ÇALIŞANLARIN OTANTİK LİDERLİK ALGISINDA DUYGUSAL ZEKÂ VE POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYENİN ROLÜ: ADANA’DA AİLE İŞLETMELERİNDE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 1, 89 - 104, 30.04.2022

Kemal Can Kılıç , Tuğba Soyman

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1021314

Cited By: 3

Öz

İlerleyen zaman içerisinde üretim, satış, pazarlama, inovasyon ve nihayetinde tüketicinin talebine özel geliştirilen kişiye özel ürünlerin pazarlanması iş dünyasının değişen bir gerçeği iken bu değişimi destekleyen ve değişimin gerçekleşmesinde aktif rol oynayan örgütlerin iç dinamiklerinin farklılaştığı görülmektedir. Artık yönetici ile çalışan arasındaki güven duygusu, ahlaki ve etik değerler ile ilişkilerde şeffaflık önem kazanmıştır. Bu araştırmada, çalışanların öz-yeterlilik, iyimserlik, umut ve dayanıklılıktan oluşan olumlu duygularının geliştirilmesini temel alan “Pozitif Psikolojik Sermaye”leri ile kendini tanıma, duygularını yönetebilme, motivasyon, empati ve sosyal beceri duygularını temel alan “Duygusal Zekâ”ları ve bu iki kavramın çalışanların “Otantik Liderlik” algısı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Adana’da faaliyet gösteren otantik liderlik özellikleri taşıdığı düşünülen küçük, orta ve büyük ölçekli aile şirketleri temel alınarak; çalışanların duygusal zekâ ve pozitif psikolojik sermayeleri ile otantik liderlik algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için nicel araştırma tekniklerinden anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Yapılan anket çalışmasında Peekar ve arkadaşları (2017) tarafından geliştirilen “Rotterdam Duygusal Zekâ Ölçeği ”, Fred Luthans ve arkadaşları (2007) tarafından geliştirilen “Psikolojik Sermaye Ölçeği” ile Walumbwa, Avolio, Gardner, Wensing ve Peterson (2008) tarafından geliştirilen “Otantik Liderlik Ölçeği” kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda çalışanların duygusal zekâ ve pozitif psikolojik sermaye algılarının otantik liderlik algısı üzerinde pozitif ve anlamlı bir etkisinin olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Otantik liderlik, Duygusal Zeka, Pozitif Psikolojik Sermaye, Aile Şirketleri

Kaynakça

• Acar, F. (2002). Duygusal Zekâ ve Liderlik, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 53-68.
• Akçay, C. ve Çoruk, A. (2012). Çalışma Yaşamında Duygular ve Yönetimi: Kavramsal Bir İnceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi Temmuz, 2012, 1(1), s. 3-25.
• Akçay, V.H. (2012). Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini İle İlişkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; 2(1); 123-140. ISSN : 2146-5908.
• Aslan, Ş. ve Özata, M. (2008). Duygusal Zekâ ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkilerin Araştırılması: Sağlık Çalışanları Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30, 77-97.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E., Ben, E. ve Hoeksama, S. N. (1996). Hilgard’s Introduction to Psychology, (Çev. Yavuz Alogan), Psikolojiye Giriş, (12. Baskı), Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Avolio, B.J., Gardner, W.L., Walumbwa, F., Luthans, F. ve May, D.R. (2004). Unlocking The Mask: A Look At The Process By Which Authentic Leaders Impact Follower Attitudes And Behaviors. Management Department Faculty Publications. 156.
• Avolio, B.J. ve Gardner, W.L. (2005a). The Leadership Quarterly, 16, 315–338. doi:10.1016/j.leaqua.2005.03.001.
• Avolio, B.J., Walumbwa, F. ve Weber, T.J. (2009). Leadership: Current Theories, Research, and Future Directions. Management Department Faculty Publications. 37. https://digitalcommons.unl.edu/managementfacpub/37.
• Bernard, B. (1975). The Development Of Organization Structure in The Family Firm, Journal Of General Management, 42-60.
• Büyükbeşe, T., Çavuşoğlu, S. ve Okun, O. (2019). Otantik Liderlik İle Örgütsel Bağlılık Arasında Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü: Bingöl Üniversitesi Örneği. Opus Uluslararası Toplum Araştırma Dergisi, 10(17).
• Çakar, U. ve Arbak, Y (2004). Modern Yaklaşımlar Işığında Değişen Duygu-Zekâ İlişkisi ve Duygusal Zekâ . Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 2004.
• Çetin, F. Ve Basım, H. N. (2012). Örgutsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 45(1), Mart 2012, 121-137.
• Delice, M. ve Günbeyi, M. (2013). Duygusal Zekâ ve Liderlik İlişkisinin İncelenmesi: Polis Teşkilatı Örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(1), 2013.
• Dinçer, H., Tabak, A. ve Koçyiğit, Y. (2019). Otantik Liderlik, Psikolojik Sermaye ve Yaratıcılık: Çok Düzeyli Analiz. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi (X-II): 111-134.
• Doğan, S. ve Demiral, Ö. (2007). Kurumların Başarısında Duygusal Zekâ nın Rolü ve Önemi. Celal Bayar Üniversitesi, İ.İ.B.F., MANİSA. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(1).
• Donelley, R. (1964). The Family Business Harvard Business Review, 42(4), 93-105.
• Erkuş, A. ve Günlü, E. (2008). Duygusal Zekânın Dönüşümcü Liderlik Üzerine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi, İşletme Fakültesi Dergisi , 9(2), 187-209.
• Feldman, R.S. (1996). Understanding Psychology. McGraw Hill Inc.:ABD.
• Gable, S.L. ve Haidt, J. (2005). What (and Why) Is Positive Psychology? Review of General Psychology. 9(2), 103–110.
• Goleman, D. (2015). What Makes a Leader? Harvard business review press, Boston: Massachusetts.
• Gür, K. (2012). Aile Şirketi Algısı Ve Kariyer Seçimine Etkisi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gürbüz, S. ve Yüksel, M. (2008). Çalışma Ortamında Duygusal Zekâ: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Özelliklerle İlişkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(2), 174-190.
• Hefferon, K. ve Boniwell, I. (Edt. Tayfun Doğan). (2014). Pozitif Psikoloji Kuram Araştırma ve Uygulamalar. (1). Ankara. Nobel Yayıncılık.
• Karacaoğlu, K. ve İnce, F. (2013). Pozitif Örgütsel Davranışın Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkileri: Kayseri İlindeki İmalat Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 181-202.
• Keleş, H.N. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 2011 ISSN: 1309 -8039 (Online).
• Keser, S. ve Kocabaş, İ. (2014). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Otantik Liderlik ve Psikolojik Sermaye Özelliklerinin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(1), 1-22.
• Kesken, J. ve Ayyıldız, N.A. (2008). Liderlik Yaklaşımlarında Yeni Perspektifler: Pozitif ve Otantik Liderlik. Ege Akademik Bakış, 8(2) 2008: 729-754.
• Kılınç, K.Ö. ve Öztürk, H. (2019). Hemşirelikte Otantik Liderlik. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi. 1(6).
• Kutanis, R. Ö. ve Yıldız, E. (2014). Pozitif Psikoloji İle Pozitif Örgütsel Davranış İlişkisi Ve Pozitif Örgütsel Davranış Boyutları Üzerine Bir Değerleme. Süleyman Demirel Üniversitesi, Vizyoner Dergisi, 5(11). 135-154.
• Lam, L.T. ve Kirby, S.L. (2002). Is Emotional Intelligence an Advantage? An Exploration of The Impact Of Emotional and General Intelligence on Individual Performance. Journal of Social Psychology, 142, 133–143.
• Luthans, F. ve Avolio, B. J. (2003). Authentic Leadership Development. In K. S. Cameron, J. E. Dutton, ve R. E. Quinn (Eds.), Positive Organizational Scholarship: 241-258. San Francisco: Berrett-Koehler.
• Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2004). Human, Social and Now Positive Psychological Capital Management: Investing in People for Competitive Advantage, Organizational Dynamics, 33(2), 143-160.
• Luthans, F., Avolio, B., Walumbwa, F. ve Li, W. (2005). The Psychological Capital of Chinese Workers: Exploring the Relationship with Performance. Management Department Faculty Publications. 148.
• Luthans, F., Vogelgesang, G. R. ve Lester, P. B. (2006). Developing The Psychological Capital of Resiliency. Human Resource Development Review, 5(1), 25-44.
• Luthans, F., Youssef, C.M. ve Avolio, B. (2007a). Psychological Capital : Developing the Human Competitive Edge. Oxford Unıversıty Press.
• Luthans, F., Youssef, C.M. ve Avolio, B. (2007). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction. Leadership Institute Faculty Publications.
• Marshall, C. (2001). Make the Most of Your Emotional Intelligence. Chemical Engineering Progress, 97(2).
• Mayer, J. D. ve Salovey, P. (1990). Perceiving Affective Content in Ambigious Visual Stimuli: A Component of Emotional Intelligence. Journal of Personality Assessment. 54(3&4): 772-781.
• Mestre, M.V., Tortosa, F., Samper, P. ve Nácher, M. J. (2002). Psychology’s Evolution Through its Texts: Analysis of E. R. Hilgard’s Introduction to Psychology. Psicothema, 14(4), 810-815.
• Narcıkara, E. (2017). Increasingly Ascending Positivity in Organizations: Positive Organizational Scholarship Perspective. Journal of Behavior at Work. İş’te Davranış Dergisi - İDD (2017), 2(1).
• Öcal, H. ve Barın, N. (2016). "İŞ, GÜÇ" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. Nisan/April 2016 18(2), 63-94.
• Özkaya, M.O. ve Şengül, C.M. (2006). Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma ve İkinci Kuşağın “Kurumsallaşma” Konusuna Bakış Açısı. D.E.Ü., İ.İ.B.F.Dergisi, 21(1), Yıl:2006, ss:109-126.
• Sağır, M. ve Aydın, A.U. (2019). Otantik Liderlik, Örgütsel Bağlılık ve Psikolojik Sermaye Arasındaki İlişki: Tekstil Sektöründe Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi (e-ISSN: 2564-7458). Cilt 22, Sayı 2, Kasım 2019. SS.800-812.
• Seligman, M.E.P. ve Csikszebtmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An Introduction. Amerikan Psychological Association, Inc. l55(1), 5-14.
• Stajkovic, A. D. ve Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Going Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches. Organizational Dynamics, 26, 62–74.
• Şahin, M. (2019). Authentic Leadership. Journal of Current Researches on Social Sciences, 9 (1), 39-60.
• Tabak, A., Polat, M., Coşar, S. ve Türköz, T. (2012). Otantik Liderlik Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14:4, 89-106.
• Tanrıöğen, A. ve Türker, Y. (2019). Rotterdam Duygusal Zekâ Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (PAU Journal of Education) 47, 348-369 [2019] doi: 10.9779/pauefd.514377.
• Tösten R. ve Özgan, H. (2017). Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermayelerine İlişkin Algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. Yaz -2017 Cilt:16 Sayı:62 (867-889). ISSN:1304-0278.
• Walumbwa, F. O., Avolio, B. J., Gardner, W. L., Wernsing, T. S. ve Peterson, S. J. (2008). Authentic Leadership: De¬velopment and Validation of A Theory-based Measure. Journal of Management, 34(1), 89-126.
• Yetgin, M.A. (2016). Örgütsel Psikolojik Sermaye Ve Destekleyici Örgüt Kültürünün Otantik Liderlikte Rolü: Görgül Bir Araştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 51(2) : 128 – 156.
• Yılmaz, H. (2019). Otantik Liderlik Davranışlnın Örgütsel Etik İklim Üzerine Yansımaları: Kantitatif Bir Çalışma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 160-18.