ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE ERKEK TOPLUMSAL CİNSİYET ROLÜ STRESİNİN YORDANMASI

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 2, 70 - 83, 16.10.2018

Öznur Bayar Özlem Haskan Avcı , Muharrem Koç

Öz

Bu çalışmanın amacı, erkek üniversite
öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolü stresinin yordayıcılarının regresyon
modeli ile test edilmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Türkiye’nin çeşitli
üniversitelerinde lisans (%94,1) ve lisansüstü (%5,9) düzeyde öğrenimlerini
sürdürmekte olan ve yaş ortalaması 22,74 olan (Ss=3,99) 235 erkek öğrenci
oluşturmaktadır. Veri toplama araçları olarak “Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü
Stresi Ölçeği”, “Erkekliğe Yönelik Algılanan Tehdit Ölçeği”, “Kadına İlişkin
Namus Anlayışı Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Değişkenler
arasındaki ilişkiler Pearson Korelasyon Katsayısı kullanılarak incelenmiştir.
Ardından regresyon varsayımını sağlayan değişkenlerin yordayıcılığı çoklu
hiyerarşik regresyon analizi kullanılarak test edilmiştir. Elde edilen
bulgulara göre kadınlardan aşağı kalmak ve sert görünmeye yönelik tehdit
değişkenleri erkek toplumsal cinsiyet rolü stresi ile anlamlı ilişki
kurmaktadır. Aynı zamanda söz konusu değişkenler erkek toplumsal cinsiyet rolü
stresini anlamlı olarak yordamaktadır. Kadına ilişkin namus anlayışı ise erkek
toplumsal cinsiyet rolü stresi ile anlamlı ilişki kurmamaktadır. Ayrıca sert
görünmeye yönelik tehdit değişkeninin, erkek toplumsal cinsiyet rolü stresinin
kadınlardan aşağı kalmak tarafından yordanmasında aracılık rolü oynadığı
görülmüştür. Bu aracılık rolünün anlamlılığının test edilmesi için Sobel testi
kullanılmış ve aracılığın anlamlılığı doğrulanmıştır (Sobel z=4.39, p<.001).
Elde edilen bulgular alanyazına göre tartışılmış ve bu doğrultuda çeşitli
öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü, Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi, Erkekliğe Yönelik Algılanan Tehdit, Kadına İlişkin “Namus” Anlayışı

Kaynakça

• Kaynaklar Atay, T. (2017). Çin İşi Japon İşi: Cinsiyet ve Cinsellik Üzerine Antropolojik Değiniler, İletişim Yayıncılık, İstanbul. Bayar, Ö., Haskan Avcı, Ö. ve Koç, M. (2018). Erkek Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin (ETCRSÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fakültesi Dergisi, 18(1): 57-76. Connell, R. W. (1989). Gender and Power, Stanford University Press Stanford. Copenhaver, M. M., Lash, S. J., & Eisler, R. M. (2000). Masculine gender-role stress, anger, and male intimate abusiveness: Implications for men's relationships. Sex Roles, 42(5-6): 405–414. Demren, Ç. (2003). Erkeklik, ataerkillik ve iktidar ilişkileri. Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi, Erişim tarihi: 05.09.2017. http://www. huksam. hacettepe. edu. tr/erkek. htm. Eisler, R. M., & Skidmore, J. R. (1987). Masculine gender role stress: Scale development and component factors in the appraisal of stressful situations. Behavior Modification, 11(2): 123–136. Eisler, R. M., Skidmore, J. R., & Ward, C. H. (1988). Masculine gender-role stress: Predictor of anger, anxiety, and health-risk behaviors. Journal of Personality Assessment, 52(1): 133-141. Eisler, R.M., Skidmore, J.R., & Ward, CM. (1988). Masculine Gender-Role Stress: Predictor af Anger, Anxiety, and Health Risk Behaviors. Journal of Personality Assessment, 52: 133-141. Erdol, T. A. ve Gözütok, D. F. (2017). Ortaöğretim öğrencileri için toplumsal cinsiyet eşitliği öğretim programı ihtiyaç analizi: (bir anadolu lisesi örneği). Eğitim ve Bilim, 42, 39-65. Field, A. P. (2009). Discovering Statistics Using SPSS, England: SAGE, London. G.A. Morgan, O.V. Griego, & G.W. Gloeckner. (2001). SPSS for Windows: An Introduction to Use and Interpretation in Research, Lawrence Erlbaum Associates, London. Gilmore, D. D. (1990). Manhood in the Making: Cultural Concepts of Masculinity. Yale University Press, London. Gürsoy, E. ve Arslan, H. (2011). Üniversite öğrencilerinde Kadına İlişkin “Namus” Anlayışı Tutum Ölçeği (KİNATÖ) geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Sağlık ve Toplum, 21(3): 28-37. Howson, R. (2006). Challenging hegemonic masculinity. London and NewYork: Routledge. Judd, C. M., & Kenny, D. A. (1981). Process analysis: Estimating mediation in evaluation research. Evaluation Research, 5, 602-619. Kline, R. B. (2005). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (2nd ed.). Guilford, New York. Kömürcü, N., Yıldız, H., Toker, E., Karaman, Ö. E., Koyucu, R. G., Durmaz, A., ve Aydın, N. (2016). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ve kadına ilişkin namus anlayışları ile ilgili tutumları. Uluslararası Hakemli Kadın Hastalıkları ve Anne Çocuk Sağlığı Dergisi, 5, 1-22. McDermott, M. J., Tull, M. T., Soenke, M., Jakupcak, M., & Gratz, K. L. (2010). Masculine Gender Role Stress and Posttraumatic Stress Disorder Symptom Severity Among İnpatient Male Crack/ Cocaine Users. Psychology of Men & Masculinity, 11, 225–232. Nagel, J. (1998). Erkeklik ve milliyetçilik: Ulusun inşasında toplumsal cinsiyet ve cinsellik. (Çev. Aksu Bora), A. G. Altınay (Ed.), Vatan, Millet, Kadınlar, 58-94. İletişim Yayınları, İstanbul. Oktan, A. (2008). Türk sinemasında hegemonik erkeklikten erkeklik krizine: Yazı-tura ve erkeklik bunalımının sınırları. Selçuk İletişim, 5(2): 152-166. Okyay, G. (2007). Women victimization: In the case of family honor in Turkey. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Özbay, C. (2013). Türkiye’de hegemonik erkekliği aramak. Doğu Batı, 63: 185-204. Preacher, K. & Leonardelli, G. (2003). Calculation for the Sobel test: An İnteractive Calculation Tool for Mediation Tests. Url: http://www.unc.edu/preacher/sobel/sobel.htm, Erişim tarihi: 29.09.2017. Sauer, M.K. (1992). The Role Of Masculine Gender Role Stress in Expressivity and Social Support Network Factors. Unpublished doctoral dissertation, Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, VA. Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equations models. In S. Leinhart (Ed.), Sociological methodology 1982 (pp. 290-312). San Francisco: Jossey-Bass. TBMM Araştırma Komisyonu Raporu (2005). Dönem Töre ve Namus Cinayetleri ile Kadınlara ve Çocuklara Yönelik Şiddetin Sebeplerinin araştırılarak alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi. Erişim tarihi: 08.10.2017, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss1140m.htm. Thompson, E. H. & Pleck, J. H. (1986). The Structure of Male Role Norms. American Behavioral Scientists, 29: 531-543. Türkoğlu, B. (2013). Violence as a way of reconstructing manhood: The role of threatened manhood and masculine ideology on violence against women. Unpublished Thesis. Middle East Technical University, The Graduate School of Social Sciences, Ankara. Yirmibeşoğlu, V. (2007). Töre ve Namus Gerekçesiyle İşlenen Cinayetler. Toprağa Düşen Sevdalar, Mega Basım, İstanbul. Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında Türk toplumunun erkeklik algısı. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 3(1): 1-14.