2009). Çocuk masallarında kişilerarası çatışma çözme süreci. Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Örge Yaşar, F. (2010). Mizahta Uyumsuzluk Kuramı Bağlamında Tekerlemeler. Zeitschrift Für Die Welt Der Türken/Journal of World of Turks, 2(1), 49-57. Özdemir, N. (2010). Mizah, Eleştirel Düşünce ve Bilgelik: Nasreddin Hoca. Milli Folklor, 22(87). Savaş, S. (2009). İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Derslerinde Mizah Kullanımının Öğrenci Tutum Ve Başarısına Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak. Savaş, S. (2013) İlköğretim 7. Sınıf Türkçe Derslerinde Mizah Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi 1.1 Sever, S. (2015). Çocuk ve Edebiyat. Tudem Yayınları, Ankara. Solak, Ö. (2012). Aytül Akal’ın “Babam Duymasın” Adlı Öyküsündeki Çatışma Yapısının Çocuğa Göreliği. V. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Aytül Akal Sempozyumu, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir. Yakar, Y. M. ve Yılmaz, O. (2015). Beyazbulut Dergisi’nde Yer Alan Kurgusal Metinlerdeki Karakterlerin Çatışmaları Çözme Biçimleri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 57-66. Yalçın, A. ve Aytaş G. (2003) Çocuk Edebiyatı. Akçağ Yayınları, Ankara. Yardımcı, İ. (2010). Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3/2, 1-41. Yerlikaya, N. (2007). Lise Öğrencilerinin Mizah Tarzları İle Stresle Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler