YENİ ADANA GAZETESİNDE TÜRKÇE ÖĞRETİMİYLE İLGİLİ HABERLER: 1938-1955

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 144 - 159, 27.04.2023

Yunus Emre Çekici

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1216962

Öz

Tarih araştırmaları, köklü bir geçmişe sahip olan Türkçe öğretiminin hem bugünün değerlendirilmesine hem de geleceğinin tartışılmasına zemin hazırlamaktadır. Türkçe öğretim tarihi; genellikle öğretim programları, ders kitapları ve belli başlı eğitimcilerin görüşleri temel alınarak incelenmektedir. Bunların yanı sıra haber değeri taşıyan olaylara ilişkin bilgi içeren gazeteler de Türkçe öğretiminin tarihinin aydınlatılmasında önemli bir kaynak niteliği taşımaktadır. Bir kentteki sorun ve gelişmelere odaklanan yerel gazetelerde Türkçe öğretimiyle ilgili çeşitli haberler yer alabilmektedir. Bu bağlamda Türkiye’nin en eski yerel gazetesi olan Yeni Adana gazetesi, Türkçe öğretim tarihi açısından incelenebilecek bir kaynaktır. Bu çalışmada 1938-1955 yılları arasında Yeni Adana gazetesinde yayımlanmış Türkçe öğretimiyle ilgili haberleri belirlemek ve tematik olarak sınıflandırmak amaçlanmıştır. Nitel modeldeki bu çalışmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmış, veriler içerik analizi tekniğiyle çözümlenmiştir. Çalışmada halka Türkçe öğretimi, okuma eğitimi, ders kitapları, sosyal etkinlikler, Türkçe öğretmenleri ve diğer konularla ilgili doksan bir haber tespit edilmiştir. Çalışmanın sonuçları, günümüz Türkçe öğretiminin tarihsel bir yaklaşımla kapsamlı bir biçimde değerlendirilebilmesine olanak sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Türkçe öğretimi tarihi, Yeni Adana gazetesi, Gazete haberi

NEWS ABOUT TURKISH TEACHING IN YENİ ADANA NEWSPAPER: 1938-1955

Öz

History studies prepare the ground for both the evaluation of the present and the discussion of the future of Turkish language teaching, which has a deep-rooted history. History of Turkish teaching; It is generally examined on the basis of curricula, textbooks and the views of major educators. In addition to these, newspapers containing information about newsworthy events are also an important source for illuminating the history of Turkish teaching. Local newspapers that focus on the problems and developments in a city may include various news about teaching Turkish. In this context, Yeni Adana newspaper, Turkey's oldest local newspaper, is a source that can be examined in terms of the history of Turkish language teaching. In this study, it is aimed to identify and thematically classify the news about Turkish language teaching published in Yeni Adana newspaper from 1938 to 1955. In this qualitative study, the document analysis method was used, and the data were analyzed by the content analysis technique. In the study, 91 news items related to teaching Turkish to the public, reading education, textbooks, social activities, Turkish teachers and other topics were identified. The results of the study allow a comprehensive evaluation of today's Turkish language teaching with a historical approach.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, History of Turkish teaching, Yeni Adana newspaper, News

Kaynakça

• Akış, O. (2020). Halka Türkçe Öğretmede Halkevlerinin Rolü: Muş, Bitlis, Bingöl Örneği. Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi, 3 (2),199-224.
• Aksoy, T. ve Gürel, Z. (2008). Türkçe ilk alfabe kitabı Nuhbetü’l-Etfal’de Türkçe öğretim metodu ve günümüzdeki bazı uygulamalar. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 19-29. https://doi.org/10.11616/AbantSbe.217
• Arpaş Kuruca, E. (2019). Yeni Adana gazetesinin Adana (Seyhan) vilayetindeki sosyal, kültürel ve ekonomik konuları ele alması 1927-1937. Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Bourdieu, P (1997). Televizyon üzerine (T. Ilgaz, Çev.). İstanbul: YKY.
• Büyükbaykal, G. N. (2005). Türkiye’deki yerel basının işlevi ve önemi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 23, 83-88.
• Çelik, K. (2022). Yeni Adana gazetesi. 04/12/2022 tarihinde https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/yeni-adana-gazetesi/?pdf=3264 adresinden erişilmiştir.
• Çiçek, R. (2022). Yerel tarih araştırmalarında kaynak olarak basının kullanılması: Trabzon çalışmaları örneği (A. Bedir, B. Soykan, ve U. C. D. İmamoğlu, Ed.). Uluslararası Prof. Dr. Halil İnalcık Tarih ve Tarihçilik Sempozyumu Bildiriler İkinci Cilt içinde (s. 591-626). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Çiftçi, M. (1993). Atatürk döneminde Türkçenin eğitimi ve öğretimi (1923-1938 / İlkokul). Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demir, C. (1997). Atatürk döneminde bir ve tam devreli liselerde (Ortaokul ve Liselerde) Türk dili ve edebiyatı eğitimi ve öğretimi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Duman, A. (1992). 1923-1957 yılları arasında ortaokul ve liseler için hazırlanan Türkçe, Türk dili ve edebiyatı programları üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erdoğan, C. (2017). Adana Halkevi (1933-1951). Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Nevşehir.
• Eser, G. (2015). Cumhuriyet döneminde Türkçenin eğitimi ve öğretimi: Urfa Halkevi örneği. International Journal of Languages’ Education and Teaching, UDES2015, 1176-1184.
• Güçlü, İ. (2019). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri teknik-yaklaşım-uygulama. Ankara: Nika Yayınevi.
• Gülsevin, G. (1987). 1709 tarihli Türkçe-manzum bir sıbyan mektebi ders kitabı. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 55-87.
• Güzel, A. (2018). Giriş/Türkçe öğretim tarihi üzerine (Ed. A. Güzel). Türkçenin eğitim öğretim tarihi araştırmaları içinde (s. 13-22). Ankara: Akçağ.
• İslam, İ. (1995). Millî mücadelede Yeni Adana gazetesi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Kızıltepe, Z. (2017). İçerik analizi (Ed. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 253-266). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kolaç, E. (2008). Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı eğitimi-öğretimi çerçevesinde milli eğitim şuralarının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1 (5), 416-440.
• Kurudayıoğlu, M. ve Soysal, T. (2016). Cumhuriyet dönemi ortaokul Türkçe dersi öğretim programlarının söz varlığının geliştirilmesi açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 45, 115-14. https://doi.org/10.16916/aded.90932
• Maden, S. (2011). İsmail Hakkı Baltacıoğlu'nun yaz(ı)ma eğitimine yönelik düşünceleri ve Yazının Usul-i Tedrisi. Turkish Studies, 6 (1), 1528-1542. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1929
• Özcan, M. ve Koçer, G. (2018). Halkevi eğitim faaliyetlerinden kurslar, Konya Halkevi örneği. Turkish Studies, 13 (11), 1005-1039. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13401
• Özyal, B. (2021). Web arşivlerindeki çevrim içi gazeteler: Web tarihyazımı ve medya arkeolojisi çalışmalarının arşiv yaklaşımı üzerinden bir değerlendirme. Etkileşim, 8, 186-208. doi: 10.32739/etkilesim.2021.4.8.143
• Pınar, M. ve Özdurğun, M. (2016). Urfa Halkevi ve faaliyetleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43), 870-881.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç. ve Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4 (1), 227-250. https://doi.org/10.33400/kuje.843306
• Şahbaz, N. K. (2005). Türkçe ilkokuma ve yazma öğretiminde ses yöntemi ve İsmail Hakkı elifbası. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2, 55-66.
• Şahbaz, N. K. (2008). II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı ordusunda okuma yazma öğretimi. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 27, 581-593.
• Şahbaz, N. K. (2022). Türkiye’de ilkokuma ve yazma öğretiminin tarihsel gelişimi-1. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Şahbaz, N. K. ve Biroğlu Şahbaz, B. (2011). Eyüp Hamdi Akman’ın Usul-i Tedris’i ve eserin Türkçe eğitimi açısından önemi. Turkish Studies, 6 (4); 805-820. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.2730
• Şahbaz, N. K. ve Bağcı, H. (2008). Halka Okuma Yazma Öğretmede İlk Önemli Kurum: Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye ve Yayınları. Ege Eğitim Dergisi, 9 (1), 23-33.
• Şenol, M. (1999). İsmail Hakkı Baltacıoğlu'na göre “Okuma eğitimi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 121-130.
• Temizyürek, F. (1994). Atatürk döneminde Türkçenin öğretimi ile ilgili olarak geliştirilen devlet politikaları (1920-1938). Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tokgöz, O. (2006). Temel gazetecilik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Ulutaş, B. (2017). Doküman analizi (Ed. F. N. Seggie ve Y. Bayyurt). Nitel araştırma yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları içinde (s. 279-297). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, F. ve Ünal, S. (2021). Millî mücadeleden günümüze yerel bir gazete: Yeni Adana. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30 (3), 223-234. https://doi.org/10.35379/cusosbil.1026735