‘SZYMON KOBECKI’ ONE OF THE LEADING VOICES OF MODERN KARAITE LITERATURE

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 792 - 816, 21.12.2023

Murat Koçak

https://doi.org/10.32321/cutad.1275046

Öz

Szymon Kobecki is one of the pioneers of modern Karai literature, especially the Szymon Kobecki, a Trakay Karai, is one of the pioneers of modern Karai literature, especially the world of poetry, who successfully blends old and new themes. Karai literature, which was shaped by 'mecumas' in Crimea and its surroundings, continued its development with faith-based themes in Trakay and the Halic-Lutsk region. Karai literature was dominated by religion and belief issues in the 19th century. Starting from the middle of the century, especially with the start of magazine publications, topics from daily life were included, and in addition to themes such as historical awareness, mother tongue, national self, love, affection and nature became important topics covered in literary genres. In this period, Karai literature experienced its golden age by emphasizing devotion to national roots, including social elements. The poems of "Szymon Kobecki" in the above-mentioned period left important traces in Karai literature and culture, and he has managed to maintain his prestige today.
In addition to his poetry works, which are among the classic names in Karai literature, Kobecki also produces works in many fields such as fairy tales and theater, and in his poems, it is seen that the devotion to national roots in the historical background is reflected in the words. In his poems blended in the triangle of faith, culture and self, Kobecki deals with topics such as the love of God, the miracles of God and their reflection on the material world, the qualities of a good and righteous person, the love of children, the harmony of time and nature in life. Besides these issues, longing for Trakay, the land of his birth, has a special place. While this longing for the homeland manifested itself either in natural beauty or in romantic transitions, the lands from which he was physically distant were always close in his soul.
In this article, Kobecki's poems named “Kim Bolalır, San Saya, İri Mamanın Teşägi Katnı Yaş Uvlunun, Yanhı İlba, Kışın, Menim Tüşüm, Sonet, Anar, Gertmä, Elçilärim and Kadril” are 'From Love of God and Child to the Portrait of Good People in Kobecki's Poems', 'Time and Nature in Kobecki's Poems', 'Love for a Beloved/Wife' in Kobecki's Poems' analyzed under three thematic headings, in its Karay Turkish originals as well as its translations into Turkey Turkish.

Anahtar Kelimeler

Karai, Karaim, Karai Literature, Szymon Kobecki, Poetry

MODERN KARAY EDEBİYATININ ÖNCÜ SESLERİNDEN ‘SZYMON KOBECKİ’

Öz

Trakay Karaylarından olan Szymon Kobecki, modern Karay edebiyatının özellikle şiir dünyasının eski ve yeni temaları başarılı bir şekilde harmanlayan öncü isimlerinden biridir. Kırım ve çevresinde ‘mecuma’lar ile yoğrulan Karay edebiyatı Trakay ve Haliç-Lutsk bölgesinde inanç temelli temalarla gelişimini sürdürmüştür. Din ve inanç konularının hâkim olduğu Karay edebiyatına XIX. yüzyılın ortalarından itibaren özellikle dergi yayınlarının başlamasıyla günlük yaşamdan konular da dahil olmuş ve tarih bilinci, ana dil, millî benlik gibi temaların yanı sıra aşk, sevgi ve doğa da edebî türlerde işlenen önemli konular hâline gelmiştir. Bahsi geçen bu dönemde Karay edebiyatında sosyal unsurların da yer aldığı millî köklere bağlılık öne çıkarılarak Karay edebiyatı altın çağını yaşamıştır. “Szymon Kobecki”nin yukarıda bahsedilen dönemdeki şiirleri Karay edebiyatında ve kültüründe önemli izler bırakmış ve kendisi günümüzde de saygınlığını korumayı başarmıştır.
Karay edebiyatında klasikleşen isimler arasında yer alan şiir çalışmaları yanında masal, tiyatro gibi birçok alanda da eser veren Kobecki’nin şiirlerinde tarihî arka planda milli köklere olan bağlılığın sözlere yansıdığı görülür. İnanç, kültür ve benlik üçgeninde harmanlanarak kaleme alınan şiirlerinde Kobecki Tanrı sevgisi, tanrının mucizeleri ve bunların maddi âleme yansıyışı, iyi ve doğru insanın nitelikleri, evlat sevgisi, zaman ve doğanın yaşam içerisindeki uyumu gibi konuları işlemiştir. Bu konuların yanında doğduğu toprak olan Trakay’a özlem ayrı bir yer tutmaktadır. Bu vatan hasreti ya bir doğal güzellikle ya da romantik geçişlerle kendini gösterirken beden olarak uzak kaldığı topraklar ruhunda hep yakın olmuştur.
Bu makalede Kobecki’nin şiirleri yukarıda sözü edilen konular çerçevesinde tematik olarak değerlendirilmiştir. Kim Bolalır, San Saya, İri Mamanın Teşägi Katnı Yaş Uvlunun, Yanhı İlba, Kışın, Menim Tüşüm, Sonet, Anar, Gertmä, Elçilärim ve Kadril adlı şiirler ‘Kobecki’nin Şiirlerinde Tanrı ve Evlat Sevgisinden İyi İnsan Portresine’, ‘Kobecki’nin Şiirlerinde Zaman ve Doğa’, ‘Kobecki’nin Şiirlerinde ‘Sevgiliye/Eşe’ duyulan Sevgi’ olmak üzere üç tematik başlık altında Karay Türkçesi asılları yanında Türkiye Türkçesine aktarılmış halleri ile sunulmuştur. Seçilen bu on bir şiir ışığında, Kobecki’nin fikir dünyası yorumlanarak tanıtılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karay, Karaim, Karay Edebiyatı, Szymon Kobecki, Şiir

Kaynakça

• Abkowicz, M., Sulimowicz, A. (2016). Nowe dane o biografii karaimskiego poety Szymona Kobeckiego. Almanach Karaimski 2016, 5, 7–33.
• Aktaş, Ş. (2011). Şiir tahlili. Ankara: Akçağ.
• Firkavičiutė, K. (1997). Čypčyhlej učma trochka. Danielius.
• Gąsiorowski, S. (2019). Odkrywanie Karaimskich Pieśni. Karaimska Środa Literacka w Wilnie w 1932 Roku, Prace Historyczne 146, 4(2019), 809–835.
• Kaplan, M. (2008). Şiir tahlileri 1 - Tanzimatt’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kobeckaitė, H. (2022). Karaj Edim, Karaj Barmen Karaimas Buvau,Karaimas Tebesu, (Špakovska, J., and Špakovska, E., Ed.). Vilnius: Mokslo ir enciklopediju leidybos centras.
• Koçak, M. (2022). Geçmişten yankılanan Karay avazı. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Mardkowicz, A. (1936). Zecharja Jicchak Abrahamowicz. Karaj Awazy-IX. Luck.
• Tevrat (2011). Republic of Korea: Korean Bible Society.