Annelerin Bilinçli Farkındalık Düzeyini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 2, 460 - 472, 23.10.2023

Sinem Çakır , Gülümser Gültekin Akduman , Arzu Özyürek

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1164944

Öz

Bu çalışmada, annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalık düzeylerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma grubu, okul öncesi çocuğa sahip 242 anneden oluşmuştur. Verilerin toplanmasında Ebeveynlikte Bilinçli Farkındalık Ölçeği (MIPQ)kullanılmıştır. Annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalık düzeyini etkileyen faktörler sınıflandırma analizlerinden CHAID analizi kullanılarak belirlenmiştir. Ölçek toplam puanı ve alt boyut puanları bağımlı değişken, annelere ilişkin bazı kişisel bilgiler bağımsız değişken olarak atanmıştır. Sonuç olarak annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalık alt boyutlarından ebeveyn özyeterliğini etkileyen en önemli değişkenin çocuğun yanlış olduğunu düşündüğü davranışa tepkisi olduğu belirlenmiştir. Annelerin çocuğun yanlış davranışı karşısında sakin kalıp iletişim kurmayı denemesi durumunda ebeveynlikte bilinçli farkındalıkları; kaza, ameliyat veya ciddi bir rahatsızlık geçirmemiş ve çocuğunun yanlış davranışına sakin kalarak iletişim kurmayı deneyen annelerin ebeveyn özyeterlikleri daha yüksek bulunmuştur. Annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalık alt boyutundan çocuğuyla anda olmasını etkileyen en önemli değişkenin ise anne öğrenim durumu olduğu, çocuğunun yanlış davranışına sakin kalarak iletişim kurmayı deneyen orta-lise-üniversite mezunu annelerin çocukla anda olma düzeyinin daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çocuğa ilişkin kişisel değişkenlerin annelerin ebeveynlikte bilinçli farkındalığını etkilemediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveynlikte Bilinçli Farkındalık, Anne Ebeveyn Özyeterliği, Okul Öncesi Dönem

DETERMINING THE FACTORS AFFECTING THE LEVEL OF CONSCIOUS AWARENESS OF MOTHERS

Öz

This study aim to determine the factors affecting the mindfulness levels of mothers in parenting. The study group consisted of 242 mothers with pre-school children.The Mindfulness in Parenting Questionnaire(MIPQ) was used to collect the data. The factors affecting mothers' level of mindfulness in parenting were identified using CHAID analysis, one of the classification analyses. The dependent variable was the total score and sub-dimension scores of the scale, while the independent variables were certain personal information about the mothers . The results revealed that the most important variable affecting mothers’ parental self-efficacy, one of the sub-dimensions of mindfulness in parenting, was the child's reaction to the behavior that the mother perceived as wrong. When mothers were consciously aware of their, try to stay calm and communicate in the face of the child's misbehavior; mothers who did not have an accident, surgery or a serious illness and who tried to communicate with their child's misbehavior by staying calm were found to have higher parental self-efficacy. Regarding the sub-dimension of being present with the child, it was found that the mother's education status, and mothers who are middle-high school-university graduates who try to communicate with their child's misbehavior by staying calm have a higher level of being present with their child. It was determined that the personal variables related to the child did not affect the mother's mindfulness in parenting.

Anahtar Kelimeler

ConsciousAwareness in Parenting, Mother-Parent Self-Efficacy, Preschool Period

Kaynakça

• Arslan, I. (2018). Bilinçli farkındalık, depresyon ve algılanan stres arasındaki ilişki.Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 73-86. http:// doi.org/10.20493/birtop.477445
• Atalay, Z. (2020). Mindfulness-bilinçli farkındalık (8.Basım). İnkılap Yayınevi.
• Avşar, N. (2020).Yaşam doyumunun yordanmasında bilinçli farkındalık ve sosyal beceriler[Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Bağatarhan, T. & Nazlı, S. (2013). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz-yeterliklerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(31), 67-88.
• Balcı, Y. (2018). Altı haftalık modifiye bilinçli farkındalık uygulaması yapılan bir örneklemde duygusal zekâ ve psikolojik dayanıklılığın değerlendirilmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi].
• Bögels, S. M., Lehtonen, A.& Restifo, K. (2010). Mindful parenting in mental health care. Mindfulness, 1, 107–120. http://doi.org/10.1007/s12671-010-0014-5
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E.,Akgün, E., Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. bilimselAraştırmanın Temelleriiçinde(ss.24). Pegem Akademi.
• Corthorn, C. (2018). Benefits of mindfulnessforparenting in mothers of preschoolers in chile. Frontiers in Psychology, 9, 1443.
• Corthorn, C., ve Milicic, N. (2016). Mindfulnessandparenting: a correlationalstudy of non-meditatingmothers of preschool children. Journal of Child andFamilyStudies, 25(5), 1672-1683. https://doi.org/10.1007/s10826-015-0319-z
• Demir V. (2014). Bilinçli farkındalık temelli hazırlanan eğitim programının bireylerin depresyon ve stres düzeyleri üzerine etkisi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Arel Üniversitesi]
• Demiriz, S. & Öğretir, A. D. (2007).Alt ve Üst Sosyo-Ekonomik Düzeydeki 10 Yaş Çocuklarının Anne Tutumlarının İncelenmesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 105-122.
• Dinçer, M. (2003). Eğitimin toplumsal değişme sürecindeki gücü. Ege Eğitim Dergisi, (3)1, 102-112.
• Duncan, L. G., Coatsworth, J. D. & Greenberg, M. T. (2009). A model of mindful parenting: implications for parent-child relationships and prevention research. Clinical Child and Family Psychology Review, 12(3), 255-270. http://doi.org/10.1007/s10567-009-0046-3
• Germer, C. K. (2009).Öz şefkatli farkındalık (Çev. H. Ü. Haktanır). Diyojen Yayıncılık.
• Gördesli, A. M., Arslan, N., Çekici, F., Sünbül, A. Z., & Malkoç, A. (2018). Thepsyhometric propertıes of mindfulness ın parenting questionnaire (MIPQ) in Turkish sample. EuropeanJournal of EducationStudies, 5(5), 175-185.
• Gülay Ogelman, H. & Çiftçi Topaloğlu, Z. (2014). 4-5 Yaş Çocuklarının Sosyal Yetkinlik, Saldırganlık, Kaygı Düzeyleri ile Annebabalarının Ebeveyn Özyeterliği Algısı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 241-271. http:// doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.1-5000091511
• Hatch, E. (2020),Ebeveynler için farkındalık,(Çev. C. Özkaya). Sola Unitas.
• Ho, S., Jee, S., Lee, J. & Park, J. (2004), Analysis On Risk FactorsForCervicalCancer Using IndutionTechnique, ExpertSystemswith Applications, 27, 97-105.http://doi.org/10.1016/j.eswa.2003.12.005
• Hoare, R. (2004).Using CHAID forclassificationproblems. Erişim Adresi: https://vdocuments.net/using-chaid-for-classification-problems.html
• Ilgaz, Ö. (2017). Ebeveynlikte bilinçli farkındalık.Erişim Adresi:https://www.attachmentparentingturkiye.com/ebeveynlikte-bilincli-farkindalik
• Kabat-Zinn, J. (2019). Yeni Başlayanlar İçin Farkındalık (Çev.S.S. Tezcan). Pegasus Yayınları.
• Kabat-Zinn, J. (2003).Mindfulness-basedınterventions in context: past, presentandfuture. Clinical Psychology: Scienceand Practice.10(2), 144-156. http:// doi.org/10.1093/clipsy/bpg016.
• Kara, O. K. (2021). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyinin algılanan stres ve sağlık anksiyetesi ile ilişkisinin incelenmesi.[Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi Gelişim Üniversitesi]
• Little, M. (2013). Thevoices of mindfulness, attachment-relatedstrategiesandthemother-child relationship. [Yayımlanmamış Doktora Tezi,University of Minnesota]
• Neece, C. L. (2014). Mindfulness-based stress reduction for parents of young children with developmental delays: implications for parental mental health and child behaviour problems. Journal of AppliedResearch in IntellectualDisabilities, 27(2), 174–186. http:// doi.org/10.1111/jar.12064
• Oord, S. V. D., Bögels, S. M. & Peijnenburg, D. (2011).Theeffectiveness of mindfulness training forchildrenwithadhd andmindfulparentingfortheir parents.Journal of Child and Family Studies, 139–147. http:// doi.org/10.1007/s10826-011-9457-0
• Öngider N. (2013). Anne-baba ile okul öncesi çocuk arasındaki ilişki. Psikiyatride Güncel Yaklaşımla,5(4), 420-440. https://doi.org/10.5455/cap.20130510
• Poissant, H., Moreno, A., Potvin, S.& Mendrek, A. (2020). A meta-analysis of mindfulness-basedınterventions in adults with attention-deficit hyperactivity disorder: ımpact on ADHD symptoms, depression, andexecutivefunctioning. Mindfulness, 11(12), 2669-2681. http://doi.org/10.1007/s12671-020-01458-8
• ReićErcegovac, I. &Ljubetić, M. (2019).Svjesnostu roditeljstvu majki i očeva djece različite dobi. ValidacijaHrvatskeİnačiceUpitnika.28(2), 397-418. http://doi.org/10.31820/pt.28.2.9
• Saygı, D. (2011). Ebeveyn–çocuk ilişkisi ölçeği’nintürkçe’ye uyarlanması ve anne–çocuk ilişkisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (istanbul örneklemi) [YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]
• Seçer, Z., Çeliköz, N. & Yaşa, S. (2008). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların annelerinin ebeveynliğe yönelik tutumları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19),413-428.
• Sezgin, E. (2022). Baba-çocuk ilişkisinin 5-6 yaş grubu çocukların psikolojik dayanıklılıkları ve ebeveynlikte bilinçli farkındalıkları arasında ilişkinin incelenmesi. TurkishStudies, 17(2), 273-298. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.55657
• Şanlı, D. & Öztürk, C. (2012). Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 31-48.
• Tatoğlu, S. (2019). Bilinçli farkındalık ve problem çözme becerisinin demografik ve psikolojik değişkenler bakımından incelenmesi[Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi]
• Thera, N. (2001). The power of mindfulness. Wheel Publications.
• Uzun, B. (2020). En uzun yollar tek adımla başlar.İnkılap Yayınevi.
• Weaver, C. M., Shaw, D. S., Dishion, T. J. & Wilson, M. N. (2008),ParentingSelf-EfficacyAnd Problem Behaviorin Children At High Risk ForEarlyConductProblems:TheMediating Role Of MaternalDepression. InfantBehaviorand Development, 31,594–605.
• Yıldırım, M. (2020). Bilinçli Farkındalık, Öz-Anlayış ve Anksiyete Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, [Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi]
• Yıldırım, G. & Atilla, G. (2020). Öz yeterliğin bilinçli farkındalık ve benlik saygısına etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 59-84. https://doi.org/10.17494/ogusbd.763397