ORDU AKKUŞ İLÇESİNİN GASTRONOMİK KÜLTÜRÜNE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 3 - Cumhuriyetimiz 100 Yaşında Özel Sayısı, 96 - 112, 30.12.2023

Didem Bayrak , Üzeyir Kement , Seda Erkekli

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1336369

Öz

Bu araştırmada Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Ordu ili Akkuş ilçesinin gastronomik kültürü incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Akkuş ilçesinde yaşayan yedi gönüllü katılımcıyla görüşme yapılmıştır. Görüşmede edinilen veriler MaxQDA nitel veri analiz programı kullanılarak kodlanmış ve analiz edilmiştir. Araştırmanın ana temaları; öğünler, kutsal günler, eğlence amaçlı etkinlikler, sofra adabı, araç/gereçler ve gelenek/göreneklerdir. Yapılan analizde oluşan kelime buluntunda en çok tekrar edilen kelimelerin yemek, mısır, misafir ve düğün olduğu belirlenmiştir. Bölge halkı günlük öğünlerinde ve kutsal günlerinde kuru fasulye, pancar turşusu kavurması, pancar sarması, fasulye turşusu kavurması, köy yufkası böreği, keşkek, mısır çorbası ve bulgurlu gibi ürünlere sofralarında yer vermektedir. Geleneklere bağlı yaşayan yöre halkı imece, düğün ve cenazeye önem vermekte, bayram gibi özel günler dışında da mevlit okutma yapmaktadırlar. Kandiller ve Nevruz Bayramı bölge genelinde kutlanmamakta olup, Hıdrellez (Mayıs yedisi) ise ilçe genelinde geniş katılımlı kutlanmaktadır. Araç ve gereç olarak bölge genelinde masa yerine sini kullanıldığı, geçmişte ise tabak olarak bakır çanakların tercih edildiği yapılan görüşmelerde öğrenilmiştir. Düğün törenleri bölge için büyük bir önem taşımaktadır. Buna ek olarak geçmişte ilçede yapılan düğünlerin üç gün üç gece sürdüğü ve farklı zaman dilimleri için eğlence, yemek ve mevlit gibi organizasyonların yapıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomik kültür, mutfak kültür, kültür analizi, Ordu, Akkuş

A QUALITATIVE RESEARCH ON THE GASTRONOMIC CULTURE OF AKKUŞ DISTRICT IN ORDU

Öz

In this study, the gastronomic culture of Akkuş district of Ordu province located in the Black Sea Region was analyzed. For this purpose, seven volunteer participants living in Akkuş district were interviewed. The interview data were coded and analyzed using MaxQDA qualitative data analysis program. The main themes of the research are meals, holy days, recreational activities, table manners, tools/utensils and traditions/customs. In the analysis conducted, it was determined that the most frequently repeated words in the generated word findings are ‘yemek’ (food), ‘mısır’ (corn),‘misafir’ (guest), and ‘düğün’ (wedding). The local community includes dishes such as kuru fasulye (dry beans), pancar turşusu kavurması (beetroot pickle stir-fry), pancar sarması (stuffed beet leaves), fasulye turşusu kavurması (bean pickle stir-fry), köy yufkası böreği (village-style pastry), keşkek (a type of wheat and meat porridge), mısır çorbası (corn soup), and bulgurlu (made with bulgur) in their daily meals and on holy days.The local people, who follow their traditions, attach importance to labor, weddings and funerals, and read mevlit outside of special days such as holidays. Candlemas and Nowruz Festival are not celebrated throughout the region, while Hıdrellez (May 7th) is celebrated with wide participation throughout the district. In terms of tools and equipment, it was learned during the interviews that in the past, copper bowls were preferred as plates. Wedding ceremonies are of great importance for the region. In addition, in the past, weddings in the district lasted for three days and three nights, and incorporated activities such as entertainment, meals and mevlit were organized for each day and night.

Anahtar Kelimeler

Gastronomic culture, cuisine culture, cultural analysis, Ordu, Akkuş

Kaynakça

• Albayrak, A. (2013). Farklı milletlerden turistlerin Türk mutfağına ilişkin görüşlerinin saptanması üzerine bir çalışma. Journal of Yasar University, 30(8) 5049-5063.
• Alonso, A.D. & Liu, Y. (2011). The potential for marrying local gastronomy and wine: the case of the ‘Fortunate Islands’. International Journal of Hospitality Management, 30, 974–981.
• Arıkan, A.D., Özkeşkek, M. & Yersüren, S. (2020). Otel restoranlarının menülerinde yöresel yemeklerin yeri: Eskişehir örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(3), 1972-1992.
• Aslan, Z., Güneren, E., & Çoban, G. (2014). Destinasyon markalaşma sürecinde yöresel mutfağın rolü Nevşehir örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2(4), 3-13.
• Au, N., & Law, R. (2002). Categorical classification of tourism dining. Annals of Tourism Research, 29(3), 819-833.
• Azgın, P. (2017). Akkuş (Ordu) Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Kuşburnu Genotiplerinin (Rosa Spp.) Bitki ve Meyve Özelliklerinin Tanımlanması [Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi]. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı. Ordu.
• Belma, S. & Alverez, M. D. (2019). Gastronomic identity of Gaziantep: Perceptions of tourists and residents. Advances in Hospitality and Tourism Research (AHTR), 7(2), 167-187.
• Bezirgan, M., & Koç, F. (2014). Yerel mutfakların destinasyona yönelik aidiyet oluşumuna etkisi: Cunda adası örneği. Journal of International Social Research, 7(34), 917-928.
• Boyne, S., Hall, D., & Williams, F. (2003). Gıda ile ilgili turizm girişimleri için politika, destek ve tanıtım: Bölgesel kalkınmaya yönelik bir pazarlama yaklaşımı. Seyahat ve Turizm Pazarlama Dergisi, 14(3-4), 131-154.
• Bucak, T., & Aracı, Ü. E. (2013). Türkiye’de gastronomi turizmi üzerine genel bir değerlendirme. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(30), 203-216.
• Çela, A., Knowles-Lankford, J., & Lankford, S. (2007). Local food festivals in Northeast Iowa communities: A visitor and economic impact study. Managing Leisure, 12(2-3), 171-186.
• Dağdeviren, A. (2022). Ordu mutfak kültürünün yerel halk tarafından tanınma durumu. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(4), 1733-1746.
• Duran, G., & Uygur, S. M. (2022). UNESCO Gastronomi Şehirleri’nin Gastronomi Unsurları ve Gastronomi Kimlikleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(1), 627-648.
• Güneş, G., Ülker, H.İ., & Karakoç, G. (2008). Sürdürülebilir turizmde yöresel yemek kültürünün önemi. II. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 10(11).
• Harrington, R. J. (2005). Defining gastronomic ıdentity: The impact of environment and culture on prevailing components, texture and flavors in wine and food. Journal of Culinary Science & Technology, 4(2-3), 129-152.
• Kang, S. & Rajagopal, L. (2014). Otel endüstrisi karar vericileri arasında yerel yiyecekleri satın almanın yararları ve zorluklarına ilişkin algılar. Journal of Foodservice Business Research, 17(4), 301-322.
• Karakayalı, Z., Enes, K. ve Kanca, B. (2022). Giresun'da doğal olarak yetişen yenilebilir mantarların gastronomik değeri. ODÜSOBİAD, 12 (2), 593-618 , doi: 10.48146/ odusobiad.1121396.
• Kement, Ü. (2021). Akkuş’un Ekoturizm potansiyelinin SWOT analizi ile değerlendirilmesi. Akademik Matbuat, 5(2), 1-30.
• Kement, Ü. (2022). Ordu ili mutfak kültürü. Gastronomi Alanında Tematik Araştırmalar, I, 102-111.
• Kim, Y.G. & Eves, A. (2012). Turistlerin yerel yiyecekleri tüketme motivasyonunu ölçmek için bir ölçeğin oluşturulması ve doğrulanması. Turizm işletmeciliği, 33(6), 1458-1467.
• Köşker, H. , Ercan, F. & Albuz, N. (2018). Osmanlı çileği’nin gastronomik kimlik unsuru olarak değerlendirilmesi .Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30, 1236-1269. doi: 10.14520/adyusbd.443594
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (Haziran, 2023). Ordu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. https://ordu.ktb.gov.tr/TR-106498/genel-bilgiler.html, Erişim Tarihi: 01.05.2023.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (Haziran, 2022). Genel bilgiler. https://ordu.ktb.gov.tr/TR106498/genel-bilgiler.html. Erişim Tarihi: 05.06.2023.
• Martinez, S. (2010). Yerel gıda sistemleri; kavramlar, etkiler ve sorunlar. Diana Yayıncılık.
• Monika, B.A. (2019). Yerel mutfak-Destinasyonu tanıtmak için bir araç. Gelişen Teknolojiler ve Yenilikçi Araştırma Dergisi, 6(1), 124-131.
• Nebioğlu, O. (2017). Gastronomik kimlik ve gastronomik turizm ürünlerinin sınıflandırılması üzerine nitel bir araştırma: Alanya örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(2), 39-60.
• Ondieki, E. B., Kotut, E. J., Gatobu, C. K., & Wambari, E. M. (2017). Gastronomic identity: Role of the environment and culture on culinary tourism. African Journal of Tourism, Hospitality and Leisure Studies, 3(1), 17-21.
• Ordu Büyükşehir Belediyesi. (2021). Ordu mutfağı: Yöresel ev yemekleri. Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları.
• Ordu Valiliği. 2013, Mayıs. Ordu mutfak kültürü: Doğal ürünler, sağlıklı beslenme ve nefis yemekleriyle. https://ordu.ktb.gov.tr/Eklenti/60343,ordu-mutfak-kulturu-pdf.pdf?0. Erişim Tarihi: 01.05.2023.
• Özen, S. (2019). Pileki Taşı’nın (İyidere, Rize) geopolimer üretiminde kullanım potansiyelinin araştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 9 (3) , 388-392. DOI: 10.17714/gumusfenbil.472309
• Plummer, R., Telfer, D., Hashimoto, A., & Summers, R. (2005). Beer tourism in Canada along the Waterloo–Wellington ale trail. Tourism Management, 26(3), 447-458.
• Richards, G. (2002). Gastronomy: An essential ingredient in tourism production and consumption. Tourism and gastronomy, 11, 2-20.
• Sims, R. (2009). Yemek, yer ve özgünlük: yerel yemek ve sürdürülebilir turizm deneyimi. Sürdürülebilir turizm dergisi, 17(3), 321-336.
• Şengül, S. (2017). Türkiye’nin gastronomi turizmi destinasyonlarının belirlenmesi: Yerli turistler üzerine bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 375-396.
• Şengül, S. (2017). Yiyecek içecek işletmelerinin tedarikçi değerlendirmeleri: yöresel mutfak ürünlerinin satın alma süreçleri hakkında bir araştırma. Supplier evaluation of food and beverage businesses: A research on the purchasing processes of local cuisine products. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 218-233.
• Şengül, S., & Türkay, O. (2015). Doğu Karadeniz mutfak kültürünün sürdürülebilirliği sorunlar ve çözüm önerileri. Doğu Karadeniz bölgesi sürdürülebilir turizm kongresi bildiri kitabı, 599-606.
• Şengül, S., & Türkay, O. (2016). Yöresel mutfak unsurlarının turizm destinasyonu seçimindeki rolü Mudurnu örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 63-87.
• Türk Patent ve Marka Kurumu. 2023, Nisan. Akkuş Fasulyesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38022 , Erişim Tarihi: 29.04.2023.
• Yavuz, C. (2018). Turistik destinasyonların tanıtılmasında yerel mutfaklar: Ordu vejetaryen mutfağı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 123-141.
• Yüncü, İ.K. (2010). Şarap turizmi bölgelerinin rekabet edebilirliğine yönelik bir model aralığı: Kapadokya örnekleri [Doktora tezi, Anadolu Üniversitesi]. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.