LİDER-ÜYE ETKİLEŞİMİNİN ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ÜZERİNE ETKİSİNDE ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN ARACILIK ROLÜ: BİR ZİNCİR PERAKENDE İŞLETMESİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 3, 159 - 175, 26.10.2020

Özlem Atakay , Sefer Yılmaz

https://doi.org/10.35379/cusosbil.626521

Cited By: 2

Öz

Rekabet koşullarının arttığı günümüzde örgütler
rakipleri tarafından taklit edilmesi güç olan
örgüt içi yapılarına yönelmişlerdir. Bu noktada, liderin çalışanları ile olan
etkileşimi,  örgüt içerisinde çalışanlar
tarafından algılanan örgütsel destek ve örgüt başarımına etki eden örgütsel
vatandaşlık davranışı gibi unsurlar oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmanın
amacı; lider - üye etkileşimi, algılanan örgütsel destek ile örgütsel
vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkileri belirlemek ve lider - üye
etkileşiminin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisinde algılanan
örgütsel desteğin aracılık etkisini ortaya koymaktır. Araştırma kapsamında
Adana ve Mersin illerinde mağazaları bulunan yerel bir zincir perakende
işletmesinde çalışan toplam 500 katılımcıya anketler dağıtılmıştır.
Araştırmadan elde edilen verilere göre; lider - üye etkileşimi ile örgütsel
vatandaşlık davranışı arasında pozitif anlamlı bir ilişki, lider - üye
etkileşimi ile algılanan örgütsel destek arasında pozitif anlamlı bir ilişki,
algılanan örgütsel destek ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif
anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca lider - üye etkileşiminin
örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisinde algılanan örgütsel desteğin
aracılık etkisinin olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

lider - üye etkileşimi, algılanan örgütsel destek, örgütsel vatandaşlık davranışı

Kaynakça

• Altunbaş, A. (2009). Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ve Çalışma Değerlerinin Analizi Altındağ İlçesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction In Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statiscal Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bateman, T. S. & Organ, D. W. (1983). Job Satisfaction and Good Soldier: The Relationship between Affect and Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Bateman, T. S. & Organ, D. W. (1983). Job Satisfaction and Good Soldier: The Relationship between Affect and Employee Citizenship. Academy of Management Journal, 26(4), 587-595.
• Bingöl, D., Naktiyok, A. & İşçan, Ö. F. (2003). Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi. 11. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 22-24 Mayıs, Afyon, 494-508.
• Büyükyılmaz, O. (2013). Akademik Personel Açısından Psikolojik Sözleşme İhlali ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Büyükyılmaz, O. (2013). Akademik Personel Açısından Psikolojik Sözleşme İhlali ile İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkilerin Analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Cevrioğlu, E. (2007). Lider-Üye Etkileşimi ile Bireysel ve Örgütsel Sonuçlar Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme. Doktora Tezi, Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Cheung M. F. Y. (2013) The Mediating Role of Perceived Organizational Support in the Effects of Interpersonal and Informational Justice on Organizational Citizenship Behaviors. Leadership & Organization Development Journal, 34(6), 551-572.
• Çelik, M. (2007). Örgüt Kültürü ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı-Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum
• Çetin, M.Ö. (2004). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dawley, D., Houghton, J. D., & Bucklew, N. S. (2010). Perceived Organizational Support and Turnover Intention: The Mediating Effects of Personal Sacrifice and Job fit. The Journal of Social Psychology, 150(3), 238-257.
• Demirel, Y., Seçkin Z., Özçınar, M. F. (2011) Örgütsel İletişim ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 33-48.
• Dinesch, R. M. & Liden, R. C. (1986). Leader-Member Exchange Model of Leadership: A Critique and Further Development, Academy of Management Review, 11, 618- 634.
• Eisenberger, R., Cummings, J., Armeli, S., & Lynch, P. (1997). Perceived Organizational Support, Discretionary Treatment, and Job Satisfaction. Journal of Applied Psychology, 82(5), 812-820.
• Eisenberger, R., Hungtington, R., Hutchison, S. & Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support, Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Emhan, A., Kula, S. & Töngür, A. (2013). Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak Yönetici desteği, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Performans ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişkilerin Analizi: Kamu Sektöründe Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (1), 53-69.
• Erdaş, K. D. (2010). Lider-Üye Mübadelesi, Algılanan Örgütsel Destek ve Öz-Denetim Kişilik Özelliğinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erkoç, İ. Ç. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve İş Performansı Arasındaki İlişkide Öz Yeterlilik Faktörünün Düzenleyici Rolü: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS (3rd Edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications Ltd.
• Graen, G. B. & Scandura, T. A. (1987). Toward a Psychology of Dyadic Organizing, Research in Organizational Behavior, 9, 175-208.
• Graen, G. B. & Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-Based Approach to Leadership: Development of Leader-Member Exchange (LMX) Theory of Leadership over 25 Years: Applying a Multi-Level Multi-Domain Perspective, Leadership Quarterly, 6 (2), 219-247.
• Graen, G.B., Liden, R., & Hoel, W. (1982). Role of Leadership in the Employee Withdrawal Process. Journal of Applied Psychology, 67, 868-872.Hassan, S. (2015). Testing the Mediating Role of Perceived Organizational Support between Leadership Styles, Organizational Justice and Employees Behavioral Outcomes. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences. 9(1), 131-158.
• İplik, E., İplik, F.N. & Efeoğlu, İ.E. (2014). Çalışanların Örgütsel Destek Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Rolü. International Journal of Economic and Administrative Studies Year. 6(12), 109-122.
• Kaufman, J. D., Stamper, C. L. & Paul E. T. (2001). Do Supportive Organizations Make for Good Corporate Citizens?. Journal of Managerial Issues, 13 (4), 436–449.Kayış, A. (2006). Güvenilirlik Analizi. Şeref Kalaycı (Ed.). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Küçüksille, E. (2006). Basit Doğrusal Regresyon. Şeref Kalaycı (Ed.). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın.
• Murphy, S. K., Wayne, S. J., Liden, R. C. & Erdoğan, B. (2003). Understanding social loafing: The role of justice perceptions and exchange relationships. Human Relations, 56, 61-84.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behaviour: The Good Soldier Syndrome, England: Lexington Books.
• Özbek, M. F. & Kosa, G. (2009). Duygusal Bağlılık, Örgütsel Destek, Üst Yönetim Desteği ve Personel Güçlendirmenin Hizmet Kalitesi Üzerindeki Etkisi: Kırgızistan’da Banka İşgörenleri Üzerinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34, 189–212.
• Özutku, H. (2008). Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık ile İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 79-97.
• Özutku, H., Ağca, V. & Cevrioğlu, E. (2008). Lider-Üye Etkileşim Teorisi Çerçevesinde, Yönetici-Ast Etkileşimi ile Örgütsel Bağlılık Boyutları ve İş Performansı Arasındaki İlişki: Ampirik Bir İnceleme. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2), 193-210.
• Podsakoff, P. M., MacKenzıe, S. B., Paine, J. B. & Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26 (3), 513-563.
• Riggle, R.J., Edmondson, D.R. & Hansen, J.D. (2009). A Meta-Analysis of the Relationship Between Perceived Organizational Support and Job Outcomes: 20 Years of Research. Journal of Business Research, 62, 1027–1030.Schriesheim, C. A., Castro, S. L. & Yammarino, F.J. (2000). Investgating Contingencies: An Examination of the Impact of Span of Supervision ans Upvard Controllingness on Leader-Member-Exchange Using Tradtional and Multivahate Within- and Between-Entities Analysis, Journal of Applied Psychology, 85(5) 659-677.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, (1) 317-339.
• Smith, C. A., Organ, D. W. & Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. Journal of Applied Psychology, 68(4), 653-663.
• Steiger-Mueller, M., Eisenberger R., Stinglhamber F., Becker E. T., Karagonlar G., Neves P., Morales G. G. M. (2010). Leader-Memeber Exchange and Affective Organizational Commitment: The Contribution of Supervisor’s Organizational Embodiment. Journal of Applied Psychology, 95(6), 1085-1103.
• Turunç, Ö. & Çelik, M. (2010). Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile-İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1) 209-232.
• Wayne, S. J., Liden R. C., & Sparrowe, R. T. (1994). Developing Leader-Member Exchanges: The Influence of Gender and Ingratiation, American Behavioral Scientist, 37(5), 697-714.
• Wech, B. A. (2002). Effect on Organizational Citizenship Behavior, Supervisory Fairness, and Job Satisfaction Beyond the Influence of LMX. Business & Society, 41(3), 353-360.